Tónlistin - 01.06.1946, Page 14

TÓNLISTIN
Í2
við tónsmíði um langt skeið og liall-
azt að þungri hljómferð og nokk-
urri hölsýni. Og áður en stríðið
hófst, hafði hann fyllzt skelfingu,
er hann Iiorfðist í augu við grimmd
])á, er maðurinn beitti meðbróður
sinn. En svo merkilega tókst þó til,
að í styrjöldinni endurheimti hann
traust sitt á lífinu. Harmleikurinn
hafði reynzt jákvæður prófsteinn
á siðferðisþrek mannkynsins, skírt
það og stælt. Sjálfur fór hann svo
orðum um viðhorf sitt til lifsins,
sénl hrast á hláþræði allt i kring-
um hann: „Ég elska þetta lif tak-
markalaust .... Siðmenningin er
styrkur, ekki veikleiki. Litið á stór-
þjóðir Evróþu, og hvað þær hafa
rnátt þola! Engin villiþjóð hefði
íietað staðizt þær þjáningar, sem
bessar ])jóðir hafa orðið að afhera
Það er siðmenning þeirra, sem veitt
hefir þeim þetta þrek og áræði.“
Höfundur þesara orða fyllti átt-
nnda tug ævi sinnar fvrir skömmu.
f)í? því ér þessi grein.
Jean (eða .Tohan) Julius Christi-
an Sibelíus fæddist 8. des. 1865 i
sveitaþorpinu Tavestehus. Faðir
hans var héraðslæknir en forfeð-
ur hans Iangflestir nrestar, læknar,
kaupménn og óðalsbændur. Sibeli-
us stafar þvi úr millistétt, eins og
stór hópur listamanna i ýmsum
löndúm. í ættartöflu hans má lika
siá. að i æðum hans rennur mikið
af sænsLu blóði. Af 82 forfeðrum
hans. ér unpi voru urri 1700. má að-
eins hitta fjóra hréinræktaða Finna,
átián eru sænskir Finnar (unnruna-
V"a Sviar). niu eru hreinir Sviar,
ó« einn er Þjóðverji. Af bessu sést,
að Sihelius er háður sterku nor-
rænu ættarmóti. Uppruni hans
hverfur í vestur, svo sem leituðu
norrænir víkingar við upphaf ís-
lands byggðar. Ennfremur verður
það augljóst, að forfeður hans vorr
með örfáum undantekningum sið
fágaðir gáfumenn. Að visu var eng-
inn þeirra nokkru sinni atvinnu-
tónlistarmaður, en þó má hæglega
rekja músikhæfileikana aftur til
nokkurra móðurfrænda, sem voru
prýðilega menntaðir áhugamenn.
þar á meðal einn fyrirtaks celló-
leikari. Víða bólar á hugmynda-
flugi ættarinnar, svo að allsterkar
stoðir liafa runnið undir skáldgift
hans. — Sibelius var strax sett-
ur til mennta í miðstöð finnsks
menningarlífs. Hann hafði lifandi á-
Iiuga á klassískum bókmenntum, las
Hómer og Hóraz og dáðist að þeim
fyrir diúpa liugsun og skvra fram-
setningu. Björnstjerne Björnson og
Aumist Strindberg leiddu hann svo
inn i forsal norrænna nútímahók-
mennta. Sihelius var þess utan á-
gætur stærðfræðingur, lagði kapn
á stiörnufræði, en lét samt tónlist-
ina ávallt sitja i fvrirrúmi fvrir
öllum þessum margvislegu lnigðar-
efnum.
Á harnsaldri hafði Sibelius bvri-
að að föndra við lagsmiði. lönmi
áður en hann fékk tilsöjm i tón-
fræði. Niu ára samall tók hann
fvrstu kennslu í píanóleik. oa fimm-
tán ára hvriaði hann að læra á fiðlu.
TJann tók sérstöku ástfóstri við fiðl-
una, 'oa var orðinn 25 ára. beí»ar
hann riftaði beirri ákvörðun að
gerast fiðlusnillingur. Hann laaði af