Bændablaðið - 09.08.2012, Blaðsíða 20

20 Bændablaðið | Fimmtudagur 9. ágúst 2012
Fróðleiksbásinn
Vilmundur Hansen garðyrkjufræðingur
Það er eitthvað framandi og
ævintýralegt við klifurplöntur.
Þær gefa garðinum sérstakan svip
og í mínum huga virka garðar
með vafnings- og klifurplöntum
gamlir, grónir, dularfullir, got-
neskir og jafnvel gróteskir. Sumar
klifurplöntur blómgast fallega og
gefa frá sér sætan ilm en aðrar eru
sígrænar. Flestar eru skuggþolnar
og þola vel að vaxa í skuggaskot-
um eða undir þakskeggi.
Hægt er að láta plönturnar klifra
upp eftir tré eða vegg. Einnig er
hægt að reisa súlu í garðinum og láta
klifurjurt hylja hana með tímanum.
Þeir sem vilja rækta klifurjurtir upp
við vegg geta annaðhvort plantað
bergfléttu og leyft henni að fikra
sig upp eftir veggnum eða sett upp
grind, net eða vír sem vafnings-
viðurinn getur snúið sig utan um.
Klifurjurtir vaxa hratt og dafna því
best í frjóum og hæfilega rökum
jarðvegi.
Bergflétta (Hedera helix).
Sígræn planta sem fikrar sig upp
eftir veggjum eða trjám með litlum
heftirótum sem festa sig við undir-
lagið. Ræktuð vegna blaðanna og
þolir klippingu. Harðgerð, salt-
og skuggþolin. Til skamms tíma
var hávaxnasta bergflétta lands-
ins í garði Hressingarskálans í
Reykjavík, þar sem hún fikraði sig
upp eftir austurvegg hússins við
Austurstræti 18. Hún hefur nú verið
fjarlægð.
Bergsóley (Clematis alpina).
Blómin eru bláar, drjúpandi klukkur,
einnig til hvít, bleik og rauð. Þarf
stuðning. Gefur garðinum skemmti-
legan svip ef hún er látin vaxa upp
eftir tré eða súlu. Þolir skugga.
Bjarmasóley (Clematis tangu-
tica). Harðgerð og blómgast stórum,
gulum blómum. Þolir að standa við
umferðargötur. Þarf stuðning og
getur náð fjögurra metra hæð.
Blendingstoppur (Lonicera
x tellmanniana) er klifurplanta
með fallegum gulum blómum.
Harðgerður, þróttmikill og nær
fimm metra hæð. Þrífst best í
moldarríkum og vel framræstum
jarðvegi en plantan þarf talsvert
vatn á meðan vöxturinn er mestur.
Þolir hálfskugga.
Humall (Humulus lupulus) er
fjölær hraðvaxta jurt sem getur náð
4urra til 5 metra hæð á einu sumri
en visnar niður að rót yfir veturinn.
Blómin fremur óásjáleg. Humall
er harðgerður og skuggþolinn og
hentar vel í skot í garðinum. Þarf
vír eða stuðning til að klifra upp
með.
Kínatoppur (Lonicera henryi).
Uppruni í Kína. Sígrænn skriðull
eða klifrandi og nær 10 metra hæð.
Blöðin aflöng. Blómin rauð en berin
blásvört. Þrífst best í moldarríkum
og framræstum jarðvegi. Þarf skjól
og stuðning til að getað vafið sig
upp eftir. Viðkvæmur.
Skjaldflétta (Tropaeolum
majus). Einær hengi- eða klifurjurt.
Blöðin stór og næstum kringlótt.
Blómin stór, gul, rauð og appelsínu-
gul. Þarf sól og skjól. Blöð, blóm og
fræbelgir og óþroskuð fræ skjald-
fléttunnar eru æt.
Skógartoppur (Lonicera per-
iclymenum). Vindþolin klifurjurt
sem getur vafið sig upp í 10 metra
hæð. Blómstrar gulu eða rauðu í
júlí og ágúst, berin rauð. Ilmar vel.
Trjásúra (Fallopia baldschu-
anica). Hagar sér eins og fjölær
jurt og visnar á veturna. Vex hratt
og nær 4urra til 5 metra hæð yfir
sumarið. Blöðin fagurgræn, blómin
hvít en sjaldgæft að hún blómgist hér.
Vaftoppur (Lonicera caprifoli-
um). Klifurrunni sem nær 6 metra
hæð. Gulhvít eða rauðleit blóm um
mánaðamótin júní-júlí Þrífst best á
sólríkum stað og í moldarríkum og
vel framræstum jarðvegi.
Garðyrkja & ræktun
Klifur- og vafningsjurtir
Fjöldi gesta sækir Fuglasafn Sigurgeirs í Mývatnssveit heim
Safnið, byggingin og kyrrðin við vatnið heilla gestina
Aðeins vantar tvo fugla, þórshana
og haförn, í Fuglasafn Sigurgeirs
við Neslönd á bökkum Mývatns
til að á safninu séu allir íslenskir
varpfuglar. Haförn er þar engu
að síður til sýnis en fenginn að
láni frá Náttúrufræðistofnun
Íslands, Akureyrarstofu. Fjöldi
ferðamanna leggur leið sína í
Fuglasafnið ár hvert og fer aðsókn
vaxandi ár frá ári en Fuglasafnið
var opnað árið 2008.
Pétur Bjarni Gíslason, fram-
kvæmdastjóri Fuglasafnsins í
Mývatnssveit, segir að fjölskylda
Sigurgeirs eigi og reki safnið en
því hafi verið komið upp með góðri
hjálp fjölmargra aðila. „Það voru
allir boðnir og búnir að aðstoða
okkur við að koma safninu upp og
fyrir það erum við þakklát,“ segir
hann. „Við nutum mikillar velvildar
við að reisa safnið.“ Reksturinn sé
þó þungur, safnið er í einkaeigu
og reksturinn alfarið á könnu eig-
endanna.
Safnið er í glæsilegri nýbygg-
ingu sem Manfreð Vilhjálmsson
hannaði, sýningin er vel upp sett af
Axel Hallkeli Jóhannessyni og um
lýsingu sá Ögmundur Jóhannesson.
Fuglahljóðin sá Gunnar Árnason
um. Úr safninu er frábært útsýni
út á vatnið og fuglana sem þar eru.
Þá leggja eigendur metnað sinn í
að veita gestum góða þjónustu og
leiðsögn um safnið. Veitingarnar
eru svo í mývetnskum anda; hvera-
rúgbrauð, flatbrauð og ýmislegt
fleira upp á gamla mátann.
Fleiri útlendingar
skoða safnið nú
Fjöldi gesta sækir Fuglasafnið
heim á hverju ári og er Pétur Bjarni
ánægður með góðar viðtökur, segir
gesti jafnan ljúka miklu lofsorði á
safnið sjálft, bygginguna og kyrrð ina
við vatnið. Fyrst eftir að safn ið var
opnað voru Íslendingar í meirihluta
gesta þess en síðastliðið sumar, 2011,
snérist dæmið við og útlendingar
voru fjölmennari í gestahópnum.
Sama virðist vera uppi á teningnum
nú í sumar. „Ætli helsta skýringin á
því sé ekki sú að sumarið hér á landi
hér norðan heiða og lítið um íslen-
ska ferðamenn. Þá hefur hátt verð á
því að landsmenn voru minna á far-
aldsfæti en áður,“ segir hann. Þegar
leið á júlímánuð nú í sumar fjölgaði
Íslendingum í Mývatnssveit, enda
Langt umfram væntingar gesta
Fuglasafn Sigurgeirs er vel staðsett
á bökkum Mývatns og segir Pétur
að síður haft mjög gaman af því að
heimsækja safnið og skoða það sem
í boði er. „Það kom eitt sinn til okkar
fjölskylda og maðurinn ætlaði bara
að sitja úti og njóta veðurblíðunnar
meðan konan og börnin skoðuðu saf-
nið. Ég bauð honum engu að síður að
líta inn og það leið og beið og ekki
kom maðurinn út. Hann varð algjör-
lega heillaður af því sem fyrir augu
bar,“ segir Pétur Bjarni og nefnir að
margir gestir segi safnið fara langt
fram úr væntingum sínum. „Margir
-
nið svo mjög glæsilegt þegar upp
er staðið og það er gaman að því.“
/MÞÞ
Um Sigurgeir Stefánsson
Sigurgeir var fæddur og uppalinn í einni
mestu náttúruperlu heimsins og því stutt
í eitt helsta áhugamál hans sem voru
fuglar. Sigurgeir hefði orðið fimmtugur
í lok janúar síðastliðnum en hann lést
í sviplegu slysi á Mývatni í október árið
1999, ásamt tveimur mönnum öðrum,
starfsmönnum Símans.
„Sigurgeir byrjaði snemma að safna
eggjum og síðar uppstoppuðum fuglum,
hann fyllti allar hillur í herbergi sínu og
víðar með fuglum sínum,“ segir Pétur
Bjarni Gíslason, mágur Sigurgeirs og
framkvæmdastjóri Fuglasafnsins .„Hann
ólst upp á bökkum Mývatns með auðugt
fulgalíf fyrir augum sér.“
Pétur Bjarni segir að Sigurgeir hafi eignast
fyrsta uppstoppaða fuglinn um tvítugt og
þá hafi ekki verið aftur snúið. Safnið
óx hröðum skrefum, enda sveitungar
hans duglegir að gauka að honum
dauðum fuglum sem á vegi þeirra
urðu. Fljótlega spurðist áhugamál
hans út og fólk við sjávarsíðu landsins
bauð honum einnig fugla og útlendingar
bættust svo í þann hóp.