Bændablaðið - 15.12.2011, Blaðsíða 18

Bændablaðið | fimmtudagur 15. desember 201118
„Þessi ferð var allt í senn skemmti-
leg, fjölbreytt og fróðleg og skipu-
leggjendum til mikils sóma,“ segir
Hulda Guðmundsdóttir skógar-
bóndi á Fitjum í Skorradal, en
18 manna hópur frá Íslandi
fór á dögunum í kynnisferð til
Hörðalandsfylkis í Noregi.
Um var að ræða fólk frá Skógrækt
ríkisins, skógræktarfélögum og
landshlutaverkefnunum, en Hulda
var eini skógarbóndinn sem var með
í för. Hún var aðalhvatamaður þess
að ráðist var í endurgerð Pakkhússins
í Vatnshorni og er mikill áhugamaður
um minjavernd auk þess að vera
framkvæmdastjóri Alþjóðlegs árs
skóga á Íslandi.
Vígsla Pakkhússins var einn af
hápunktum árs skóga hér á landi og
af því tilefni komu skógræktarmenn
frá Hörðalandi, en þeir styrktu einnig
verkefnið. Með hópnum kom fylkis-
stjórinn Lars Sponheim. Noregsferð
íslenska hópsins í október kom til í
framhaldi af þessari heimsókn, en
svo skemmtilega vill til að Loftur
Þór Jónsson er starfsmaður hjá Lars
Sponheim á sviði skógarmála. Sá
hann að mestu um skipulagningu
ferðarinnar ytra í samráði við
formenn skógræktarfélaga þeirra
sveitarfélaga sem heimsótt voru.
Vinsæll útivistarskógur
Hulda segir að margt áhugavert hafi
borið fyrir augu og tíminn hafi verið
vel nýttur, en ferðin byrjaði á skoð-
unarferð um Flöyen, 350-400 metra
hátt fjall þar sem Skógræktarfélag
Bergen hóf skógrækt á sjöunda ára-
tug síðustu aldar.
„Þarna er nú mjög vinsæll úti-
vistarskógur og síðustu 5 ár hefur
verið unnið í samstarfi við sjúkra-
húsið í Bergen að verkefni þau sem
skoðað er samband heilsu og útivistar
í skógi. Í skóginum er líka rekinn
mjög vinsæll útivistarleikskóli þar
sem langur biðlisti er eftir plássum“
segir Hulda.
„Það vakti athygli okkar að um
20 tegundir barrtrjáa eru á svæðinu
og vöxtur þeirra er mikill. Fyrir 140
árum var svæðið nánast skóglaust“
segir Hulda.
„Á Tysness, sem er eyja í mynni
utanverðs Harðangursfjarðar vorum
við frædd um skógarnýtingu á útnesj-
um Vestur-Noregs. Þar er sitkagreni
mest notað (Petersburgh-kvæmi) en
í inn- og miðhéruðum er rauðgreni
ráðandi tegund. Okkur fannst nokkuð
merkilegt að heyra að greniskóg-
arnir væru yfirleitt ekki grisjaðir
í V-Noregi og að skógarvinnslan
í Noregi hefði á 400 árum skapað
jafnmikil verðmæti og olíuvinnsla
þeirra á sl. 30 árum“ segir Hulda.
Þá var skoðað laxeldi hjá Alsaker
úti á firðinum, en útflutningur
Norðmanna á laxi skilar þeim um
40 milljörðum norskra króna árlega.
Noregur og Chile eru stærstu fram-
leiðandur á eldislaxi í heiminum.
„Því næst var haldið með ferju
til Kvinnherad þar sem okkur var
m.a. sýnd gömul uppgerð viðarsög
(Vangsaga) í Rosendal og voldugt
steinasafn sem jökullinn Folgefonna
hefur skilað af sér. “
Hagsmunir veiða bera
skógarhagsmuni ofurliði
Hulda segir að eins hafi verið farið
inn í Omvikedalen og ekið þar
hátt upp í snarbratta hlíð og farið í
gegnum gamlar gróðursetningar. Á
þessum slóðum er mikið af krónu-
hjörtum og verða iðulega miklar
skemmdir á uppvaxandi ungskógi
af hans völdum, en líka á eldri skógi.
„Það virðist vera sem hagsmunir
veiðanna beri skógarhagsmuni ofur-
liði um allan Noreg,“ segir Hulda,
en elgir, dádýr og hirtir eru fyrir-
ferðarmiklir í norskum skógum.
Hópurinn kom við í Agatunet,
en við smíði Auðunarstofu hinnar
nýju á Hólum var fyrirmynd sótt til
hinnar fornu stofu þar. Þá var skoð-
uð í Granvin eina sögunarmyllan í
Hörðalandi, en hún kaupir árlega
milli 70 og 110 þúsund m³ af rauð-
greni. Fyrir u.þ.b. öld var fura ráð-
andi á timburmarkaðnum og margar
litlar sögunarmyllur. Skógarbændur
sameinuðust þá undir merkjum
Vestskog sem nú er með um 80% af
markaðnum og útflutningur skiptir
stöðugt meira máli.
Hulda nefnir að fram hafi komið
athyglisverðar upplýsingar um flutn-
ingskostnað á timbri en landflutn-
ingar eru mun dýrari en sjóflutningar.
Jólatré, skógarhögg og
skíðagöngubrautir
„Við heilsuðum líka upp á roskinn
skógarbónda á ferð okkar, en hann
ræktar jólatré í um 300 metra hæð
yfir sjávarmáli, er einkum með fjalla-
þin í snarbröttum hlíðum og sölu-
verðmætið er svipað og á stafafuru-
jólatrjám hjá okkur,“ segir Hulda.
Í Voss kynntist hópurinn skíða-
menningu Norðmanna, en þar var
verið að undirbúa Noregsmótið í
skíðagöngu og skotfimi á næsta ári
og gist var í skíðamiðstöð hátt uppi
í hlíð.
„Skógarvörðurinn í Voss
var meðal þeirra sem komu til
Pakkhússvígslunnar í sumar og það
er magnað að upplifa hvað Norðmenn
eru miklir Íslandsvinir, segir Hulda.
Þarna var farið með okkur á svæði
sem Íslendingar gróðursettu í fyrir
hálfri öld, en þá voru skiptiferðir
Íslendinga og Norðmanna til gróður-
setninga algengar.
„Okkur sýndist að þarna væri
verið að höggva rauðgreni sem enn
væri í örum vexti“ segir Hulda. „Það
er áríðandi fyrir skógarbændur að
mennta sig í faginu svo þeir geti
metið það sjálfir hvað er hagkvæmt
að gera, en láti ekki verktaka plata
sig með gylliboðum um að einmitt nú
sé rétti tíminn til höggva skóginn“
segir Hulda.
Er norski ,,skogfond“ góð fyrir-
mynd að sjóðakerfi skógarbænda hér
á landi?
Loftur Þór sem heldur utanum
styrkveitingar til skógarbænda,
kynnti kerfið fyrir hópnum.
Norðmenn eru með Skógarsjóð
sem bundinn er hverri jörð og verða
bændur að nýta 4-40% af brúttósölu
til fjárfestinga í skógrækt, þ.e. til
gróðursetningar, grisjunar eða til
vegagerðar.
Það er á ábyrgð kaupanda
að leggja fjármunina til hliðar.
Opinberir styrkir fara allir í gegnum
Skógarsjóðinn og það hvílir rík eftir-
litsskylda á sveitarfélögunum í sam-
vinnu við fylkismanninn, sem er eins
og armur ríkisins í hverju fylki fyrir
sig, en bændur fá 85% skattafslátt af
skógræktarframkvæmdum sem fara
í gegnum sjóðinn.
,,Þetta kerfi tryggir endurnýjun
skógarins og ábyrga meðferð opin-
berra fjármuna. Kannski ættum við
að taka svona fyrirkomulag upp hér
á landi. Þá ættum við ekki síður að
taka til fyrirmyndar hvernig þeir
standa glæsilega að varðveislu
menningarminja með öflugu sjóða-
kerfi sem heitir Kulturminnefond.
Norðmenn eru vissulega fyrirmynd
sem við getum lært mikið af og á
mörgum sviðum. Það var sérlega
ánægjulegt að finna hvað þeir bera
innilega virðingu fyrir sameiginlegri
sögu og menningu þjóðanna. Þeir
sýndu okkur og sönnuðu enn einu
sinni, að þar fara bæði sannir vinir
og frændur okkar Íslendinga“ segir
Hulda skógarbóndi að lokum.
/MÞÞ
Hópur íslenskra skógarmanna á ferð um Hörðaland í Noregi:
Áhugavert kerfi notað til að tryggja endurnýjun skóganna
Hópur Íslendinga, alls 18 talsins, var á ferð um Hörðaland í Noregi á dögunum og kynnti sér eitt og annað sem viðkemur skógrækt. Myndir / Hulda Guðmundsdóttir.
Íslendingar voru hér á ferðinni fyrir 50 árum að planta.
150 ára gamall skógur í Stend,
ótrúlega tignarlegur og dulúðugur.