Bændablaðið - 09.08.2012, Blaðsíða 22

22 Bændablaðið | Fimmtudagur 9. ágúst 2012
Utan úr heimi
Kornverð í Bandaríkjunum
hækkar í kjölfar þurrka
Heimurinn stendur andspænis
nýrri matvælakreppu í kjölfar
mestu þurrka í Bandaríkjunum
í hálfa öld. Verð á maís og soja-
baunum er nú í hæstu hæðum.
Bandaríkin eru stærsti útflytjandi
í heimi á maís, sojabaunum og hveiti
en um öll miðvesturríki þeirra eru
bændur nú að því komnir að plægja
upp akra sína eftir nánast samfellda
þurrka síðan korninu var sáð. Að
sögn veðurfræðinga er tæpast útlit
fyrir neina úrkomu á næstu vikum
á þessum slóðum og í ríkjunum
Illinois og Iowa, sem skila að jafnaði
þriðjungi af maís- og sojaframleiðslu
Bandaríkjanna, eru bændur nú að því
komnir að vinna upp skrælnaða akra
sína. Á sama tíma hafa einnig verið
hitar og þurrkar í Austur-Evrópu.
Í þriðju viku júlí í ár var
heimsmarkaðsverð á maís og
sojabaunum hærra en vaxtarárið
korni leiddi til mótmæla og uppþota
í fleiri en 30 löndum frá Bangladesh
til Egyptalands og Haítí. Verð á hveiti
hefur enn ekki slegið ný met og
enn eru til töluverðar hveitibirgðir.
Verð á því hefur þó hækkað um
50% á undanförnum vikum og er
nú hærra en þegar Rússar stöðvuðu
hveitiútflutning sinn árið 2010 eftir
mikla þurrka og skógarelda í landinu.
Hækkað verð á matvælum mun
óhjákvæmilega hafa áhrif á aðgang
fólks að mat um allan heim. Fyrir
fjórum árum leiddi verðhækkun á
matvælum til þess að fólk sem svalt
komst yfir einn milljarð. „Afar
margt fólk er nú á blábrúninni, “
segir Justin Forsyth hjá samtökunum
„Björgum börnunum“ í viðtali við
blaðið Financial Times.
Og í Bandaríkjunum heldur
ástandið áfram að versna. Í maís-
belti Miðvesturríkjanna hafa þurrkar
nú valdið skaða á um 63% akranna.
„Við höfum ekki ástæðu til að ætla
að ástandið batni það sem eftir er
árs“, sagði Kelly Helm Smith hjá
Miðstöð um varnaraðgerðir gegn
afleiðingum þurrka á svæðinu.
Veðurfræðingar segja að fyrri
hluti þessa árs hafi verið sá heitasti
síðan veðurathuganir hófust í land-
inu. /Nationen, 24. júlí 2012.
Kýpur gegnir formennsku í ESB
næstu sex mánuði
Kýpur hefur nú tekið við
formennsku í ESB af Danmörku
og gegnir henni út yfirstandandi
ár. Erfið verkefni bíða úrlausnar
í sambandinu og væntingar
aðildarlanda um farsælar
ákvarðanir Kýpur eru beggja
blands.
Brýnasta verkefnið framundan
er að styrkja evruna sem gjaldmiðil
sambandsins, en auk þess er gerð
fjárlaga fyrir ESB fram til ársins
2020 mikið og flókið verkefni. Í
upphafi setti ESB sér það markmið
að þing þess afgreiddi þessi fjárlög
á leiðtogafundi í desember nk. en
fáir eiga lengur von á að það takist.
Hvað stefnu ESB í málefnum
landbúnaðarins varðar þá liggur
fyrir ítarleg samantekt Danmerkur
á sjónarmiðum einstakra landa
sambandsins um breytingar á land-
búnaðarstefnu þess. Ljóst er þó að
ósamkomulag er enn um ýmis mál,
svo sem aðgang að mörkuðum,
styrkjakerfi, stuðning við lífrænan
landbúnað og styrkingu byggðar í
dreifbýli. Þess er vænst að Kýpur
hafi forgöngu um þá vinnu en að
niðurstaðan verði ekki ljós fyrr en
Írland hefur tekið við formennsk-
unni í sambandinu um næstu áramót.
Landbúnaðarráðherra Kýpur,
Sofokles Aletraris, gegnir formennsku
í landbúnaðarnefnd ESB til næstu
áramóta og mun einkum einbeita sér
að skipulagi búvörumarkaðarins í ESB
og aukinni sölu á búvörum innan hans.
Kýpur glímir við erfið vandamál
Kýpur, sem lengi hefur verið nátengt
Grikklandi, glímir sjálft við mörg og
erfið vandamál og í höfuðstöðvum
ESB í Brussel hafa menn áhyggjur
af því hvort landið valdi því verkefni
að gegna formennskunni. Kýpur er
fyrsta landið af þeim sem gegnt hafa
formennsku í sambandinu sem leitað
hefur eftir fyrirgreiðslu úr kreppusjóði
þess.
Svokölluð „þrístjórn“ (trojka)
ESB, þar sem sæti eiga fulltrúar
ESB, Alþjóða gjaldeyrissjóðsins og
Seðlabanka ESB, kom til Nikosíu,
höfuðborgar Kýpur, sama dag og
landið tók við formennsku í ESB.
Landið er þannig statt nú að
lánstraust þess er komið niður í
lægsta flokk (ruslflokk) eftir að
fjármálakreppa Grikklands skall
á Kýpur af fullum þunga. Kýpur
getur þannig ekki staðið við
lánaskuldbindingar sínar án aðstoðar
ESB.
Spillir Kýpur orðspori ESB?
Í Brussel er þegar farið að ræða um
að Kýpur spilli orðspori ESB. Þó
að formennsku í sambandinu fylgi
engin formleg völd er nauðsynlegt
að formennskan sjálf njóti trausts og
virðingar aðildarlandanna 27, sem
og framkvæmdastjórnar og þings
sambandsins.
Hin margþætta kreppa, sem steðjar
nú að ESB, eykur á erfiðleikana og þá
ekki síst vegna þess að Kýpur veldur
sambandinu mörgum vandamálum,
einkum vegna samskipta sinna við
Tyrkland.
Íbúafjöldi um ein milljón manna
Íbúafjöldi Kýpur er aðeins um ein
í grískumælandi hluta landsins.
Á tyrkneska málsvæðinu á eynni
norðanverðri búa um 200 þúsund
manns. Skiptingin í málsvæði varð
árið 1974 og það eru eingöngu
Tyrkir sem viðurkenna þá skiptingu.
Þá viðurkenna Tyrkir ekki heldur
yfirstandandi formennsku Kýpur í
ESB.
Leiðtogar ESB eru ekki hrifnir
af vaxandi viðskiptum Kýpur og
Rússlands en Rússar hafa þegar veitt
Kýpur há lán og tilkynnt um enn frekari
lánveitingar. Í staðinn óska Rússar eftir
að fá að nýta miklar gasauðlindir undir
sjávarbotni í lögsögu Kýpur. Þá flytja
rússnesk fyrirtæki fé sitt í skattaskjól
á Kýpur. Einnig hefur Kýpur orðið
vinsæll dvalarstaður fyrir efnaða
ferðamenn frá Rússlandi, Bretlandi
og víðar sem setjast þar jafnvel að í
ellinni. Það hefur aukið eftirspurn eftir
byggingalóðum og verð á akurlendi
er hátt.
Jarðir á Kýpur eru litlar og
mikilvægustu nytjajurtir þar eru
snemmsprottnar kartöflur og
sítrusávextir, þ.e. appelsínur og
sítrónur. Meðaljörðin er þrír hektarar
að stærð og ávextir og grænmeti er
ræktað á þriðjungi ræktarlandsins
að stærð. Akurlendi á Kýpur hefur
minnkað um fjórðung síðan landið
gekk í ESB í maí 2004.
/Landsbygdens Folk, 6. júlí 2012.
Gullin framtíð fífilsins
Vísindamenn við Háskólann í
Münster í Þýskalandi hafa búið
til erfðabreytt afbrigði af fífli sem
hentar vel til framleiðslu hrágúmmís.
Rússnesku og þýsku afbrigði
var blandað saman en eftirsóttir
eiginleikar nýju plöntunnar eru
fíflamjólk sem ekki storknar og stór
og mikil rót.
Nóg er til af verksmiðjuframleiddu
gúmmíi í heiminum og náttúrulegu
sömuleiðis. Það náttúrulega kemur
af gúmmítrjám í Suður-Ameríku og
Suðaustur-Asíu, en verðið hefur
farið síhækkandi undanfarin ár
og óttast er að framtíð trjánna sé
ótrygg vegna svepps sem herjar á
þau sumsstaðar og gæti borist víðar.
Þar að auki er mikil samkeppni um
ræktarland í nálægð við gúmmítrén
og hækkandi olíuverð bætir gráu
ofan á svart.
Rússneski fífillinn, sem að
vísu er upprunninn í Kasakstan og
Úsbekistan og gengur þar undir
nafninu gúmmírót (tyrkn. taraxacum
kok-saghyz), er undirstaðan í hinum
genetíska kokkteil því fíflamjólkin
í honum storknar ekki, sem
gerir stórtæka vinnslu úr honum
mögulega. Þýska afbrigðið þjónar
þeim tilgangi að auka framleiðni
plöntunnar.
En þó vísindamennirnir hafi náð
þessum árangri má ekki fara út í
stórtæka ræktun því bannað er að
rækta erfðabreyttar plöntur utanhúss
í Evrópusambandinu. Nú er unnið að
því að láta þessi tvö afbrigði eignast
afkvæmi með víxlfrjóvgun. Þannig
væri hægt að fá sömu niðurstöðu
á náttúrulegan hátt utan allra
rannsóknarstofa.
Gífurlegt landflæmi þyrfti undir
framleiðsluna. Mögulegt væri að
anna einum tíunda af hrágúmmíþörf
Þýskalands með þessum blómum
en ræktunin þyrfti þá undir sig eina
10.000 hektara. Þar sem fífillinn vex
næstum því hvar sem er, jafnvel á
lélegu landi sem hentar ekki einu
sinni til kartöfluræktunar, er af nógu
að taka í Þýskalandi sjálfu.
Raunar er ræktun rússneska
fífilsins til gúmmíframleiðslu
ekki ný af nálinni. Á tímum
seinni heimsstyrjaldarinnar var
plantan ræktuð í Bandaríkjunum,
Bretlandi, Svíþjóð, Þýskalandi og
Sovétríkjunum. Samgöngur voru
ótryggar og tryggja þurfti nægar
birgðir gúmmís. Þegar samgöngur
opnuðust aftur var ræktuninni hætt.
En nú fer hugsanlega að koma tími
til að grípa aftur til fífilsins með
gúmmírótina sem seytlar þessari
hernaðarlega mikilvægu vöru.
Heimildir:
faz.net – Frankfurter Allgemeine
Zeitung
http://en.wikipedia.org/wiki/
Taraxacum_kok-saghyz
eu-pearls.eu
Tökum að okkur hesta í tamningu
og þjálfun, sýnum og seljum.
Fagleg vinnubrögð, erum bæði lærð frá Háskólanum á
Hólum. Erum staðsett í Flóahrepp.
Nánari upplýsingar er að finna á heimasíðu okkar
www.hestaland.123.is eða í síma 6977324.
Helgi Þór og Oddný Lára