Fréttablaðið - 15.02.2012, Blaðsíða 14

14 15. febrúar 2012 MIÐVIKUDAGUR
Í nýársræðu tilkynnti Ólafur Ragnar Grímsson að hann
ætlaði að láta af starfi forseta
Íslands, sagðist eftir að hafa
íhugað vandlega ólík sjónarmið
varðandi framboðið, að niður-
staðan kynni að hljóma sem þver-
sögn „en er engu að síður sú, að
aðstæður þjóðarinnar séu þess
eðlis, að ég geti fremur orðið að
liði, ef val á verkefnum verður
eingöngu háð mínum eigin vilja,
óbundið af þeim skorðum sem
embætti forsetans setur jafnan
orðum og athöfnum“. Síðan segir
orðrétt í ræðunni:
„Þegar skyldur þjóðhöfðingj-
ans hvíla ei lengur á mínum
herðum fæ ég meira frelsi til að
sinna hugsjónum og málefnum,
sem hafa lengi verið mér kær,
get á annan veg tekið þátt í að
efla framfarir og hagsæld, vís-
indi, rannsóknir og atvinnulíf.
Þá munu opnast nýjar leiðir til
að styðja baráttuna gegn lofts-
lagsbreytingum og kynningu á
hreinni orku, þróa samvinnu á
Norðurslóðum og tengsl okkar
við forysturíki í öðrum álfum,
auka tækifæri unga fólksins og
lýðræði í landinu.
Ákvörðun mín felur því ekki í
sér kveðjustund heldur upphaf að
annarri vegferð, nýrri þjónustu
við hugsjónir sem hafa löngum
verið mér leiðarljós; frjálsari
til athafna en áður og ríkari af
reynslunni sem forsetaembættið
færir hverjum þeim sem þjóðin
kýs. …
Ég færi ykkur, kæru lands-
menn, einlægar þakkir fyrir
traustið sem þið hafið lengi sýnt
mér, Dorrit og Guðrúnu Katrínu;
óska hverjum og einum, ykkur
öllum farsældar í framtíðinni.“
Ekkert fer hér milli mála.
Engu að síður hefur hópur manna
skorað á Ólaf Ragnar að sitja
enn eitt kjörtímabilið. Fremst-
ur fer Guðni Ágústsson, gamall
flokksbróðir, til að tryggja hags-
muni Íslands í umræðunni um
aðild Íslands að Evrópusamband-
inu auk þess sem hópurinn telur
engan núlifandi Íslending geta
gegnt embætti forseta Íslands
annan en Ólaf Ragnar.
Hlutverk forseta Íslands er
ekki að vera leiðtogi einhvers
afmarkaðs hóps manna eða sam-
taka. Hlutverk forseta Íslands er
að vera sameiningartákn þjóð-
arinnar, koma fram fyrir hönd
hennar allrar án flokkadrátta.
Það gerðu forsetar landsins á
undan Ólafi Ragnari. Hlutverk
misviturra stjórnmálamanna er
að berjast fyrir hagsmunum ein-
stakra hópa og tryggja pólitísk
völd.
Forseti Íslands á að vera hafinn
yfir pólitíska flokkadrætti, hann
á að vera vitur maður og mennt-
aður, víðsýnn og umburðarlynd-
ur – og hann á að leitast við af
fremsta megni að vera forseti
allra Íslendinga – ekki að stuðla
að sundrungu þjóðarinnar. Ef
skoðun Guðna Ágústssonar og
félaga hans reynist rétt, að ein-
ungis einn Íslendingur geti gegnt
embætti forseta, er best að ganga
aftur Noregskonungi á hönd með
Nýja sáttmála – og sjá hvað setur
næstu 600 sumur.
Forseti – samein-
ingartákn eða
stjórnmálamaður?
Alvarleiki kynferðisbrota
gegn börnum –
er samræmi í löggjöfinni?
Róbert Spanó, forseti laga-deildar HÍ, gerir dóm
Hæstaréttar frá 19. janúar sl.
(mál nr. 562/2011) að umfjöll-
unarefni í Fréttablaðinu 7. feb.
Í því máli fellst dómurinn á að
karlmaður hafi gerst sekur um
nauðgun er hann kom fram kyn-
ferðislegum vilja sínum gagn-
vart 7-8 ára gamalli telpu. Mað-
urinn, sem var fjölskylduvinur
og tæplega fjörutíu árum eldri
en telpan, notfærði sér yfirburði
sína og varnarleysi ungs barns
til að brjóta gegn því.
Hér er brotið blað í meðferð
þessara mála því fram til þessa
hefur ekki verið litið svo á að
verknaður framinn við aðstæð-
ur sem þessar og með þessum
hætti væri nauðgun. Til að svo
gæti verið hefur ávallt þurft að
sanna að ofbeldi hafi verið beitt,
ólögmætri nauðung eða sviptingu
sjálfræðis. Nú virðist sem Hæsti-
réttur leggi aldursmun, þroskam-
un og aðstöðumun að jöfnu við
framantalið, en í dóminum segir
orðrétt: „Vegna ungs aldurs síns
var brotaþoli varnarlaus gagn-
vart ákærða sem átti alls kost-
ar við hana og notfærði sér yfir-
burðastöðu sína til að koma fram
kynferðislegum vilja sínum gagn-
vart henni, en í þeirri háttsemi
fólst ofbeldi af hans hálfu.“
Það gefur augaleið að ungt barn
í aðstæðum sem þessum er ekki
í aðstöðu til að bera hönd fyrir
höfuð sér. Börn treysta almennt
hinum fullorðnu og gera eins og
þeir bjóða. Með því að fella verkn-
að af þessu tagi undir nauðgun
er búið að staðfesta enn frekar
hversu alvarlegum augum ber að
líta á kynferðislega misnotkun
ungra barna og staðfesta að um
kynferðisofbeldi er ræða. Aldrei
er hægt að líta svo á að barn sam-
þykki athafnir af þessu tagi og
gangi sjálfviljugt til þeirra.
Í þessu samhengi er rétt að
rifja upp að árið 2007 voru sam-
þykkt lög á Alþingi sem m.a.
kváðu á um að alvarlegustu kyn-
ferðisbrotin gegn börnum skyldu
ekki fyrnast. Samkvæmt lögun-
um voru þessi alvarlegustu kyn-
ferðisbrot gegn börnum nauðgun
(194. gr. almennra hegningarlaga
nr. 19/1940), sifjaspell (1. mgr.
200. gr. sömu laga) og þau tilvik
er aðili, er hefur sérstökum trún-
aðarskyldum að gegna gagnvart
barni, hefur kynferðismök við
það (1. mgr. 201. gr. sömu laga).
Var talið eðlilegt að svo skaðlegir
verknaðir sem beindust gegn hópi
minnimáttar fyrndust ekki.
Í þessu ljósi má velta fyrir sér
hvers vegna þessi sömu brot geta
samkvæmt almennum hegningar-
lögum að hámarki varðað 12 ára
fangelsi, en ekki 16 ára fangelsi
eins og afbrotið nauðgun, sem og
það brot að hafa kynferðismök við
barn undir 15 ára aldri (1. mgr.
202. gr. almennra hegningarlaga).
Löggjafinn sýndi glögglega í
verki með afnámi fyrningarfrests
vegna þessara brota hversu alvar-
legum augum brot beri að líta.
Þessi viðhorf endur speglast einn-
ig í dómaframkvæmd sem vitnar
um æ þyngri refsingar fyrir brot
af þessu tagi og þannig er sýnt og
sannað hve alvarlegum augum
þeir líta þessa verknaði. Dómur
Hæstaréttar sem nefndur er í
upphafi er einnig því til staðfestu.
Er ekki tímabært að hámarks-
refsing fyrir sifjaspell, sem og
þau brot þar sem gerandi hefur
kynferðismök við barn, sem hann
hefur sérstakar trúnaðarskyldur
gagnvart, verði 16 ára fangelsi til
samræmis við nauðgunarákvæðið
og ákvæðið er leggur refsingu við
kynferðismökum við barn yngra
en 15 ára? Með þessu myndi
hámarksrefsingin endurspegla
með skýrum hætti að brotin væru
litin jafn alvarlegum augum og
nauðgun og kynferðismök við
barn undir kynferðislegum lög-
aldri.
Kynferðisbrot
Svala Ísfeld
Ólafsdóttir
dósent við lagadeild
Háskólans í Reykjavík
Það gefur augaleið að ungt barn í að-
stæðum sem þessum er ekki í aðstöðu
til að bera hönd fyrir höfuð sér. Börn
treysta almennt hinum fullorðnu og gera eins og
þeir bjóða.
Forsetaembættið
Tryggvi
Gíslason
fv. skólameistari
Landsbankinn
kynnir græna
bílafjármögnun
Landsbankinn býður betri kjör á fjármögnun á
grænum bílum – 8,55% breytilegir óverðtryggðir
vextir og ekkert lántökugjald.