Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1932, Síða 82

Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1932, Síða 82
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISPÉLAGS ÍSLENDINGA 62 síðari skáldum. Hann fer einnig skáldlega og fimlega með kenn- ingarnar, og hefir því eflaust ver- ið gagnkunnugur málinu á Eddu- og skáldakvæðunum. Að sjálfsögðu ber mest á þeirri þekkingu hans í “Hænsna-Þóris rímum”, en kenn- ingar má finna miklar víðar í rit- um hans, frumsömdum og þýdd- um. En þó séra Jón væri íslenzkur mjög í anda, var hann ekki með öllu ósnortinn af upplýsingarstefnu Magnúsar Stephensens. Pram að sálmahókardeilunni margumtöluðu, er svo að sjá, sem séra Jón hafi hlyntur veriö þessari nýju stefnu og yrkir hann allmörg kvæði henni til stuðnings ,eins og þegar hefir getið verið. Ennfremur voru fjögur höfuðskálda þeirra, sem hann þýddi mest eftir á íslenzku, skyld að hugsunarliætti, fræðslustefnunni. Það var meira að segja samkvæmt uppástungu Magnúsar Stephensens að séra Jón tókst á hendur að snúa “Messíasarkviðu” Klopstocks á móðurmál sitt, eftir að þýðandinn og Magnús höfðu sæzt heilum sátt- um. Séra Jón er því næsta alhliða fulltrúi íslenzkra bókmentastrauma á sinni öld, þar sem runnu í einn farveg tvær aðalkvíslir, þjóðleg stefna og erlend. Báðar mætast og verða eitt í sumum kvæðum hans. Kvæði Tullins og Klopstocks, eigi sjaldan algerlega í anda upplýsing- arinnar, klæðir þýðandinn í forn- íslenzkan bragarbúning og velur þeim oft orðaval gamla skálda- málsins, — í fljótu bragði harla kynlegt fyrirbrigði, en þegar gerr er athugað, ofur skiljanlegt sam- bland hins nýja og hins gamla. Þegar í minni er borið hversu margt kvæða og heilla rita séra Jón þýddi á íslenzku, mætti ætla að hann hefði orðið fyrir áhrifum, einkum af þeim höfundum erlend- um, sem hann átti lengstar andleg- ar samvistir við: þess verður lítið vart í kveðskap hans. Skýringin liggur ef til vill í því að hann var þroskaður orðinn, þrítugur að aldri þegar hann byrjaði að snúa kvæð- um Túllins, með öðrum orðum kominn af þeim árum, þegar menn eru venjulegast næmastir fyrir að- komandi áhrifum. í minningarkvæði séra Jóns um Halldór Hjálmarsson bregður fyr- ir hugsunum úr “Tilraun um manninn”. “Lucifer” í kvæðinu “Villu vitran” er ef til vill eitt- hvað í ætt við hinn fræga nafna sinn í “Paradísarmissi”. í ritgerð sinni “Yfirlit yfir bókmentir ís- lendinga á 19. öld” (Tímarit Hins ísl. Bókmentafélags, II, 1881) seg- ir Jónas Jónasson frá Hrafnagili um ádeilukvæði séra Jóns, svo sem “Villu vitran” og “Bardagann við ljósið”: “í þessum kvæðurn er auð- fundinn andi Gellerts og heimsá- deiluskáldanna frá þeim tíma, t. d. Baggesens.” Hygg eg að Jónas hafi nokkuð til síns máls. ‘Bardag- inn við Ijósið” er að minsta kosti æði keimlíkur “Gaungumanni” Gel- lerts, er séra Jón þýddi, og undir sarna bragarhætti. En þegar litið er til heildarinnar, eru útlendu á- hrifin í frumkveðnum kvæðum Jóns Þorlákssonar hverfandi. Hann var of sjálfstæður andlega, og of ís-
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134

x

Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga
https://timarit.is/publication/895

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.