Verktækni - 15.08.1991, Blaðsíða 48

inn endast í 50 ár með núverandi vinnslu. Mjög mikið af
því jarðgasi, sem vitað er um, er á afskekktum svæðum,
t.d. sjávarbotni og á landsvæðum fjarri þéttbýli og iðnaði.
Arið 1978 voru stærstu innflytjendur olíu, V'Evrópa,
N'Ameríka og Japan. Samkvæmt spá Alþjóðlegu orku-
málaráðstefnunnar mun olíuinnflutningur þessara ríkja
dragast saman á næstu áratugum svo um munar. Því er t.d.
spáð að olíuinnflutningur Bandaríkjanna muni dragast
saman úr 3+1 milljón tonnum árið 1978 í 51 milljón tonna
árið 2020. Innflutningur V'Evrópu dregst saman úr 602
milljón tonnum árið 1978 í 399 miiljón tonn árið 2020
samkvæmt spánni. Samanlagt nemur samdráttur innflutn'
ings, hjá þeim ríkjum sem flytja inn hvað mesta olíu, 639
milljón tonnum á tímabilinu 1978-2020.
Samkvæmt þessari spá minnkar olíunotkun heimsins
ekki að ráði, heldur mun aukin iðnvæðing þróunarland-
anna leiða til þess að notkun olíu fer vaxandi innan þeirra
en minnkandi hjá þeim þjóðum sem búa nú þegar við
iðnvæðingu.
KJARNORKA í STAÐ OLÍU?
Þegar rætt er um orkubúskap heimsins er nauðsynlegt að
taka mið af fólksfjölgun í heiminum öllum. Því er spáð að
íbúar jarðar muni verða orðnir 7,7 milljarðar árið 2020.
Orkunotkun heimsins í heild er talin muni aukast um
rúmlega 2% á ári að meðaltali.
En hvað kemur í staðinn fyrir olíuna? Er sólarorka svar-
ið? Eða samrunakjarnorka? Svarið er langt frá því að vera
einfalt. Ein leiðin er aukin beislun kjarnorku og það er sú
leið sem t.d. Evrópubandalagið telur raunhæfasta. Aðrar
leiðir til að fullnægja orkuþörf þjóða í Vestur- og Austur-
Evrópu eru ekki í sjónmáli. Áætlanir um að nota kjamorku
til að framleiða vetni í gífurlegu magni, er yrði notað sem
eldsneyti, eru þegar til.
Kjarnorkan virðist vera eina varanlega lausnin. Þrátt
fyrir gífurlega andstöðu almennings gegn kjarnorkunni, og
það að nýsmíði kjamorkuvera hefur ekki verið mikil á
síðastliðnum árum, spá vísindamenn því að kjarnorkan eigi
eftir að lifa sitt blómaskeið sem orkugjafi. Fræðimenn
styðja mál sitt með eftirfarandi rökum: Almenningur hefur
alltaf risið upp gegn tækninýjungum. Sú andstaða er mjög
svo af hinu góða vegna þess að hún hefur ætíð leitt til þess
að vísindamenn hafa reynt að finna öruggari og hagnýtari
lausnir. Gagnrýni leiðir því til þess að vísindamenn finna
öruggari lausnir á kjarnorkunni. Ný kynslóð kjarnorkuvera
verður því pottþéttari en sú gamla. En jafnvel þótt vísinda-
mönnum takist að byggja mengunar- og hættulaus kjarn-
orkuver er einn galli á gjöf Njarðar. Kjarnorkurver þurfa
úran og úranforði heimsins er ekki ótakmarkaður. Uranið
gengur til þurrðar eins og olían.
S AMRUN AKJ ARN ORK A
Varanleg lausn á orkuvandamálum heimsins er því ekki
til nema að samrunakjarnorka komi til sögunnar. Vísinda-
menn hafa lýst samrunakjarnorkunni sem óendanlegum
orkugjafa ef hægt væri að beisla hana. Það hefur ennþá
ekki tekist nema á mjög grófan og eyðandi hátt, þ.e. með
Mesta kjarnorkuslys sögunnar varð í Tsjernobyl-kjarnorku-
verínu í Úkraínu fyrir fimm árum. Akveðið hefur verið að
hætta starfrækslu þess innan fárra ára.
sprengingu vetnissprengjunnar. Aðalvandamálið í sam-
bandi við beislun samrunakjarnorku er það að samruninn
verður að fara fram í mjög heitu efni, svokölluðum
„plasma“ en hann er samansafn öreinda sem eru einingariv
ar í atóminu. Gífurlegur hiti er nauðsynlegur til að korna
samrunanum af stað, a.m.k. 400.000°C, og ekkert fast
efni, sem nú er þekkt, þolir þetta hitastig.
í tilraunum með samrunakjarnorku hefur verið notað
vetnisgas unnið úr þungu vatni. Vísindamenn hafa reynt
að nota segulsvið til að halda vetnisgasinu saman en stýr-
ingin á öllu ferlinu er hins vegar afar erfið og nánast
óframkvæmanleg með þeirri tækni sem þekkt er í dag-
Beislun samrunakjarnorku er því ennþá fjarlægur draumur
þrátt fyrir gífurlegar rannsóknir iðnþjóða.
ENDURNÝJANLEGIR ORKUGJAFAR
Menn leita því annarra orkugjafa með logandi ljósi og
kemur margt til greina í því sambandi, til dæmis beislun
vinds og sjávarfalla. Það sem vakir fyrir vísindamönnum er
að finna endurnýjanlega orkugjafa sem ganga ekki til
þurrðar, líkt og olían, gasið, kolin og úranið. Þá skiptir
miklu máli að orkugjafarnir mengi ekki umhverfið meira en
orðið er.
Fræðimenn hafa getið sér til að orka er nemi fleiri þús'
und gígawattstundum leynist í sjávarföllunum. Beislun
sjávarfallaorku í stórum stíl gæti þó valdið töluverðum
breytingum á umhverfinu. Þannig ímynda vísindamenn sér
að virkjun sjávarfalla til stórfelldrar raforkuframleiðslu
gæti valdið breytingum á straummyndun í höfunum og þar
með öllu lífríki jarðarinnar.
Orka vindsins hefur þegar verið beisluð með góðum
árangri. Nýtískulegar vindmyllur hafa verið reistar víða um
heim en mönnum hefur samt ekki tekist að nýta sér vin'
dorku til raforkuframleiðslu í miklu magni. Danir hafa t.d.
reist hundruð vindmylla á Jótlandi en þar er vindorka
notuð til að framleiða rafmagn til heimilisnota. í Kaliforn'
48 VERKTÆKNl