Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1952, Side 105

Bækur og rit
Fyrir framan mig liggja, meðal
annars, fimm kvæðakver — tvö
þeirra að heiman frá föðurlandinu,
en hin þrjú kveðin hér vestra. Það
er nú orðið lengra en maður man til,
siðan því var spáð, að hér yrði engin
rslenska töluð á þessum tímum, enn
siður að nokkur mundi skrifa eða
yrkja eða prenta nokkuð á því máli.
Fn óhætt má segja, að sjaldan hafi
verið unnið með meira kappi að út-
gafu íslenskra kvæðabóka, og
reyndar fleiri bóka, en einmitt þessi
síðustu ár. Er þó langt frá, að því
Verki sé lokið. Á ég þar ekki svo
mjög við kver lifandi höfunda, sem
að vísu koma við og við, heldur
aðallega heildarútgáfur þeirra höf-
Unda, sem horfnir eru af sviðinu,
því þar liggja enn nokkrir óbættir
garði. Ein sú bók er nú nýkomin
uk og mátti víst varla síðar vera,
en það er:
KVÆÐI EFTIR UNDfNU
, Fyrir meira en hálfri öld heyrði
fyrst getið skáldkonunnar
ndínu, sem hét réttu nafni Helga
teinvör Baldvinsdóttir, og get ég
ekki í einlægni sagt, að ég veitti
enni þá mikla eftirtekt, enda var
það um það bil, að hún hafði að
mestu hætt að yrkja. Hún byrjaði
Uefnilega á barnsaldri heima á ís-
andi, og eru nokkur æskukvæði
ennar í þessari bók. Um tíma orti
þessi fátæka landnemastúlka mestu
kynstur, en hætti svo að mestu
leyti um og eftir síðustu aldamót.
Ekki var iþað þó af því, að skáld-
gyðjan svifti hana gáfunni, sem sjá
má bezt af inngangskvæði bókarinn-
ar, líklega síðasta kvæðinu hennar,
og hinu hressilega íslendingadags-
kvæði, er hún flutti í Blaine sumarið
1937 á áttugasta aldursárinu, eftir
fulla þriðjungs aldar þögn. Nei,
ástæðunnar verður annars staðar að
leita; og ég held að hún liggi í milli
línanna í hinu ágæta Svari til vin-
konu, sem virðist að hafa verið að
krefja hana til sagna eða reiknings-
skapar:
„Hvl skyldi ég lífga viS ljóSin mín forn,
fyrst lék mig svo grimmiega örlaganorn?
Hví skyldi ég minningu mana úr blund,
ef mögulegt væri að gleyma um stund?
Hví skyldi ég ýfa upp aftur þau sár,
sem afsögSu a8 gróa um fjöldamörg ár?
Svo kvæSin mín læt ég nú liggja sem fyr
I lifenda gröf.......
ÞaS er huganum meira harma-undur,
en þó himinn og jörSin brystu I sundur,
a8 sjá þá, ai5 flest þaS var tælandi tál,
sem tilbeiðslu vakti I barnslegri sál.
AS lifa þaS aftur sér enginn kýs;
þaS er I öfuga stefnu frá Paradís."
Þetta er ort árið 1908 og því eitt
af allra síðustu kvæðum skáldkon-
unnar. Það er ljómandi vel ort, en
fult af vonbrigðum og andstreymi
ertfiðra lífdaga. Það sem að mínu
áliti gefur þessum kvæðum Undínu
langvarandi tilverugildi, er hinn