Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1932, Page 82

Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1932, Page 82
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISPÉLAGS ÍSLENDINGA 62 síðari skáldum. Hann fer einnig skáldlega og fimlega með kenn- ingarnar, og hefir því eflaust ver- ið gagnkunnugur málinu á Eddu- og skáldakvæðunum. Að sjálfsögðu ber mest á þeirri þekkingu hans í “Hænsna-Þóris rímum”, en kenn- ingar má finna miklar víðar í rit- um hans, frumsömdum og þýdd- um. En þó séra Jón væri íslenzkur mjög í anda, var hann ekki með öllu ósnortinn af upplýsingarstefnu Magnúsar Stephensens. Pram að sálmahókardeilunni margumtöluðu, er svo að sjá, sem séra Jón hafi hlyntur veriö þessari nýju stefnu og yrkir hann allmörg kvæði henni til stuðnings ,eins og þegar hefir getið verið. Ennfremur voru fjögur höfuðskálda þeirra, sem hann þýddi mest eftir á íslenzku, skyld að hugsunarliætti, fræðslustefnunni. Það var meira að segja samkvæmt uppástungu Magnúsar Stephensens að séra Jón tókst á hendur að snúa “Messíasarkviðu” Klopstocks á móðurmál sitt, eftir að þýðandinn og Magnús höfðu sæzt heilum sátt- um. Séra Jón er því næsta alhliða fulltrúi íslenzkra bókmentastrauma á sinni öld, þar sem runnu í einn farveg tvær aðalkvíslir, þjóðleg stefna og erlend. Báðar mætast og verða eitt í sumum kvæðum hans. Kvæði Tullins og Klopstocks, eigi sjaldan algerlega í anda upplýsing- arinnar, klæðir þýðandinn í forn- íslenzkan bragarbúning og velur þeim oft orðaval gamla skálda- málsins, — í fljótu bragði harla kynlegt fyrirbrigði, en þegar gerr er athugað, ofur skiljanlegt sam- bland hins nýja og hins gamla. Þegar í minni er borið hversu margt kvæða og heilla rita séra Jón þýddi á íslenzku, mætti ætla að hann hefði orðið fyrir áhrifum, einkum af þeim höfundum erlend- um, sem hann átti lengstar andleg- ar samvistir við: þess verður lítið vart í kveðskap hans. Skýringin liggur ef til vill í því að hann var þroskaður orðinn, þrítugur að aldri þegar hann byrjaði að snúa kvæð- um Túllins, með öðrum orðum kominn af þeim árum, þegar menn eru venjulegast næmastir fyrir að- komandi áhrifum. í minningarkvæði séra Jóns um Halldór Hjálmarsson bregður fyr- ir hugsunum úr “Tilraun um manninn”. “Lucifer” í kvæðinu “Villu vitran” er ef til vill eitt- hvað í ætt við hinn fræga nafna sinn í “Paradísarmissi”. í ritgerð sinni “Yfirlit yfir bókmentir ís- lendinga á 19. öld” (Tímarit Hins ísl. Bókmentafélags, II, 1881) seg- ir Jónas Jónasson frá Hrafnagili um ádeilukvæði séra Jóns, svo sem “Villu vitran” og “Bardagann við ljósið”: “í þessum kvæðurn er auð- fundinn andi Gellerts og heimsá- deiluskáldanna frá þeim tíma, t. d. Baggesens.” Hygg eg að Jónas hafi nokkuð til síns máls. ‘Bardag- inn við Ijósið” er að minsta kosti æði keimlíkur “Gaungumanni” Gel- lerts, er séra Jón þýddi, og undir sarna bragarhætti. En þegar litið er til heildarinnar, eru útlendu á- hrifin í frumkveðnum kvæðum Jóns Þorlákssonar hverfandi. Hann var of sjálfstæður andlega, og of ís-
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134

x

Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga
https://timarit.is/publication/895

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.