Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1952, Side 89

UPPHAF BYGÐA ISLENDINGA í N.D.
69
rekstri þessum, 14. júní, 1878, á þessa
leið:
„Eftir að umboðsmennirnir höfðu
gert upp reikninga við þessa fjóra
menn, er voru staddir í Winnipeg
á leið til Dakota, og þeir höfðu
viðurkent reikninga sína, þá báru
umboðsmenn málið undir fylkis-
stjórann í Manitoba og Keewatin.
Hann áleit sjálfsagt, að þeir borg-
uðu strax skuldir sínar, að svo miklu
leyti sem þeir gætu, en áleit réttara,
þar eð mennirnir væru að flytja út
ur ríkinu, að skjóta undir úrskurð
stjórnarinnar í Ottawa hvað þeir
uiættu fara með af eignum sínum,
ef þeir ekki borguðu skuldir sínar
viljuglega. Þó ýmsar líkur væru til
þess að þeir félagar hefðu fyrst í
hyggju að flytja sig og alt sitt burtu
Ur ríkinu, án þess að gera nokkur
skil eða samning viðvíkjandi stjórn-
arskuld sinni, þá sýndu þeir engan
uiotþróa gegn umboðsmönnum og
biðu viljuglega eftir svari frá stjórn-
lnni í Ottawa upp á fyrirspurn þá,
er send var með rafsegulþræðinum.
Ottawa-stjórnin svaraði þannig, að
ef þeir, sem ætluðu að flytja, skildu
eftir gripi sína og áhöld, þá mættu
þeir fara. Þetta svar þótti J. P.
Hallssyni hart og neitaði að afhenda
§ripi þá, er hann hafði, svo leggja
Varð löghald á þá og áhöld hans
eg umboðsmenn bjuggust til að
éfða skuldamál á hendur honum
fyrir hönd stjórnarinnar. Málið átti
að taka fyrir eftir tíu daga og hefði
Það ollað Jóhanni bæði biðar og
noikils málskostnaðar, sem hefði
allið á það, er löghald hefði verið
agt á. Umboðsmenn gáfu Jóhanni
Pvi enn kost á að gera samning um
skuldina, og var hann þá fús til
þess. Var þá löghaldið ónýtt og Jó-
hann afhenti fúslega það, er krafist
var. Sama gerði Benedikt Jónsson
(Bardal) og hinir aðrir.“
Séra Páll Þorláksson var illa
fjgrri þessari skuldastefnu, því til
hans sóttu sóknarbörn hans flest
sín ráð, og ekki víst, að gangur
málsins hefði orðið eins einhliða og
blaðið skýrir frá. En annars hélt
hann því ávalt fram, að úr því á
fjárveiting stjórnarinnar til Ný-
íslendinga ætti að líta sem skuld,
þá bæri hverjum og einum að borga
sinn hluta áður en hann flytti burt
úr nýlendunni. Voru seinni gjafir
Norðmanna 1879 engu síður notaðar
til að hjálpa mönnum að komast
burtu þaðan en til þess, að setja
sig niður í Dakota og lifa af annan
veturinn þar. Enda ber ein kvittun
séra Páls yfirskriftina: „Til Islænd-
erne i Manitoba.“ (Sbr. fyrr nefnt
kirkjurit, bls. 687). En oftast er
fyrirsögnin: „Til de trængende Is-
lænderne."
Sumum tókst betur en þeim Jó-
hanni að sleppa frá stjórnarskuld-
inni í Nýja-íslandi. Kvartar Fram-
fari (II., 30) um það 30. apríl 1879,
að „sunnan úr bygðum fréttist
ófagrar sögur af aðförum manna,
er burtu ætla að flytja, hvað
snertir stjórnarlánið.“ — En sem
betur fór, fyrir samvizku landans,
var af mörgum .flest það tekið, er
áttu fémætt, en það var fátt nema
ógjaldgengar íslenzkar bækur og
blöð, því fátækin var svo mikil að
úr litlu var að moða. Er frá því
skýrt á einum stað að þeir sárfáu
menn, sem á þessum árum komu