Freyr - 01.12.2002, Blaðsíða 31

Mynd 3. Sumarexem - ofnæmi af gerð I. Um leið og mýftugan sýgur blóð
spýtir hún inn próteinum. Þessi prótein vekja ofnæmissvar i sumum hestum.
Sýnifruma beinir ónæmissvarinu á Th2 braut (20) með boðefnum og Th2
eitiifruman sendir B-eitilfrumum boð um acI framleiða IgE mótefni sem eru
sérvirk fyrir flugupróteinið sem er þá ofnæmisvaki. IgE mótefnin bindast
utan á mastfrumur i húðinni. Þegar flugan stingur hest með ofnæmi og
spýtir inn ofnæmisvakanum þá hremma sérvirku IgE mótefnin utan á mast-
frumum ofnæmsvakann en við bindinguna ræsast mastfrumurnar og losa út
bólgumiðla, s.s. leukótrin og histamín.
koma stundum fram aðrar gerðir
af ofnæmisviðbrögðum eins og
seinkuð viðbrögð (delayed hyper-
sensitivity) eða ofnæmi af gerð
IV (2,4). Vissar tegundir hvít-
frumna (hvítra blóðkoma) basa-
frumur (basophils) í blóðinu og
mastfrumur (mast cells) út í
vefjum hafa nema eða viðtaka
fyrir IgE mótefni. I einstaklingum
með ofnæmi af gerð I em þessar
frumur þaktar IgE mótefhum sem
hafa myndast við fyrstu áreiti og
sem em sérvirk fyrir vakann sem
ofnæmið er gegn. Þegar hesturinn
er bitinn aftur og ítrekað þá
krossbindur ofiiæmisvakinn IgE
sameindimar á yfirborði basa-
frumna og mastfrumna sem veld-
ur því að þessar frumur ræsast og
losa út bólgumiðla og fleiri
sameindir sem valda ofnæmisein-
kennunum (mynd 3).
Greining á sumarexemi
Hægt er að greina sumarexem
með klínískri skoðun en það dug-
ar ekki á vetrum þegar einkenni
em ekki fyrir hendi. Einnig er
hægt að greina það með húðprófi
en.þá er ofhæmisvakanum rispað
eða dælt í húð (2,4). Þar sem of-
næmisvakamir sem valda sumar-
exemi hafa ekki verið einangraðir
er notað seyði af flugunni og skip-
tir miklu máli hversu mikill
sfyrkur er notaður. I rannsókn sem
gerð var í Florida á 44 sumar-
exemshestum og 21 hesti án ein-
kenna, þá svömðu um 80%
sumarexemshesta á Culicoides
variipennis og á bitmýið Simulium
venustum en af einkennalausum
hestum milli 25-30% (2). Þannig
að ef notaður er of mikill styrkur
af vakanum þá em falskt jákvæðir
hestar rnjög margir en ef styrkur
er of lítill þá eykst hætta á föl-
skum neikvæðum svömm. Gerð
hafa verið húðpróf á íslenskum
hestum til að kanna sumarexem.
Hér á landi vom prófaðir 110 hes-
tar með Culicoides spp. og vom
allir neikvæðir utan einn sem
svaraði veikt. Ellefu hestar með
sumarexemseinkenni í Noregi
vom allir jákvæðir en einungis 1
af 33 einkennalausum (17). I
annarri rannsókn vom prófaðar 4
tegundir af Culicoides (C. puli-
caris, C. chiopterus, C. obsoletus
og C. impunctatus) á 14 íslen-
skum sumarexemshestum og 9
samanburðarhestum í Noregi. Tíu
af 14 (rúm 70%) af sumarexems-
hestum svömðu á a.m.k. þrjár af
þessum fjórum Culicoides tegund-
um en einungis einn af saman-
burðarhestunum (11%) (18).
Þar sem húðpróf em erfið og
fyrirhafnarsöm í framkvæmd er
nauðsynlegt að geta gert ofnæm-
ispróf á blóðsýnum. Mæling á
Culicoides sérvirku IgE mótefn-
um virkar ekki þegar notuð em
seyði af heilum flugum sem vaki,
en afar lítið er af lausu IgE í
blóði. IgE sameindimar em flest-
allar fastar utan á basa- eða mast-
frumum. Hins vegar er möguleiki
að mæla suma af bólgumiðlun-
um, s.s. histamín og leukótrín,
sem basafrumumar í blóði losa
við ofnæmisvakaáreiti. Svokall-
að súlfídóleukótrín losunarpróf
(sLT próf) hefur verið sett upp
fyrir sumarexem (19). Þegar hvít-
framum úr hestum með sumarex-
em er sýnt seyði af Culicoides
flugum í tilraunaglasi, losa basa-
frumumar m.a. leukótrín en
magn þeirra er síðan mælt í sér-
stöku prófi. Aðstæður í prófinu
s.s. styrkur á vaka hafa verið
stilltar þannig að um 80% sumar-
exemshesta er jákvæður á
Culicoides en um 4% einkenna-
lausra. Gott samræmi er á milli
leukótrín- og histamínlosunar en
histamínlosun eftir vakaáreiti er
mæld í annars konar prófi. Hista-
mínlosunarprófið er seinlegra í
framkvæmd og bætir litlu við
leukótrínmælinguna (19). Sumar-
exemshestar svara í sLT prófínu,
bæði þegar þeir em með einkenni
Freyr 10/2002-31 I