Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1952, Side 95

UPPHAF BYGÐA ÍSLENDINGA í N.D.
75
hér er gert: dagbækur Jóhanns
Schrams, sem minnast þess aðallega,
er við ber á heimili þeirra feðga,
en geta þó seinna um ýmislegt, er
gerist í nýlendunni, sérstaklega í
norðurhluta hennar. Sést þetta
glögt af ótal dagsetningum og at-
hurðum, sem séra Friðrik tekur
þaðan, en sem hvergi voru annars
staðar svo vitað sé, þegar hann ritar
sögu sína rétt eftir aldamótin, enda
getur þess nokkuð seint í sögu
hans (bls. 67), að hann hafi „dagbók
eina með höndum,“ en höfundar
hennar er ei getið. En að segja sög-
una á þenna hátt, er líka í fylsta
naáta réttmætt, því Jóhann Pétur
Hallsson var heiðurskarl og að öllu
saman lögðu lífið og sálin í þessum
fámenna, fyrsta hópi og eini raun-
verulegi bóndinn, sem enn var flutt-
Ur suður á slétturnar, en gestgjafi
flestra þeirra, er landnáma leituðu
f nýlendunni fyrsta árið og það
næsta.
Um Magnús Stefánsson og Sigurð
fósúa Björnsson er þess einungis get-
fÖ. að þeir hafi unnið mikið af þessu
sumri hjá Jóni þýzka og Bótólfi
uorska, en ekki á búskap sjálfra
þeirra minst, né hvenær þeir reistu
sór heimili, að undanteknu fyrsta
skýli Sigurðar Jósúa, sem hér að
Haman er getið og haft úr dagbók-
unum. Þó mun Magnús einnig hafa
byggt sér bæ þetta sumar.
Á bújörð þeirri, er Gísli Egilsson
Uam „rétt sunnan og austan við
Uallssons landið,“ byrjaði hann að
y§gja fjós 20. nóvember þetta ár.
ar það komið undir þak að kvöldi
Pess 23. s. m. En hann og Jón Hörg-
al reistu í samvinnu íbúðarhús á
l°ndum sínum veturinn 1878—79.
Hóf Jón búskap með Karítas móður
sinni um vorið, en Gísli flutti frá
tengdaforeldrum sínum á bújörð-
ina 20. júní 1879.
Jón Hörgdal eignaðist snemma
uxa-sameyki, en trúlegt er, að ann-
ar eykurinn, sem talinn er sé fyrsta
sprettinn „Búss“ Jóhanns Hallsson-
ar. Hinn var kallaður „Bræt“
(Bright). Unnu eykir þessir mikið
og mun Jón hafa kunnað bezt lagið
á þeim. Þeir drógu hveiti til möl-
unar, fram og til baka, til mylnanna
í St. Joseph og Walhalla, auk allra
minni ferðalaga og ækjanna, plógs-
ins, herfisins og bjálkanna heima
fyrir, sem þessir þolinmóðu þrælar
mannanna gengu fyrir.
Frá söfnuðum sínum í Wisconsin,
kom séra Páll Þorláksson til Dakota
seint í september og heimsótti Jó-
hann Hallsson þann 24. og gisti
þar um nóttina í góðu yfirlæti. Hafði
hann þær fréttir að færa, að þegar
þeir skildu um vorið, hefði hann á
ferð sinni suður og austur skygnst
eftir landkostum í suðurhluta
Dakota Territory og einnig í Min-
nesotaríki og komist að þeirri niður-
stöðu, að engin ónumin lönd, sem
hann þekti, væru eins hagkvæm og
æskileg íslendingum og þessi ný-
lenda bæði vegna skóganna, sem
hér gerði húsagerð þeirra auðveld-
ari, en sem ekki væru annars staðar
þar, sem hann hefði landnáms leit-
að, og að hér tók frjósemi jarðvegs-
ins öðrum landshlutum fram — að
hans dómi. Morguninn eftir fór séra
Páll í landsskoðun, skírði Hall litla
hinni fullkomnari skírn síðari hluta
dagsins, sem fyrr er getið, fór til
Bótólfs hins norska um kvöldið og