Tónlistin - 01.06.1946, Page 45

TÓNLISTIN
43
Gamlir fiðluleikarar
Kristín Guðmundsdóttir í Flatey á
BreiSafirði er komin talsvert á tiræSis-
aldur. Samt er hún enn meS afbrigSum
ern, meS ólamaSan likamsþrótt og óbil-
aS minni. Hún dvaldizt á æskuárum sín-
urh bæSi í Mývatnssveitinni og síSar á
BessastöSum hjá Grimi Thomsen. Hún
rifjaSi upp eftirfarandi endurminningar
fýrir „Tónlistina" um tvo samtíSarmenn
sína, sém handleika kunnu fiólín (fiSla var
áSur notaS um frændhljóSfæri lang-
spilsins, gömlu islenzku fiSluna). Tímarit-
iS þakkar Kristínu þessar úpplýsingar um
horfna hljóSfæraleikara og beinir þeirri
áskorun til allra lesenda sinna, aS þeir
séndi ritinu greinarkorn umi aSra, menn
óg konur, sem á sínum tima lögSu stund
á þá fátíSan hljóSfæraléik.
jón Jónsson bóndi í Vogúm viS Mý-
vatn, móSurbróSir Kristinar í Flatey,
bróSir SigríSar móSur ,,Nonna“, rithöf-
undarins vinsæla, lék á fiótín. Hann lærSi
fiSluleik i Kaupmannahöfn um 1850 úm
leiS og hann stundaSi þar snikkaranám.
SpilaSi hann oft í véizlum í Mývatns-
sveit og lék fyrir dansi. Arngrimur
Gislason málari kom oft i Mývatnssveit;
spilaSi hann á flautu, og stilltu þeir þá
saman hljóSfæri sin svo aS undir tók i
bæjarhúsum. Jón var daglega mjög stillt-
ur maSur og prúSur, en í samkvæmum og
á mannamótum var hann hrókur alls fagn-
aSar. Hann dó ungur, aSeins 33 ára aS
aklri. O'ft spilaSi hann gamalt lag um af-
töku LúSviks konungs 16., Nú er LúSvík
leiddur út, lífi sviptist á. — Þórlákur Jón-
asson frá Grænavatni var á Álftanesi hjá
Grími Thomsen um leiS og Kristín, kring-
um 1871. SpilaSi hann oft á fíólín fyrir
dansi á BesSastöSum og hafSi aS öllum
likindum lært hjá Jóni í Vogum. ASallega
spilaSi hann dönsk lög, svo sem Dengang
jeg drog af Sted. SíSar fluttist hann til
Ameríku ásamt konu sinni;
BRÉFABÁLKUR
Þjóðleg tónlist
Öll fögur og sérkennileg þjóSlög, sem
talin eru aS mér skilst undirstaSa is-
lenzkrar tónmenntunar, eins og hún á
aS verSa, eru runnin frá hjarta alþýS-
unnar; þaS ætti því ekki aS vera úr
vegi aS leita þeirra þar ennþá. En því
miSur virSist sú fámenna stétt tónlistar-
manna, sem aSallega hefir aSsetur í
Reykjavik og þiggur laun sin aS mestu
frá ríkinu, hafa meiri áhuga á aS skara
eld aS eigin köku en aS láta lög frá al-
þýSunni koma á prent. Ekki má skilja
orS min svo, aS ég vilji gera lítiS úr
þessum mönnum eSa vanmeta þeirra
starf, en ég hygg, aS margur fátækur
áhugamaSur i músík eigi í fórum sin-
um allt eins fögur, þjóSleg og listræn
lög og mörg þeirra, sem út koma eftir
helztu hljómlistarmenn okkar og eru aS
mestu uppi borin af þeim tæknilega vef,
sem þeir geta ofiS um þau sökum ágætr-
ar tónmenntunar þeirra, því aS flestir
hafa þeir stundaS nám erlendis i mörg
ár. Og þarna vil ég segja aS sé þörf
á útgáfufélagi, útgáfu sem vill og legg-
ur aSaláherzluna á aS koma á prent
lögum frá íslenzku fólki, mönnum, sem
eiga neista listarinnar i hjarta sér en
hafa aldrei, sökum fátæktar og skilnings-
leysis stjórnarvaldanna, haft tök á því
aS glæSa þann neista. Því hvaS vitum
viS um öll þau andlegu verSmæti, sem
kunna aS hafa glatazt sökum þess, aS
lengst af hefir hér á landi veriS litiS
á listamanninn sem fáráSling og auSnu-
leysingja; og þó ég sé ekki eldri en sex
yfir tvítugt, man ég þaS, aS húsbóndi
minn hneykslaSist ekki alllítiS á því, aS
heyra mig blistra meS vörunum, er ég
stóS aS slætti úti á engjum. Hann var
nú reyndar orSinn sjötugur; en hvernig
skyldi þaS hafa veriS 5 hans ungdæmi?
— Gæti islenzkt útgáfufélag — svo fram-
arlega sem þaS væri ekki beinlinis stofn-
aS í gróSaskyni — unniS sér hylli al-
mennings á nokkurn auSveldara hátt en