Tónlistin - 01.06.1946, Blaðsíða 8

6
TÓNLISTIN
þó er sá ljóður á ráði þeirra, að
hver hermir eftir öðrum, svo að
mörg góð lög lians liggja stöðugt i
þagnargildi. Fullkomin yfirsýn yf-
ír heildarstarf hans er þvi enn ekki
fyrir hendi, svo að vel megi greina
vegferð lians i öllum einstökum at-
riðum, og er þó timi til kominn, að
farið verði að rekja feril braut-
ryðjandans nokkru nánar en verið
hefir. Sigvaldi Kaldalóns er fyrsti
sönglagahöfundur okkar, sem að af-
köstum gerir kröfu til efnisskrár
söngvarans. Lög hans eru langflest
samin fyrir eina söngrödd með pi-
anóundirleik og boða að þvi leyti
nýtt timabil i islenzkri sönglaga-
smið, þótt aðrir hafi verið honmn
fvrri til með nokbrum góðum til-
raunum í þessu tilbrigðaríka formi.
Hin fvrstu lög Sigvalda komu mátu-
lega snemma til þess að blása anda
uppörvunar og lífstrúar að vaxandi
glæðum sjálfstæðisbaráttunnar, er
lauk með fengnu fullveldi 1918, út-
komuári þeirra laga Sigvalda, er
mestra vinsælda hafa notið frá
fyrstu tið, með „Heimi“ i fylking-
arbrjósti. Þá var ferskur ilmur i
lofti. ísland var að risa úr alda-
íramalli niðurlægingu. og Sigvaldi
fagnar þessum timamótum i laginu
..Vor“: ..Heilsar tindum himinn
nvr. huldan, sem í fossi bvr. gigiu-
streng af gleði knvr.“ Og i ..Mariu-
bæninni“ brýzt bessi gleði tón-
skáldsins fram i þrungnum þakkar-
söng til forsjónarinar, og tekst hon-
um þar vel að lýsa fögnnði sinum
með háhvelfdum laghogum, sem
nema staðar við eftirlætistón tenór-
söngvarans, hámark frelsisbarátt-
unnar 1918, hið margþráða og virðu-
lega háa ,,c“.
Næsta áratug sendir Sigvaldi frá
sér allmörg lög, sem öll ganga bein-
ar brautir liðins tíma. En einu ári
á undan þúsund ára minningarhá-
tíð þjóðveldis á íslandi kemur frá
hans hendi lag, sem mai’kar nýja
stefnu i viðleitni hans og verður
fimmtán árum siðar að forystusöng
við endurreisn lýðveldis á Þingvöll-
um 1944, „ísland ögrum skorið“.
Hér stillir Sigvaldi nýjan streng,
sem bregður i ætt þjóðfylgjunnar;
hér kemur i ljós sérstæður skyld-
leiki hans við hetjusöng miðaldanna
og svartagaldur fornaldarinnar: ís-
lenzkur tónn rís úr dauðadái hörm-
unga og fávizku, hvorttveggja í senn
byrstur og hlíður (máske of bliður
vegna óhentugs nýtizkubúnings).
Þetta lag stendur þó ekki einangr-
að á sínu sviði; því að 1932 birtist
„Glímusöngur” hans i Skinfaxa,
ristur hvössum rúnum fjörsnarpra
fornmanna i kröppum leik, og 1939
kemur lagsetning Sigvalda á „Rless-
uð sértu, sveitin mín“, sem er greini-
Ieg tilraun til jiess að endurvekia
hið gamla rímnalag með sífelldum
taktbrevtingum og samræma bað
nútima-braghætti. Hér gerir Sig-
valdi upp reikningsskilin við þjóð-
borna tilfinningu sina. Það er sem
hann taki undir með Bjarkarmál-
”m binum fornu:
Dagr er upnkominn. ’
dvnia banafiaðrar.
mál er vilmögum
at vinna erfiði.
Þegar Sigvaldi hefir opinberað
allar hjartnæmustu hugmyndir ein-