Skólablaðið - 01.05.1992, Blaðsíða 50

50 SKÓLABLAÐIÐ
„Sólveig túlkaði persónu sína af mikilli breidd, hvort sem um var
að rœða kjaftfort stelpugrey eða móðurlausan einstæðing eins og í
lok fyrri þáttar." - I'Jr leikdómi Mbl. 10. mars.
í eðli sínu. Þannig hygg ég Sölku Völku vera. En hver
kynslóð les skáldskapinn, túlkar og nýtur með sínum
hætti. Hann afi minn las Sölku Völku „blár og marinn“
eftir Gúttóslaginn 9. nóvember 1932. Mín kynslóð kynnt-
ist henni á dögum Viet Nam stríðsins. í hvers konar ljósi
sér sú kynslóð sem nú vermir menntaskólabekki
„æskuvinkonu mína?“ Það var ekki laust við að nokkurrar
eftirvæntingar gætti í huga mér er ég staulaðist inn í gamla
Tjarnarbíó kalt kveld í byrjun mars á því herrans ári 1992.
Og reyndar þarf ekki mjög frjótt ímyndunarafl til þess að
sjá fyrir sér Óseyri við Axlarfjörð í því hrörlega húsi.
Það verður að segjast eins og er að það er langur vegur
frá blaðsíðum í bók Nóbelsskáldsins að fjölunum í Tjarnar-
bíói og ýmsir milliliðir á þeirri leið því leiksýning er annað
listform en skáldsaga. Fyrst fara fimir leikhúsmenn hönd-
um um verk skáldsins og skapa það sem verið hefur kallað
„leikgerð“. Við slíka iðju þurfa menn náttúrulega að velja
og hafna, velja meginlínu í verkið og sjálfsagt saknar gam-
all vinur einhvers. í annan stað leggur leikstjóri línurnar í
og miðar að einhverju marki við þær skorður sem hús og
leikaraúrval setja. Og auðvitað er það ögrandi glíma í svo
metnaðarfullri sýningu sem Herranótt bauð upp á nú. í
augum „amatörs" úti í sal sýndust þær skorður ekki hafa
verið svo mjög þröngar sem bendir til þess að Sigrún Val-
bergsdóttir hafi leyst verk sitt vel af hendi. Sýningin rann
hnökralítið í gegn og reyndar af miklu öryggi, því jafnvel
þegar „húsdraugurinn“ lét af sér vita á annarri sýningu og
tók rafmagnið af brugðust leikendur við af festu atvinnu-
mannsins og létu engan bilbug á sér finna. Að vísu tel ég
húsdraug þennan einn af þátttakendum sýningarinnar sem
skildi vel boðskap verksins er hann „slökkti“ fimm sinnum
á burgeisnum Bogesen þegar sá hóf ræðuhöld sín.
Sá sem þetta ritar verður að viðurkenna að einhvern
veginn fannst honum fyrri hluti sýningarinnar vera þéttari
sem að öllum líkindum verður að skrifast á kostnað leik-
gerðarinnar. Leikgerð skáldsögu eltir stundum söguþráð
hennar einum of mikið og stiklar þá gjarnan á stóru. Við
það hangir samhengi á bláþræði, við fáum stutt skot er
virka sundurlaus á þann sem ekki þekkir bakgrunn
verksins. En örar sviðskiptingar voru gerðar á stórsnjallan
hátt með einfaldleikanum í leikmyndinni. Hver segir svo
að gott leikhús þurfi alltaf miklar „græjur“ til þess að ná
því fram sem fram á að ná, napurleika umhverfisins?
Ég er ekki frá því að við eigum óvenju hæfileikaríka
leikara í skólanum um þessar mundir. Að vísu var mig far-
ið að gruna það við kynni mín af nemendum í tímum en
ég held að aðrir skólar mættu öfunda okkur. Hér á ég
einkum við „prímadonnurnar“ okkar í hlutverkum Sölku,
þær Sólveigu og Berglindi. Það var enginn byrjendabragur
á þeirra túlkun, framsögn eða hreyfingum. Og það sem
meira er, í krefjandi hlutverki eins og þeirra þarf að leika
ýmsa tóna sálarlífsins, allt frá blíðu þess ástfangna yfir í
ofstopa baráttukonunnar. Það tókst þeim án þess að vera
með öskur eða „vemmelígheðer“ og ég má hundur heita
ef önnur hvor endar ekki í faginu. Gréta María náði eink-
ar vel hinum mæðulega tóni Sigurlínu, í hennar höndum
varð hún konan sem bar hinn þunga kross mannlífsins.
Karlpeningurinn í lífi Sölku er að sínu leytinu andstæður
sem kom nokkuð vel fram í túlkun þeirra kumpána
Franks og Guðmundar. Steinþór hrjúfur sem landslagið
og ef hann hefur að geyma einhverjar mjúkar tilfinningar
kann hann ekki að koma þeim á framfæri. Það var einkum
leikið á tvo tóna í túlkun Arnalds, draumar og barátta. Ég
er ekki frá því að Guðmundi hafi tekist betur að sýna
þann draumlynda og ástfangna Arnald en verkalýðs-
leiðtogann, enda uppruni ólíkur og við eigum annars kon-
ar verkalýðsleiðtogum að venjast nú. Það var eins og
neistann vantaði í barátturæðurnar, sem eftir á að hyggja
á sér kannski stoð í verkinu því það er Arnaldur sem flýr
af hólmi. Aðrir leikarar fóru með minni hlutverk, sumir
fleiri en eitt. Á heildina litið tókst það framar vonum þó
framsögn á stöku stað væri ógreinileg og óeðlileg. Einkar
skemmtilegar voru t.a.m. hópsenur, ýmist á her eða í
verkalýðsbaráttu, og átti líflegur söngur og gott undirspil
ekki minnstan þátt í því.
Frómt frá sagt verð ég því að viðurkenna að ég átti
ánægjulega kvöldstund í Tjarnarbíói þó ég hafi ekki hitt
fyrir alveg sömu Sölku og ég kynntist ungur. Hér skilar sér
metnaður, dugnaður og leikgleði í góðu verki. Haf þökk
fyrir.
Knútur Hafsteinsson
Þið getið trúað þessari þróunarkenningu en Guð skapaði mig. - Árni Heimir líffrœði.