Fréttablaðið - 20.10.2012, Blaðsíða 20

20 20. október 2012 LAUGARDAGUR
Slegið er á kunnuglega strengi í grein Sveins Inga Lýðssonar í
Fréttablaðinu 18. október (bls. 24)
og hann er ekki að vanda meðulin
til að réttlæta og dásama fyrir-
hugaðan nýjan Álftanesveg. Það
er alltaf hvimleitt þegar greina-
skrifendur rökstyðja viðhorf sín
með fullyrðingum sem eru úr
lausu lofti gripnar.
Það er að vísu rétt hjá Sveini að
bæta má öryggi Álftanesvegar og
óhöpp eru tíð á ákveðnum stöðum
á núverandi vegi. Upplýsingar um
óhöpp sem þarna hafa átt sér stað
má fá hjá Vegagerð ríkisins og þá
er rétt að skoða óhöpp sem tengj-
ast þeim kafla Álftanesvegar sem
ætlunin er að flytja til norðurs.
Mörg þeirra má rekja til þeirrar
kunnu staðreyndar að veghall-
inn er sums staðar ekki réttur.
Ástæður þess að veghallinn er
ekki eins og hann ætti að vera má
rekja til þess að upphaflega var
þarna malarvegur og yfir hann
var á sínum tíma lögð olíumöl og
seinna malbik án þess að gerðar
væru nauðsynlegar endurbætur
á veginum.
En auðvitað hefur þetta ekk-
ert með vegarstæðið að gera.
Óskynsamlegur akstur veldur
líka óhöppum og slysum, þarna
sem annars staðar, og allt of
oft er ekið greitt á milli byggða
á þessum „lélega“ vegi í þeirri
ungæðislegu fullvissu að ekkert
hendi viðkomandi. Það er fásinna
að halda því fram að nýtt vegar-
stæði, eitt og sér, breyti framan-
greindu. Það má jafnvel búast við
að vegarbætur freisti til hraðari
aksturs og því miður verða afleið-
ingar óhappa því ljótari sem hrað-
inn er meiri.
Það er nöturleg staðreynd að
hvatinn að tilfærslu Álftanes-
vegar út í hraunbreiðuna er nýleg
ákvörðun skipulagsyfirvalda í
Garðabæ. Gefið var leyfi fyrir
framkvæmdum og byggingu á
fáeinum íbúðarhúsum norðan
við núverandi vegarstæði. Ég vil
halda því fram að þessi ákvörðun
hafi í besta falli verið mistök og
kann því illa þegar gömul úrelt
sjónarmið sem rötuðu í aðalskipu-
lag fyrir áratugum síðan um að
nýta hraunið undir íbúðabyggð og
nýleg ákvörðun um að framfylgja
því sjónarmiði eru notuð sem rök
til að réttlæta það nú að leggja
stóran hluta hraunsins, sem fólk
kallar í daglegu tali Gálgahraun
norðan Álftanesvegar, undir hús
og vegi og kalla það „Hraun-
prýði“.
Það er líka grátbroslegt að
verða vitni að því þegar fólk
heldur því blákalt fram að við
val á nýju vegarstæði hafi verið
sneytt hjá einstaka blettum sem
sýnt hefur verið fram á að hafa
sérstakt verndunargildi. Manni
verður ósjálfrátt hugsað til þess
að í framtíðinni geti sömu aðil-
ar keyrt, með hliðarúðuna nið-
urdregna og spýtt í átt að t.d.
eftirlætis klettamyndum meist-
ara Kjarvals og síðan spýtt í frá
öllu saman. Við sem viljum njóta
náttúru og fegurðar án ramma
mannvirkja sjáum okkar hags-
muni fyrir borð borna og þykir
miður að okkar sjónarmið eru
ekki metin af sanngirni.
Sandra Best birti nýverið grein í Fréttablaðinu sem bar heit-
ið „Við eigum rétt á að vita hvers
við neytum“. Þetta er rétt hjá
Söndru og um það verður varla
deilt, en hvað með réttar upplýs-
ingar? Eigum við ekki rétt á þeim?
Sandra, sem lengi hefur haft áhuga
á erfðabreyttum lífverum, spyr í
þessari grein sinni hvort við þurf-
um að hafa áhyggjur af erfða-
breyttum afurðum í matvælum?
Spurningunni svarar hún játandi
og rökstyður með vísan í vísinda-
rannsóknir. Í lok greinarinnar
segir Sandra svo: „Það er kominn
tími til að stjórnvöld geri stöðv-
un útiræktunar á erfðabreyttum
plöntum að forgangsmáli“.
Það er mikilvægt að fram fari
umræða um erfðabreyttar lífver-
ur og þá hvort og hvernig við vilj-
um nýta þessa tækni. Gallinn er
sá að Sandra fer ekki alltaf rétt
með staðreyndir, hún misskilur
sumt og svo endurtekur hún jafn-
vel sömu rangfærslurnar. Þannig
dregur Sandra upp einhliða og vill-
andi mynd af flóknu efni. Málflutn-
ingur af því tagi sem Sandra býður
upp á boðar ekki gott, sérstaklega
ekki þegar fólk tjáir sig opinber-
lega og fer fram á að stjórnvöld
grípi til aðgerða í kjölfarið. Þegar
svo er komið hljótum við að krefj-
ast þess að rétt sé farið með. Ég tek
hér tvö dæmi úr grein Söndru um
það hvernig hún ber á borð niður-
stöður sem henni má vera fullljóst
að segja í besta falli aðeins hálfa
sögu.
Sandra vísar í rannsókn Aris
og Leblanc sem töldu sig mæla
Cry1Ab próteinið í blóði (1) en
um er að ræða skordýraeitur
sem finnst m.a. í erfðabreyttum
plöntum. Sandra hefur fjallað end-
urtekið um þessa rannsókn en virð-
ist jafnan gleyma veigamiklu atriði
sem þó er mikilvægt að halda til
haga. Aris og Leblanc notuðu
nefnilega mæliaðferð sem gerir
það að verkum að full ástæða er til
þess að taka niðurstöðunum með
fyrirvara. Aðferðin var þróuð til að
mæla próteinið í plöntum en ekki í
blóði og næmnin er mjög langt frá
þeim gildum sem „mælast“ í blóði.
Þetta er líkt og að mæla sprett-
hlaup með dagatali (kannski ekki
alveg en eitthvað í þá áttina) og það
sjá allir að slíkt gengur ekki. Ef
sannleiksást réði ferð tæki Sandra
þetta fram í umfjöllun sinni.
Næst nefnir Sandra nýja rann-
sókn Gilles-Eric Séralini og félaga
sem mikið hefur verið í fjölmiðl-
um undanfarið (2). Um rannsókn-
ina segir Sandra: „Mikilvægi
þessarar nýju rannsóknar er ótví-
rætt“. Það er reyndar ekki rétt og
hafa fjölmargir vísindamenn víða
um heim orðið til þess að gagn-
rýna framkvæmd rannsóknar-
innar, tölfræðigreiningu og túlk-
un niðurstaðna. Meðal gagnrýni
sem fram hefur komið er að not-
aðar voru Sprague-Dawley rottur
en fyrri rannsóknir hafa sýnt að
hátt í 90% rotta af þessum stofni
fá æxli eftir tvö ár án sérstakrar
meðferðar (3, 4). Fjöldi tilrauna-
dýra var fyrir neðan viðmiðunar-
mörk í rannsókn sem þessari, sér-
staklega í ljósi þess langa tíma sem
rottunum var ætlað að lifa. Ráð-
leggingar OECD eru að í langtíma-
rannsóknum og rannsóknum á æxl-
ismyndun séu ekki notaðar færri
en 50 rottur af hvoru kyni fyrir
hverja meðferð. Séralini o.fl. not-
uðu aðeins 10 rottur af hvoru kyni,
þ.e. fimmtung af þeim rottum sem
eðlilegt hefði verið að nota. Fleira
má tína til en alvarlegast er að höf-
undar framkvæma ekki tölfræði-
greiningar á dauða og fjölda æxla,
og því er ógerlegt að vita hvort sá
munur sem sýndur er sé tölfræði-
lega marktækur eða tilviljun ein.
Þegar við þetta bætist að aðal-
höfundurinn er þekktur andstæð-
ingur erfðabreyttra matvæla og
hefur auk þess verið gagnrýndur
fyrir tölfræðilega úrvinnslu (5)
hefði Sandra mátt setja fyrirvara
við oftúlkun á niðurstöðunum. En
Sandra gerir ekkert slíkt. Ef nið-
urstöðurnar styðja málstaðinn þá
er þeim haldið á lofti gagnrýni-
laust og þeim niðurstöðum sem
vitna gegn málstaðnum haldið
utan við umræðuna. Endurtekinn
hræðsluáróður af þessu tagi hlýtur
að vekja upp spurningar um hvað
Söndru gangi til því ljóst er að hér
virðist tilgangurinn helga meðalið
óháð fyrirliggjandi upplýsingum.
Almenningur og ráðamenn eiga
rétt á vandaðri umræðu byggða á
bestu mögulegri þekkingu í stað
hræðsluáróðurs sem byggður er á
endurteknum rangtúlkunum.
Heimildir: (1) Aris og Leblanc,
Reprod. Toxicol. 31, 528–533
(2011). (2) Séralini o.fl., Food and
Chemical Toxicology, doi:10.1016/j.
fct.2012.08.005. (3) Davis o.fl., Cancer
Res 16, 194–197 (1956). (4) Naka-
zawa o.fl., Exp. Anim. 50, 99–103
(2001). (5) www.efsa.europa.eu/en/
press/news/gmo070628.htm
Manni verður ósjálfrátt hugsað til þess að
í framtíðinni geti sömu aðilar keyrt, með
hliðarúðuna niðurdregna og spýtt í átt
að t.d. eftirlætis klettamyndum meistara Kjarvals og
síðan spýtt í frá öllu saman.
Almenningur og
ráðamenn eiga
rétt á vandaðri umræðu
byggða á bestu mögulegri
þekkingu í stað hræðslu-
áróðurs …
Útlit er fyrir að flugferðum inn-anlands fækki um allt að 40%
ef gildandi deiliskipulag fyrir
Vatnsmýrina verður að veruleika.
Þar er gert ráð fyrir að umsvif á
Reykjavíkurflugvelli dragist veru-
lega saman frá og með árinu 2016,
en flugvöllurinn verði á brott árið
2024. Þetta eru slæm tíðindi, enda
munu þessar breytingar í raun gera
landsbyggðina afskekktari en ella
og koma til með að bitna mjög bæði
á atvinnu- og menningarlífi víða um
land, að ógleymdu aðgengi að heil-
brigðisþjónustu.
Í nýrri og ýtarlegri skýrslu, sem
unnin var af ráðgjafafyrirtæk-
inu KPMG, eru rakin áhrif þess
að flytja miðstöð innanlandsflugs
til Keflavíkur. Þar er á það bent
að ferð flugleiðina til Reykjavíkur
muni að jafnaði lengjast um helm-
ing, en í sumum tilfellum allt að
því 70%, með tilheyrandi viðbótar-
kostnaði fyrir farþega. Þetta hefur í
för með sér að færri sjá sér hag í að
fara flugleiðina til höfuðborgarinn-
ar. Fram kemur að 85% aðspurðra
telja að þeir myndu sjaldnar gera
sér ferð til Reykjavíkur ef flogið
væri til Keflavíkur.
Þessar niðurstöður eru mikið
áhyggjuefni. Minni eftirspurn
hefur óhjákvæmilega í för með
sér minna framboð af flugferðum.
Þannig benda útreikningar KPMG
til þess að flugleiðirnar til Ísafjarð-
ar, Hornafjarðar og Vestmannaeyja
muni ekki bera nema eitt flug dag-
lega miðað við áætlaða fækkun far-
þega. Þar með er verulega þrengt að
ferðamöguleikum fólks og dagsferð-
ir t.d. útilokaðar. Í raun getur flug-
leið ekki staðið undir sér í rekstrar-
legu tilliti á þessum forsendum og
því stöndum við frammi fyrir því
að forsendur fyrir innanlandsflugi
í núverandi mynd bresti.
Það liggur í augum uppi að
þessi öfugþróun muni hafa nei-
kvæð áhrif á samkeppnishæfni
fyrirtækja og byggðarlaga á lands-
byggðinni. Fjöldi fyrirtækja treyst-
ir mjög á greiðar flugsamgöngur til
Reykjavíkur, enda hefur margvís-
leg sérhæfð þjónusta byggst upp í
höfuðstaðnum. Ef miðstöð innan-
landsflugs flyst til Keflavíkur eykst
rekstrarkostnaður þessara fyrir-
tækja, bæði vegna beins ferðakostn-
aðar og tapaðra vinnustunda, enda
má gera ráð fyrir að starfsmenn,
sem eiga erindi til Reykjavíkur,
þurfi að dvelja þar lengur, jafnvel
yfir nótt, með tilheyrandi kostnaði.
Verri samkeppnisstaða getur leitt
til þess að fyrirtæki flytji starfsemi
sína. Við það færast störf, ekki síst
hátekjustörf, frá landsbyggðinni og
atvinnulíf verður einhæfara.
Greiðar flugsamgöngur eru líka
forsenda fyrir öflugu mennta- og
menningarstarfi. Skólastofnan-
ir njóta þess að geta reglulega og
með tiltölulega litlum tilkostnaði
nýtt starfskrafta fagfólks sem jafn-
an starfar á höfuðborgarsvæðinu.
Að sama skapi geta fræðimenn af
landsbyggðinni tekið virkari þátt
í vísindasamfélaginu. Þá má ekki
gleyma því að „menningarferðir“
innanlands hafa notið vinsælda
undanfarin ár. Þær hafa t.d. verið
lyftistöng fyrir leikhússtarf á lands-
byggðinni en jafnframt sönnun á
metnaði og gæðum starfseminnar.
Öflugt atvinnulíf og greiður
aðgangur að þjónustu á borð við
heilsugæslu, menntun og menningu
eru grunnþættir sem hafa úrslita-
áhrif á búsetuval fólks. Stefna í
samgöngumálum hlýtur að miða
að því að efla þessa þætti í byggð-
um landsins og auðvelda jafnframt
aðgengi landsmanna að þjónustu
sem sækja þarf til höfuðborgarinn-
ar. Í Reykjavík er miðja stjórnsýsl-
unnar, þar er Landspítalinn, Þjóð-
leikhúsið, Íslenska óperan o.s.frv. Ef
Reykjavík á að standa undir nafni
sem höfuðborg allra landsmanna er
óverjandi að hún fjarlægist lands-
byggðina, líkt og raunin yrði ef
áform um flutning flugvallarins úr
Vatnsmýri verða að veruleika. Það
væru öfugmæli og öfugþróun.
Elliði Vignisson,
bæjarstjóri í Vestmannaeyjum
Daníel Jakobsson,
bæjarstjóri í Ísafjarðarbæ
Ásthildur Sturludóttur,
bæjarstjóri í Vesturbyggð
Hjalti Þór Vignisson,
bæjarstjóri á Höfn í Hornafirði
Páll B. Guðmundsson,
bæjarstjóri í Fjarðabyggð
Björn Ingimarsson,
bæjarstjóri Fljótsdalshéraðs
Eiríkur B. Björgvinsson,
bæjarstjóri á Akureyri
Reykjavík, höfuðborg allra landsmanna?
Við eigum líka rétt á réttum upplýsingum
Árinni kennir illur ræðari
Skipulagsmál
Kristinn
Guðmundsson
sjávarlíffræðingur
Erfðabreytt
framleiðsla
Jón Hallsteinn
Hallsson
erfðafræðingur
við Auðlindadeild
Landbúnaðarháskóla
Íslands
Samgöngur
Ef Reykjavík á
að standa undir
nafni sem höfuðborg
allra landsmanna er
óverjandi að hún fjar-
lægist landsbyggðina
Rafrænt flokksval í Reykjavík
Vegna vals á framboðslista til alþingiskosninga 2013
Flokksvalið fer fram dagana 16. og 17. nóvember 2012.
Kjörgengir eru þeir félagar í Samfylkingunni sem eru kjör-
gengir til Alþingis og fengið hafa meðmæli 30 flokksfélaga
með lögheimili í Reykjavík.
Framboðsfrestur rennur út klukkan 19.00 laugardaginn 27. október
2012.
Frambjóðendur geta skilað framboði sínu til formanns
kjörstjórnar með tölvupósti á steben@internet.is.
Kosningarétt hafa þeir sem eru skráðir félagar í Samfylkingar-
félögunum í Reykjavík þann 9. nóvember 2012.
Nánari upplýsingar í síma 4142200 milli 11 og 12 daglega og
á samfylking.is eða í síma 863 6436.
Kjörstjórn Samfylkingarinnar í Reykjavík