Fréttablaðið - 17.03.2012, Blaðsíða 19

LAUGARDAGUR 17. mars 2012 19
Í erindi Runólfs Pálssonar, yfir-læknis nýrnalækninga á Land-
spítalanum, á Málþinginu „Líffæri
fyrir lífið“ sem haldið var fyrir
stuttu, kom fram að samkvæmt
skoðanakönnunum vilja 80-90 pró-
sent Íslendinga gefa líffæri eftir
andlát sitt. Þó neita aðstandendur
líffæragjöf í 40 prósentum tilfella.
Sem aðstandandi líffæragjafa
langar mig að deila reynslu okkar
fjölskyldunnar ef það kynni að
verða til þess að breyta viðhorfum
einhverra. Málið varðar okkur öll
því enginn veit hvenær við gætum
staðið í sporum aðstandenda mögu-
legs líffæragjafa – eða í þeim
sporum að þurfa sjálf á líffæra-
gjöf að halda.
Fyrir einu og hálfu ári síðan
lést dótturdóttir mín, Rebekka Ýr,
aðeins 6 vikna gömul. Banamein
hennar var vöggudauði, sem þrátt
fyrir miklar rannsóknir er enn
óútskýrð ráðgáta læknis fræðinnar.
Afar sjaldgæft er að hans verði
vart fyrr en barnið hefur verið
látið það lengi að ekkert er hægt
að gera.
Í tilfelli Rebekku varð röð til-
viljana til þess að þessu var öfugt
farið og snör viðbrögð foreldra
hennar og sjúkraliðs urðu til þess
að hið ótrúlega gerðist. Hjarta
hennar fór aftur að slá en hún
komst þó ekki til meðvitundar. Við
tóku erfiðir dagar mikilla rann-
sókna sem leiddu í ljós að þrátt
fyrir endurlífgunina var útilokað
að hún myndi nokkru sinni vakna
til okkar á nýjan leik. Jafnvel
heilastofn hennar sýndi engin við-
brögð sem þýddi að heila dauðinn
var algjör.
Tilfinningunni sem fylgir slíkum
fréttum verður best lýst eins og
þungu höggi eða holskeflu sem
sópar í einu vetfangi burt öllum
björtum vonum varðandi þetta
litla líf sem draumur okkar allra
var að vernda og elska um ókomna
tíð. Erfiðar spurningar leita á
hugann um tilgang okkar hér á
jörð og um lífið sjálft, dauðann og
almættið. Ungir foreldrar stóðu nú
frammi fyrir þeirri staðreynd að
dóttir þeirra myndi aldrei vakna
aftur til lífsins. Þó lá hún þarna
hjá okkur og hjarta hennar sló
ákveðið í litlu brjósti. Svartnættið
var algjört þegar foreldrarnir voru
boðaðir á fund lækna sem nefndu
við þau þann möguleika að gefa líf-
færi. Þeim var gefin stutt stund til
umhugsunar, en þau þurftu ekki
nema að líta hvort á annað áður en
ákvörðun var tekin.
Eitthvað mjög mikilvægt gerðist
við að þessi möguleiki opnaðist.
Af þessum fundi komu þau með
nýtt blik í augum. Blik, sem gaf
okkur öllum von um að ljós væri í
myrkrinu sem fram að þessu hafði
virst algjört. Skugginn sem lagst
hafði yfir tilveruna var skyndi-
lega upplýstur gleði yfir því að
geta nú, mitt í allri sorginni, veitt
ljósi til annarra sem lá lífið á. Sorg-
in var vissulega sár, en gleðin var
líka fölskvalaus yfir þessu krafta-
verki sem litla stúlkan okkar
gat með sínu stutta lífi komið til
leiðar. Getur lífstilgangur okkar
orðið mikið stærri þegar öllu er á
botninn hvolft? Eftir að ákvörðun
um líffæragjöf hafði verið tekin
voru næstu skref í ferlinu unnin
hratt og fumlaust. Daginn eftir
kom teymi lækna til landsins frá
Svíþjóð sem undirbjó það sem til
stóð á meðan við aðstandendur
kvöddum litla ljósið okkar. Að
nokkrum klukkustundum liðnum
höfðu læknarnir lokið sínu verki og
flugu með líffærin til þeirra sem á
þurftu á halda og við tóku langar
aðgerðir sama kvöld þar úti.
Nokkrum mánuðum síðar barst
bréf frá Sahlgrenska sjúkra-
húsinu í Gautaborg þar sem fréttir
fengust af þeim sem líffærin þáðu.
Mánaðar gamall drengur hafði
fengið hjartað, en frá fæðingu
höfðu vélar haldið honum á lífi þar
sem hans eigið hjarta var óstarf-
hæft. Fram að þessu hafði von um
heppilegan hjartagjafa verið lítil.
Hann dafnaði nú eðlilega og var
hraustur. Lifrin hafði verið grædd
í 9 mánaða gamla stúlku sem
einnig hafði átt við lífshættuleg
veikindi að stríða. Einhver vanda-
mál höfðu komið upp við ígræðsl-
una en góð von var um framhaldið.
Kona með sykursýki á mjög háu
stigi hafði fengið brisið og bæði
nýrun. Aðgerðin hafði gengið mjög
vel og konan hafði ekki lengur þörf
fyrir insúlín. Líffæragjafadeild
Sahlgrenska sjúkrahússins þakkar
í bréfinu fyrir samstarfið við
Landspítalann og foreldrum líf-
færagjafans eru færðar sér stakar
þakkir fyrir að hafa átt þennan
stóra þátt í að gefa þremur mann-
eskjum tækifæri til lífs.
Nú liggur fyrir þingsályktunar-
tillaga um að taka upp ætlað sam-
þykki fólks fyrir líffæragjöf, en
samkvæmt núgildandi lögum frá
1991 um ákvörðun dauða og brott-
nám líffæra til ígræðslu, er gert
ráð fyrir ætlaðri neitun eða upp-
lýstu samþykki. Ætlað samþykki
eins og þingsályktunar tillagan
gerir ráð fyrir, þýðir að allir
verða mögulegir líffæragjafar
við andlát nema þeir hafi sjálfir
tilgreint annað, líkt og tíðkast í
Noregi og víðar. Ákvarðanir um
líffæragjöf þarf oft að taka hratt
og þær eru teknar undir erfiðum
kringum stæðum. Ástvinur okkar
liggur fyrir dauðanum eða er ný-
látinn. Líffæragjöf er ekki það
sem við hugsum helst um við
slíkar aðstæður. Nái umrædd
þingsályktunar tillaga fram að
ganga, þarf ekki að koma til þess-
ara ákvarðana. Gengið væri út frá
því að við værum öll mögulegir líf-
færagjafar eins og meirihluti fólks
vill vera.
Líffæragjöf – ljós í myrkrinu
arionbanki.is – 444 7000
Hér er tækifærið því lögfræðiþjónusta Lögréttu í samstarfi við Arion
banka, Mannréttindaráð Reykjavíkurborgar og KPMG veitir
endurgjaldslausa ráðgjöf við gerð skattframtala sunnudaginn 18.
mars frá kl. 11-17 í Háskólanum í Reykjavík, aðalbyggingu.
Allir velkomnir
Nánari upplýsingar á arionbanki.is/fraedsla
eða facebook.com/logfrodur
Viltu fá aðstoð við
skattframtalið þitt?
Heilbrigðismál
Áslaug Björt
Guðmundardóttir
aðstandandi
Skugginn sem lagst hafði yfir tilveruna
var skyndilega upplýstur gleði yfir því að
geta nú, mitt í allri sorginni, veitt ljósi til
annarra sem lá lífið á.