Bændablaðið - 16.05.2012, Síða 4

Bændablaðið | Miðvikudagur 16. maí 20124
Fréttir
Húsfreyjan í Laxárdal þróar nýjar afurðir til að auka nýtingu í svínaræktinni:
Framleiðir fjóra nýja vöruflokka
úr svínakjöti
Petrína Þórunn Jónsdóttir, hús-
freyjan í Laxárdal, ræðst ekki á
garðinn þar sem hann er lægstur
og hefur í vor, í samstarfi við
Matís, þróað fjórar nýjar vöru-
tegundir unnar úr svínakjöti.
Lifrarkæfa, grísabuffkökur
og þurrkað kjöt
„Þetta eru kæfa, þurrkað kjöt, hakk
og beikon úr hrygg sem ég hef
verið að þróa í samstarfi við Matís.
Ég ræddi í fyrstu hugmyndina við
Vilberg Tryggvason, stöðvarstjóra
Matís á Flúðum. Hann kom mér í
samband við Óla Þór Hilmarsson
hjá sama fyrirtæki sem hefur verið
mjög hjálplegur og kenndi mér til
dæmis að úrbeina,“ útskýrir Petrína.
Hugmynd Petrínu var að geta
nýtt allt svínið og fyrstu vörurnar
verða seldar á bændamörkuðum á
Suðurlandi í sumar.
„Beikonið er unnið úr hryggnum,
það er örlítið fitulag ofan á en annars
er það nánast fitulaust og skorið í
þykkari sneiðar en neytendur eiga
að venjast. Ég verð auðvitað með
góða síðubeikonið líka í sölu en
Krás á Selfossi verkar það fyrir
mig. Lifrarkæfan er unnin úr lifrinni
og þurrkaða kjötið er bara úr fitu-
minnstu vöðvunum. Eftir verður
hakkefni, með um 8% fitu, en úr því
ætla ég að búa til grísabuffkökur með
íslenskum kryddjurtum sem hægt er
að grilla, steikja á pönnu eða nota í
hamborgara,“ segir Petrína og bætir
við:
„Ég byrjaði seint á þessu verkefni
og mikil vinna við þróun og annað er
eftir, þó að þetta gangi mjög vel. Það
er verið að hanna lógó og límmiða
fyrir mig en það verður ekki tilbúið
fyrr en í lok maí.
Um daginn gaf ég vörurnar út um
allt, þar sem ég hafði ekki enn fengið
leyfi til að selja, og allir sem hafa
prófað vörurnar eru mjög ánægðir.
Þurrkaða svínakjötið er mjög vinsælt
og ég geymi það til að mynda uppi
í Matís, því krakkarnir mínir klára
þetta um leið ef það er til heima.“
/ehg
Steingrímur J. Sigfússon sjávar-
útvegs- og landbúnaðarráðherra
segir að barist verði með kjafti og
klóm fyrir því að Ísland geti við-
haldið banni við innflutningi á hráu
kjöti til landsins. Eftirlitsstofnun
EFTA (ESA) hefur lýst efasemdum
um að bann við innflutningnum
standist EES-saminginn.
Með samþykkt svonefnds mat-
vælafrumvarps í desember 2009
voru innleiddar ýmsar reglugerðir
Evrópusambandsins (ESB) um mat-
væli og fóðurvörur. Hins vegar var
ákvæðum um innflutning á hráu kjöti
sleppt með þeim rökum að verið væri
að verja heilsu dýra og manna gegn
sjúkdómum sem ekki væri að finna
hér á landi. Heimild væri til þess í
EES-samningnum. Við þetta hefur
eftirlitsstofnunin sett spurningar-
merki.
Lá fyrir að sótt kynni að verða
að málinu
Sindri Sigurgeirsson, varaþing-
maður Framsóknarflokksins,
spurði Steingrím í óundirbúnum
fyrirspurnartíma á Alþingi í byrjun
mánaðarins hvernig stjórnvöld hefðu
svarað umræddum efasemdum ESA
og hvort hætta væri á að Ísland yrði
knúið til að leyfa innflutninginn með
dómsmáli. Steingrímur svaraði því til
að ESA væri vissulega að skoða inn-
leiðingu matvælafrumvarpsins hér
á landi. Legið hefði fyrir að sú leið
sem hér var farin væri umdeild og
að henni kynni að verða sótt. Málið
væri hins vegar ekki komið á það
stig að um formleg bréfaskipti væri
að ræða en framundan væri fundur
þar sem farið yrði yfir málið.
Steingrímur sagði ljóst að
stjórnvöld ætluðu sér ekki að leyfa
innflutning á hráu, ófrosnu kjöti
að óbreyttu. „Við undirbúum að
sjálfsögðu okkar málsvarnir og rök-
semdir og munum berjast með kjafti
og klóm fyrir því að geta viðhaldið
þeirri aðferð við innleiðinguna sem
við þarna völdum. Við teljum okkur
hafa sterk, fagleg rök fyrir því að
það sé mikilvægt fyrir Ísland að geta
viðhaft þetta innflutningsbann á hráu
kjöti.“ /fr
Barist með kjafti og klóm gegn
innflutningi á hráu kjöti
– sagði Steingrímur J. Sigfússon í svari við fyrirspurn Sindra Sigurgeirssonar
Petrína lærir úrbeiningu hjá Óla Þór Hilmarssyni, starfsmanni Matís. Mynd / ehg
Steingrímur J. Sigfússon. Sindri Sigurgeirsson.
Æðarbændur í sumum landshlut-
um standa margir hverjir frammi
fyrir erfiðleikum um þessar mund-
ir vegna mikils kulda og snjókomu
nú þegar æðarvarp er víðast hvar
hafið. Því miður er þetta annað
árið í röð sem veðurfar mun að
öllum líkindum hamla varpi og
draga úr dúntekju. Fyrir ári síðan
brast dúntekja alveg eða að hluta
á sumum stöðum og því féll víðast
hvar til minni dúnn árið 2011 en
venja er. Einnig var nýtingarhlut-
fall á dúninum lélegra.
Varp er víðast hvar hafið og því
þykir rétt að nota tækifærið og
minna á nokkur atriði varðandi dún-
tekju, þurrkun dúnsins og frágang
hans til hreinsunar. Það koma ávallt
einhverjar kvartanir á borð hlunn-
indaráðgjafa um að illa hafi verið
gengið frá dúni fyrir hreinsun.
Forþurrkun og grófhreinsun (áður
en dúni er skilað til dúnhreinsistöðv-
ar):
1 Af gefnu tilefni þá er ekki æski
legt að trufla æðarfuglinn í varpi
meðan kuldatíð og snjókoma
ríkir. Kollurnar liggja og hreyfa
sig ekki af hreiðri nema styggð
komi að þeim en ef illviðri
stendur of lengi, geta þær yfir-
gefið hreiður til að halda lífi í
sjálfum sér. Móðurhvötin er rík
og þær þrjóskast verulega lengi
við og liggja jafnvel alþaktar í
snjó svo dögum skiptir.
2 Vegna dúntekju (mismunandi
er hvaða aðferð er best eftir
aðstæðum á hverjum stað):
a) Þar sem því er við komið er
gott að setja þurrt gras/hey í
hreiðurbotna því regnvatn sest
neðst í hreiðurskálar og heldur
dúninum blautum. Passið að
vel fari um dúninn þegar kollan
liggur á.
b) Sumir láta æðardúninn liggja
ósnertan þar til að varpi loknu,
sérstaklega á svæðum þar sem
hætta er á vorhretum, sbr. það
sem við sjáum gerast núna.
c) Blautur dúnn missir einangr-
unargildi sitt og rotnar ef hann
helst blautur lengi. Takið því
blautan dún, en setjið vel af
heyi í hreiðrið og þekið vel
undir og aðeins yfir eggin til
að verja þau vargi. Einnig skilja
margir eftir smá dúnlag undir
og kringum eggin.
d) Sumir taka kragann af
hreiðrinu, en sá dúnn er oft
besti dúnninn sem þarf minnsta
hreinsun, sækja svo restina af
dúninum úr hreiðurskálinni
síðar. Gott er að flokka dúninn
eftir vætu og hreinleika strax í
dúntínslu, þannig verður nýting
betri.
3 Mikilvægt er að flokka allan dún
sem fyrst, (sjá lið 2c eða strax
og komið er í hús). Betri nýting
fæst ef dúnn er strax flokkaður
eftir hreinleika. Aldrei blanda
saman góðum og lélegum dúni
í þurrkun né í poka. Ekki setja
of mikinn dún í hvern poka, þ.e.
hafið ágætlega rúmt í þeim.
4 Æðarbændur þurfa að þurrka allan
dún strax að dúntekju lokinni.
Það er alltaf raki í dúni og þarf
að þurrka hann úr honum. Margir
eru farnir að þurrka dúninn með
hitaofnum og hitablásurum þar
sem aðstæður bjóða upp á slíkt.
Aðrir leggja hann á grindur eða
plast og þurrka ýmist inni eða láta
sólina um verkið líkt og gert hefur
verið alla tíð.
5 Losið um allar klessur og hreiður-
botna strax þegar dúnninn er
þurrkaður. Klessur fara ekki úr í
hreinsivélum og geta haft veruleg
áhrif á nýtingu.
6 Við þurrkun er gott að tína úr dún-
inum allt gróft rusl og hrista
hann með því að klappa saman
ágætlega stórum dúnviskum.
Ekki draga dúninn eftir netum,
einungis hrista viskana sundur
og saman.
7 Mikilvægt er að dúnninn sé alveg
skraufþurr þegar honum er
pakkað í poka. Hægt er að nota
plastpoka ef dúnninn er alveg
100% þurr. Ef einhver vafi
leikur á öðru er betra að nota
léreftspoka eða hörpoka. Geymið
dúninn á svölum og þurrum stað.
Æðardúnn þránar og skemmist ef
honum er pakkað blautum.
8 Æðardúnn getur tekið í sig lykt úr
umhverfinu svo veljið honum
geymslustað með það í huga.
Einnig er mikilvægt að varna
því að smáar lífverur komist í
dúninn. Gott er ef hægt er að
hafa pokana með dúninum opna
fram að því þeir eru afhentir dún-
hreinsistöð, bjóði aðstaða upp
á slíkt.
9 Athugið að hreinsun getur aldrei
bætt dún sem ekki hefur hlotið
rétta meðferð við dúntekju og
þurrkun. Léleg meðferð getur
valdið því að dúnninn skemmist
og verði illhreinsanlegur.
10 Dúnn sem er afhentur vel þurr,
grófhristur og flokkaður eftir
hreinleika kemur með betra
nýtingarhlutfall úr hreinsun og
slitnar síður.
Æðardúnn er verðmæt afurð og
litlar sem engar birgðir eru til eftir tvö
mjög góð söluár í röð. Eftirspurnin
er mikil og ekkert lát virðist vera á
henni. Sumir útflutningsaðilar eru
þegar búnir með birgðir og bíða eftir
því að dúnn ársins komi í sölu.
Guðbjörg Helga Jóhannesdóttir
Hlunnindaráðgjafi
Dúntekja víða í hættu
annað árið í röð
Hér glittir rétt í kollinn á æðarkol-
lunni sem liggur fast á hreiðri sínu þó
allt sé komið á kaf í snjó. Kollurnar
eru þrautseigar og reyna að halda
hita á eggjum sínum eins lengi og
mögulegt í þeim snjó sem kyngt he-
fur niður undanfarna daga. Að sögn
Salvars Ólafs Baldurssonar bónda í
Vigur í Ísafjarðardjúpi var snjódýptin
á hreiðrunum víða orðin um hálfur
metri á mánudag þegar þessi mynd
var tekin.