Freyr - 01.05.2002, Blaðsíða 41

Hvað varðar kelfdu kvígumar
þá var hlutfall mismunandi fóð-
urgerða breytilegra á milli A, B
og C. Þær átu minna en gert var
ráð fyrir af saxaða og blandaða
fóðrinu með þeim afleiðingum að
marktækur munur mældist á inn-
byrtu kjamfóðurmagni þar sem
kvígumar í C fengu minnst kjam-
fóðrið. Þær fengu hins vegar
mest rýgresi þannig að innbyrt
heildarorka varð svipuð milli
hópanna. Heildarát á dag var á
bilinu 8,7 - 10,0 kg þe. og þar af
var kjamfóðurmagnið frá 2,7 upp
í 3,5 kg. Kvígumar bættu mikið
við þyngd sína, tæpu kg á dag,
sem er í beinu samhengi við
þroska fóstursins. Þungabreyt-
ingamar vom óháðar fóðmnarað-
ferðinni.
Hérlendis og erlendis
Flestar erlendu tilraunimar
sýndu aukið át, hærri afurðir og
jafnvel heilbrigðari kýr við heil-
fóðmn í samanburði við hina
„hefðbundnu” fóðmn. Ávinning-
urinn virtist þeim mun meiri sem
styttra var liðið ffá burði og hlut-
fall kjamfóðurs var hátt. Þannig er
hægt að leggja upp með fóðuráætl-
un sem tekur mið af hányta kúm
og blanda heilfóðrið út frá því.
Þrátt fyrir (það) að kýmar í til-
raun á Hvanneyri hafi verið á
fyrri hluta mjaltskeiðs varð svör-
un blandaða og saxaða fóðursins
lítil sem engin.
Benda má á að kjamfóðurhlut-
fallið var í lægri kantinum miðað
við erlendu tilraunimar sem vísað
er í hér að framan, 31-39% hjá
kálffúllum kvígum ogeða 40-
46% hjá mjólkandi gripum.
Kjamfóðrið var líka gefið oft,
fjómm sinnum á dag, en það gæti
hafa dregið úr hugsanlegum mun
milli fóðmnaraðferðanna.
Eins er vert að hafa í huga að
gjafarlag aðferðanna var ólíkt á
milli fóðmnaraðferðanna. Þær
kýr og kvígur sem fengu „hefð-
bundna” fóðmn (A) vom að fá
rýgresi um hádegisbilið þegar
aðrar í tilraun fengu ekkert gróf-
fóður. Slíkt gæti valdið óróleika
meðal gripanna sem ekkert fá og
þannig valdið óeðlilegum truflun-
um í fjósinu.
Vegna fyrmefndra atriða er
varasamt að alhæfa nokkuð út frá
tilraunaniðurstöðunum. Hins
vegar er ljóst að ávinningurinn af
blöndun og söxun fóðurs á um-
rædda mælda þætti er alls ekki í
hendi þó að farið sé út í slíkt. Þá
má benda á að til em fleiri val-
kostir en heilfóðmn til að koma á
móts við þá sem vilja létta sér
verkin við fóðmn mjólkurkúnna.
Hægt er að fá mismunandi sjálf-
virka kjamfóðurskammtara sem
auðvelda tíða kjamfóðurgjöf i
fjósinu. Þá er líka inni í mynd-
inni að fá búnað, sem saxar og
blandar mismunandi gróffóður-
gerðum, og bæta þar við nauð-
synlegum steinefhablöndum til
að gefa öllum kúnum en halda
einstaklingsfóðmn á kjamfóðrin-
um með sjálfvirkum búnaði. Sú
leið er óhjákvæmilega dýr en get-
ur hins vegar sparað ómælt lik-
amlegt erfiði og er þar með já-
kvæð fyrir heilsuna til lengri tíma
litið. Söxun og blöndun gróffóð-
urs er valkostur og þó svo að
vinnutíminn styttist ekki með til-
komu vélbúnaðarins verður
minna um alla erfiðisvinnu.
Vagninn, sem notaður var í til-
raunina, átti erfitt með að saxa
þurrlega rúllu- og ferbagga eins
og reyndin hefúr orðið um aðra
vagna, sem hingað til lands hafa
komið. Iblöndun vatns í heyið
auðveldaði söxunina til muna.
Þá hefúr gefist vel að blanda
næpum og heilu komi saman við
gróffóðrið.
Heilfóðmn er framandi hér á
landi og lítil sem engin hefð fyrir
henni. Þeir fáu íslensku bændur,
sem hafa útvegað sér búnaðinn,
nota hann einkum til að blanda
og saxa mismunandi gerðir gróf-
fóðurs en gefa svo kjamfóðrið
sér. Þessir bændur telja át og
nýtingu gróffóðursins hafa aukist
og slæðingur sé horfinn. Öll
langtímaáhrif tengd heilfóðmn
hérlendis, s.s. heilsufar og fijó-
semi mjólkurkúnna, eiga hins
vegar eftir að koma í ljós sakir
þess hversu stutt reynslan af
fóðmninni er.
Samantekt
Blöndun og söxun fóðurefna í
heilfóður krefst sérhæfðs tækja-
búnaðar og er tímafrek miðað við
aðrar lausnir sem bjóðast í nýjum
fjósum í dag.
Erlendar rannsóknir sýna að
heilfóðmn getur aukið át, nyt og
heilbrigði mjólkurkúa í saman-
burði við hefðbundna fóðmn. Til-
raununin á Hvanneyri sýnir að
það er ekki í hendi m.t.t. áts og
nytar.
Söxun gróffóðurs dregur úr eða
útilokar slæðing og þess vegna
ætti nýting fóðurs að geta batnað.
Ávinningur af heilfóðmn fram
yfir aðrar hefðbundari aðferðir er
háð:
1. Þekkingu á efnainnihaldi
fóðurefnanna.
2. Nákvæmni vigtunar,
blöndunnar og söxunar allra
fóðurefnanna.
3. Kjamfóðurhlutfalli heildarfóð-
urs á fyrstu vikum mjal-
taskeiðsins.
4. Einsleitni kúahópsins t.d. með
samstillingu burðartíma.
5. Hreinlæti.
6. Áhuga bóndans á fóðmn til
hámarksafurða.
Itarlegri skrif er að finna i
Ráðunautafundarriti 2001, ásamt
heimildalista.
Utdráttur: Sigríður Bjamadóttir.
Freyr 4/2002 - 41 |