Freyr - 01.09.2002, Síða 41

aukist mjög mikið hjá ljárbænd-
um á síðustu árum. Þar eru nú
starfandi sex mælingamenn í
fullu starfi við slíkar mælingar á
þeim tíma sem þær er hægt að
vinna, sem þar í landi er á tíma-
bilinu frá miðjum janúar fram yf-
ir miðjan mars (fengitími er þar
talsvert fyrr í mörgum héruðum
en gerist hér á landi). Mælingar
er unnt að hefja þegar æmar eru
gengnar með í um 30 daga. John
sagði hins vegar að mælingar ætti
ekki að framkvæma eftir að æm-
ar væm komnar yfir 100 daga í
meðgöngu. Sagði hann það bæði
vegna þess að þá yrðu myndir
óskýrari og ónákvæmari, auk
þess sem æmar ættu ekki að fara
í slíka meðhöndlun eftir að það
langt væri liðið á meðgöngutíma.
Hann taldi sig því þess vegna
vera t.d. full seint á ferðinni á
Hesti fyrir þessar mælingar. Hann
sagði að þegar hann hefði fyrst
komið til Nýja-Sjálands, fyrir
fímm ámm, hefði enginn áhugi
verið á þessu, en nú væri á engan
hátt unnt að anna þeirri eftirspum
sem orðin væri þar. Þar í landi
virðist samt í fljótu bragði sem
ávinningur slíkra mælinga hljóti
að vera snöggtum minni en t.d.
ætti að geta verið hér á landi.
Hér á landi tel ég að um sé að
ræða tækni sem full ástæða sé
fyrir ýmsa ijárbændur að skoða
nánar og velta fýrir sér hvort að
gagni megi koma. Að sjálfsögðu
verða menn að sjá það mikinn
ávinning í slíkum mælingum að
hann sé meiri en kostnaður við
þær. I Noregi mun kostnaður vera
um 80 krónur á kind. John gaf
hins vegar í skyn að hér á landi
ætti að vera unnt að vinna þetta
fyrir nokkm minni kostnað vegna
þess að búin em stærri hér. Tals-
verður tími fer í að koma sér fyr-
ir til mælinga og til þrifa á bún-
aði að mælingum loknum. Sá
tími breytist að sjálfsögðu hlut-
fallslega mjög mikið í takt við
fjölda fjár sem mældur er á
hverjum stað.
ÁVINNINGUR AF
TALNINGU FÓSTURVÍSA
Reynum aðeins að gera okkur
grein fyrir þeim ávinningi sem á
að mega sækja með því að nota
niðurstöður úr slíkum mælingum.
I fljótu bragði sýnist mér að hann
megi flokka í tvennt, annars veg-
ar það sem tengist fóðmn ánna
fyrir burð og hins vegar það sem
tengist verk- og vinnuskipulagi á
sauðburði.
Allir íjárbændur þekkja það vel
að á síðasta hluta meðgöngutím-
ans eru fóðurþarfir ánna ákaflega
breytilegar eftir því hve mörg
lömb þær ganga með. Ef unnt er
að flokka ærnar á grundvelli þess
þá á að vera hægt að ná fram
miklu jafnari og nákvæmari fóðr-
un en ella og fóðurspamaði hjá
einlembdum og geldum ám. Hinn
mikli áhugi í Noregi á að nota
þessa tækni er fyrst og fremst
skýrður með betri fóðrun á
gmndvelli niðurstaðna úr mæl-
ingum. Þannig telja Norðmenn
sig fá jafnvænni burð hjá ánum,
en það hefur verið þekkt hér á
landi í sjö áratugi, frá því að Páll
Zóphóníasson sýndi skýrt fram á
það, að vænn burður skilar sér
ætíð í vænni dilkum til frálags að
hausti.
Með slíkri flokkun í fóðrun
fyrir burð og þannig jafnvænni
burði er einnig líklegt að vanhöld
lamba verði minni en ella og ekki
þarf mikið að draga úr vanhöld-
um á þennan hátt til þess að
kostnaður fáist meira en greiddur.
Ástæða er einnig til að beina at-
hygli að því að þama skiptir máli
hvaða breytileiki er í frjósemi
ánna á búinu. Eins og allir þekkja
er þetta einnig ákaflega breytilegt
á milli aldurshópa innan búsins
og yfírleitt miklu meiri breytileiki
hjá veturgömlu ánum og einnig
oft tvævetlunum en fullorðnu
ánum. Hjá ýmsum kann því að
vera rétt að mæla aðeins hluta af
ánum sem valdar em með tilliti til
slíkra þátta. Það er vafalítið að
hjá tvílembdum (eða fleir-
lembdum) gemlingum og marg-
lembunum meðal fullorðnu ánna
er mest að sækja með sérfóðmn á
síðustu vikum meðgöngu og eins
og margir þekkja mætti oft bjarga
nokkmm lambalífum úr þessum
hópi hefði burður verið jafn-
þroskaðri en hann er í raun. Á
það er rétt að benda í þessu sam-
hengi að það er vel þekkt að
breytileiki í frjósemi er þó minni
hjá íslenskum ám en hjá flestum
öðmm sauðfjárkynjum.
Einnig má benda á að með slík-
um mælingum má tína úr geldu
ærnar, sem á sumum búum eru
því miður fúllmargar. Sumar þeir-
ra em vafalítið þá best komnar í
sláturhús á þessum tíma, liggi
slíkar niðurstöður fyrir. Ef mæl-
ingar eru gerðar snemma, eins og
mögulegt er að gera, þá kann að
vera skoðunarvert að hleypa þá til
þeirra áa sem hafa ekki fest fang.
Það er tæpast ástæða til að tí-
unda þau not sem menn eiga að
geta haft af því við allt skipulag á
sauðburði, ef þeir vita fyrirfram
lambafjölda hjá hverri á. Hins
vegar er jafn ljóst að það er háð
aðstæðum á hverjum stað hvemig
nýta má þetta best. Flestir fjár-
bændur ættu að geta létt vinnu á
sauðburði með slíkri vitneskju og
þarfnast þess vafalitið.
Eitt atriði er ástæða til að
nefna, sem mun hafa reynt ræki-
lega á, á sumum þeirra búa þar,
sem mælingar vom gerðar sl.
vetur. Það er hve vitneskja fyrir-
fram um lambafjölda getur
auðveldað alla vinnu við að
venja lömb á milli áa. Með slíka
Framhald á bls. 47.
Freyr 8/2002 - 41 |