Fréttablaðið - 01.09.2012, Blaðsíða 28

1. september 2012 LAUGARDAGUR28
3Afleiðingar ofursölu og athygli sem bókin hefur fengið eru margvíslegar. Á vefsíðu Time var til dæmis vakin á því athygli hvernig hótel á sögusviði
bókanna, í Seattle og nágrenni, nýttu sér vin-
sældirnar með því að bjóða upp á helgardvöl
í anda Fifty Shades of Grey. Breskir bóksalar
þakka bókinni bjartari tíma í bóksölu en bókin
hefur bætt hag þeirra svo um munar.
Fréttablaðinu bárust spurnir af því að hér
á landi væri bókin þegar farin að hafa áhrif
á sölu hjálpartækja ástarlífsins. Gerður Huld
Arinbjarnardóttir, annar eigandi vefverslunar-
innar Blush.is, segir að meira seljist af svipum
og hjálpartækjum sem notuð eru í BDSM-kyn-
lífi, þar sem fjötrar og sársauki eru notuð til
frygðarauka. „Við seljum aðallega í gegnum
heimakynningar, förum og kynnum vörur fyrir
hópum af aðallega konum og eftir að umræða um Fifty Shades of Grey fór á flug þá fórum við að
selja meira af svipum, handjárnum og slíku. Áður seldum við kannski eina svipu um helgi, núna eru
þær kannski fimm til sex og salan eykst.“
6Himinháar sölutölur á Fifty Shades of Grey þýða ekki að bókin hafi fallið í góðan jarðveg hjá öllum sem hana hafa lesið. Í vikunni bárust til að mynda fregnir af því að Clare Philipson hjá kvennaathvarfi í Washington (Wearside Women in Need) ætlaði hinn 5. nóvember að efna til bókabrennu þar sem bókunum yrði fargað. Að mati hennar var innihald bókarinnar slæmt. „Ég
get ekki lýst því hversu ill mér þykir bókin vera og hversu hættuleg mér þykir hugmyndin um fágaða
en barnalega unga konu og mikið ríkari og ofbeldisfullan eldri mann sem ber hana og gerir við hana
hræðilega kynferðislega hluti,“ var haft eftir henni á fréttavef BBC eftir mótmæli útgefanda bókarinnar,
sem benti á að gagnkvæmt samþykki fyrir kynlífi væri til staðar hjá söguhetjum bókarinnar.
En bókin hefur líka verið gagnrýnd fyrir að vera einfaldlega léleg. Helga Birgisdóttir, doktorsnemi
í bókmenntum, var lítt hrifin eftir lestur bókarinnar. „Sem bók finnst mér hún svo léleg. Hún væri
skemmtilegri og áhugaverðari ef plottið væri ekki svona gatslitið. Ég var eiginlega bara hissa þegar ég
las hana hvað hún var slöpp,“ segir Helga sem meðal annars hefur stúderað skvísubókmenntir og les
gjarnan afþreyingarbókmenntir en sagan af Anastasiu Steele og Christian Grey höfðar ekki til hennar.
„Auðvitað vill maður stundum lesa um það sem er ótrúlegt, flýja raunveruleikann eins og lesendur
rauðra ástarsagna gera til dæmis og ég skil auðvitað að kynlífið selji. En meinið við þessa sögu er hvað
hún er þunn og hvað aðalpersónurnar eru ósannfærandi og niðurdrepandi. Kynlífslýsingarnar finnst
mér líka vélrænar og lítið sexí. Ég átta mig eiginlega ekki á því hvernig þessi bók varð svona vinsæl
en auðvitað selur kynlíf og bókin vakti sannarlega forvitni mína. Ég las hana meðal annars til að vera
viðræðuhæf.“
Bókaheimur í bláum skugga
Erótíska skáldsagan Fifty Shades of Grey hefur selst í milljónum eintaka síðan hún kom fyrst út hjá litlu áströlsku forlagi.
Sigríður Björg Tómasdóttir skoðaði sex hliðar ævintýralegrar útgáfu á sögu sem ber ábyrgð á nýjasta æðinu í bókaútgáfu.
2Háskólamærin Anastasia Steele er kynnt til sögunnar í upphafi bókarinnar Fifty Shades of Grey. Hún býr með vinkonu sinni Katherine Kavanagh í íbúð og það er einmitt sú vinkona sem sendir hana til þess að taka viðtal við milljarðamæringinn Christian Grey fyrir skólablað þegar hún forfallast vegna veikinda. Á daginn kemur að Grey er svo fjallmyndarlegur og
fagur að Anastasia fellur í stafi. Hún hefur til þessa ekki heillast svo glatt af karlmönnum en hörku-
legur sjarmi Greys slær hana út af laginu. Hún kemst þó fljótlega að því að í ástum er Grey enginn
venjulegur maður, hann er lítið fyrir að kúra en meira fyrir að verja stundum með rekkjunautum
sínum í hinu rauða herbergi þjáningarinnar, Red Room of Pain, herbergi sem er sérhannað til að
hann geti fengið útrás fyrir drottnunaráráttu sína í kynlífi.
Ýmsar hliðar á þessum söguhetjum hafa verið milli tannanna á lesendum. Til að mynda að
hin 21 árs gamla Anastasia er algjörlega óreynd í kynlífi, hefur varla kysst karlmann hvað þá meir.
Hún virðist líka hafa komist í gegnum háskólanám án þess að eiga tölvu og vera með netfang
og er þannig furðu ósjálfbjarga þrátt fyrir að eiga að vera ansi klár stelpa. Christian Grey er 27 ára
milljarðamæringur sem hefur komist áfram af eigin rammleik.
„Aðalpersónurnar eru kannski ekkert sérlega trúverðugar, ég er að sumu leyti sammála gagnrýni
sem hún hefur fengið á þá vegu. En svona bók er fyrirtaks flótti frá hversdagslífinu. Grey er mjög
ríkur, sem uppfyllir þá fantasíu margra að þurfa ekki að hafa áhyggjur af peningum, fyrir utan að
vera guðdómlega fallegur og fær um að veita Anastasiu þvílíkar fullnægingar hvað á eftir annað,“
segir Sigríður Dögg Arnardóttir kynfræðingur.
Björt mey og hrein
Svipur seljast sem aldrei fyrr
4Í næstu viku kemur bókin Fifty Shades of Grey út í íslenskri þýðingu en henni hefur verið gefið nafnið Fimmtíu gráir skuggar. Upplagið er þrefalt samkvæmt upplýsingum útgefanda bókarinnar, Forlagsins, sem verst fregna um nákvæmar upplagstölur. „Maður þorir svo sem ekki að gera ráð fyrir neinu en við búumst við því að íslenskir lesendur séu jafn spenntir og
lesendur annars staðar. Enda eru þetta grípandi bækur með söguþræði sem rígheldur,“ segir Sif
Jóhannsdóttir hjá Forlaginu og bætir við að forsala bókarinnar, sem
fór af stað í vikunni, fari hratt af stað. „Auðvitað eru skiptar skoðanir
á verkinu en fólk vill lesa bókina til að geta talað um hana og það
er auðvitað mikilvægt að það geri það áður en það gerir upp hug
sinn um bókina.“ Sumir spá útgáfuhrinu erótískra skáldsagna eftir
velgengni þríleiksins og Sif segir tvímælalaust teikn á lofti um
það. „Þetta eru bókmenntirnar sem allir eru að tala um núna.
Auðvitað hafa erótískar sögur alltaf verið til, misgrófar og misvel
skrifaðar. En nú eiga þær upp á pallborðið og því líklegt að útgáfa
þeirra blómstri,“ segir Sif og minnir á að ekki er svo langt síðan
glæpasögur voru ekki með í bókmenntaumræðunni þó þær séu
viðurkenndur hluti hennar í dag.
Útgáfuplan þríleiksins er þétt, í nóvember er von á bók númer
tvö og sú þriðja kemur út í janúar. „Þetta er í fyrsta sinn sem við
stígum svona hratt til jarðar,“ segir Sif. Sem sjá má er íslenskt
heiti fyrstu bókarinnar Fimmtíu gráir skuggar bein þýðing á heiti
bókarinnar á frummálinu en krafa er gerð um það af hendi
rétthafa að titillinn sé þýddur beint. Bók tvö ber heitið Fimmtíu
dekkri skuggar og sú þriðja Fimmtíu skuggar frelsis.
Fimmtíu gráir skuggar
1Útgáfusaga Fifty Shades of Grey er næsta ótrúleg. Sagan byrjaði sem „aðdáendasaga“ á vef aðdáenda vampírubókanna Twilight en þar skrifaði
E. L. James, höfundur bókanna, erótískar sögur
um söguhetjur Twilight, Edward Cullen og
Bellu Swan, undir samheitinu Masters of the
Universe. E. L. James er raunar höfundarnafn
Eriku Leonard, breskrar konu sem hafði ekki
skrifað skáldsögu áður en hún samdi Fifty
Shades of Grey. Hún endurskrifaði svo söguna
og til varð þríleikurinn um háskólameyna
Anastasiu Steele og auðkýfinginn Christian
Grey. Fyrsti hlutinn var svo gefinn út á vegum
lítils ástralsks útgáfufyrirtækis í maí á síðasta
ári, annar hlutinn í september og sá þriðji í
janúar. Ekki stóð mikið fé til boða hjá félaginu
til að verja í markaðssetningu þannig að
forlagið treysti meðal annars á bókablogg til
að vekja athygli á henni. Fiskisagan flaug og bókin tók að seljast í stórum upplögum. Áhugi fjöl-
miðla hafði kviknað og brátt var farið að fjalla um þríleikinn sem dæmi um vel heppnaða markaðs-
setningu á netinu og hugstakið „mömmuklám“ varð til (e. mommyporn) vegna þess að konur
eru í meirihluta lesenda bókanna. Þríleikurinn hefur selst í fjörutíu milljónum eintaka samkvæmt
Wikipediu og Amazon hefur greint frá því að bókin sé söluhæsta bók þeirra frá upphafi.
Blogg sem bjó til metsölubók
5Kynlífið er límið í þessari bók sem ég held að muni veita lesendum innblástur í sínu kynlífi. Það er eins með BDSM og annað í kynlífi, það þarf bara að prófa sig áfram,“ segir Sigríður Dögg Arnardóttir, kynfræðingur og pistlahöfundur í Fréttablaðinu. „Bókin hefur augljós-lega vakið mikla forvitni. Að óreyndu hefði kannski ekki mátt búast við því að svona margir
myndu lesa bók af þessu tagi en umtalið hefur líka orðið til þess að fólki finnst það þurfa að lesa
hana.“
Sigríður Dögg telur bókina innlegg í opinskáa umræðu um kynlíf sem hún segir alltaf vera til hins
góða. „Það sem ég var ánægð með þegar ég las bókina var til dæmis hversu aðgengileg hún er. Ég
upplifi hana nánast eins og blogg með söguþræði.“
Sigríður Dögg segir bókina gefa raunhæfa mynd af margvíslegum hliðum sadómasó-heimsins.
„Anastasia er samt vanþroskuð að því leyti að hún áttar sig ekki á því að hún er við stjórnvölinn,
Grey gefur henni færi á að stoppa alltaf ef sárs-
aukinn verður of mikill.“ Hún bætir við að henni
þyki líka miður að það þurfi dramatíska útskýr-
ingu á því hvers vegna Grey sé svona hrifinn af
því að drottna yfir rekkjunautum sínum.
„En bókin er rígheldur, ég var að minnsta kosti
mjög spennt þegar ég var að lesa hana.“
Innlegg í opinskáa umræðu
Gatslitið plott og gróft kynlíf