Fréttablaðið - 07.12.2012, Blaðsíða 22

7. desember 2012 FÖSTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is og Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is
MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is DÆGURMÁL: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.
is Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
FRÁ DEGI
TIL DAGS
Hvað segir maður við barn sem vinnur
allan daginn niðri í þrjátíu metra djúpri
holu í svartamyrkri og kæfandi hita?
Þar sem súrefni er það lítið að erfitt
er að anda? Holan er þröng og eina
leiðin út er að klifra upp eftir reipi sem
virðist við það að slitna í sundur. Allt í
kring eru eins holur með fleiri vinnandi
börnum í. Þetta er gullnáma. Börnin eru
ódýrt vinnuafl.
Fyrir mánaðarvinnu í holunum fá
börnin 5.000 krónur. Hverju svarar
maður þegar eitt þeirra hvíslar að mér
að það vilji ekki vera hér? Barnið er
einmana og kvíðið og hefur aldrei farið
í skóla.
Hvað gerir maður síðan þegar maður
kynnist átta ára gamalli stúlku sem
þrælar sér út fyrir lúsarlaun í skelfi-
legri grjótnámu eða hittir börn sem eru
svo vannærð að þau halda ekki höfði?
Fyrstu viðbrögð eru að verða sorg-
mæddur og reiður yfir að búa í heimi
þar sem svona óréttlæti viðgengst. Á
sama tíma fyllist ég von því ég hitti líka
fólk sem vinnur sleitulaust að því að
hjálpa þessum börnum og gera heiminn
að betri stað.
Ég fyllist enn meiri von þegar ég átta
mig á því að á sama andartaki og ég er
hér að bráðna úr hita í Búrkína Fasó
í Afríku er UNICEF ekki einungis að
berjast fyrir réttindum þessara barna –
heldur barna í 190 öðrum löndum.
Mánaðarlegt framlag mitt sem heims-
foreldri UNICEF er kannski ekki hátt.
En droparnir mynda á endanum hafið.
Heimsforeldrar eru hjartað í starfsemi
UNICEF, langstærstu barnahjálpar-
samtaka heims. Þótt ótrúlegt megi
virðast eru samtökin rekin einungis með
frjálsum framlögum.
Í dag er Dagur rauða nefsins. Hann
gengur út á að gleðja landsmenn og
hvetja þá til að gerast heimsforeldrar
UNICEF – öll heimsins börn eru okkar
börn. Hátíðin nær hámarki í söfnunar-
og skemmtiþættinum í kvöld. Allir geta
látið sig málið varða því þátturinn er
í opinni dagskrá á Stöð 2 og í beinni
útsendingu á Vísi. Ég hvet þig til að
horfa.
Börn heimsins eru gullið okkar og við
verðum að gæta þess vel.
➜ Fyrir mánaðarvinnu í holunum
fá börnin 5.000 krónur. Hverju
svarar maður þegar eitt þeirra
hvíslar að mér að það vilji ekki vera
hér?
Gull
DAGUR
RAUÐA
NEFSINS
Gunnar
Hansson
leikari og
heimsforeldri
HRAFNISTA
Reykjavík | Hafnarfjörður | Kópavogur
F
réttablaðið greindi í byrjun vikunnar frá könnun, sem
sýnir að Íslendingar verða í vaxandi mæli varir við
áfengissmygl og heimabrugg. Könnunina gerðu Mark-
aðs- og miðlarannsóknir fyrir Félag atvinnurekenda
(FA), sem gætir meðal annars hagsmuna áfengisinn-
flytjenda.
Niðurstaðan þarf ekki að koma á óvart. Verð á áfengi hefur
hækkað um fimmtíu til tæplega níutíu prósent síðan árið 2007,
ef horft er á mismunandi við-
miðunartegundir Hagstofunnar.
Áfengi er miklu dýrara miðað
við kaupmátt almennings en í
flestum nágrannalöndum okkar.
Þannig var það líka fyrir hrun,
en svo hefur hrun krónunnar
gert sitt og stjórnvöld bætt um
betur með því að hækka opinber
gjöld á áfengi hvað eftir annað.
Sérstaklega þeir tekjulágu leita þá ódýrari leiða en að kaupa
áfengi í ríkiseinokunarbúðinni. Enda sýna niðurstöður könnun-
arinnar að ungt fólk og tekjulágt hefur fremur orðið vart við
smygl og heimabrugg en þeir eldri og tekjuhærri.
Almar Guðmundsson, framkvæmdastjóri FA, sagði í Frétta-
blaðinu á mánudag að hækkun áfengisgjalda væri stundum rétt-
lætt sem lýðheilsumarkmið (til að fæla fólk frá áfengisneyzlu)
en ef neyzlan færðist út fyrir opinberan markað næðist það
markmið ekki. Minnkandi opinber sala (sala á sterku víni hefur
snarminnkað í Ríkinu) gæti líka gert að verkum að tekjumark-
mið gjaldahækkana næðust ekki.
Almar talar auðvitað út frá hagsmunum sinna félagsmanna,
en þetta eru samt tvær röksemdir sem mark er á takandi. Stjórn-
málamenn virðast stundum halda að þeir komist upp með að
hækka opinberar álögur á áfengi endalaust, af því að það sé svo
ljótt og óhollt að drekka það. En, eins og Almar bendir á, græða
menn lítið ef viðskiptin færast bara yfir á svarta markaðinn.
Lýðheilsumarkmiðið er þannig í raun bara ómerkilegt yfir-
varp. Hækkanir áfengisgjaldanna eru hreinræktuð tekjuöflunar-
viðleitni ríkisstjórnarinnar. Ekki stendur til að nota peningana í
forvarnir eða meðferð áfengissjúklinga, eins og SÁÁ hefur lagt
til, heldur fara þeir bara í að loka fjárlagagatinu. Og óvíst að
allar tekjurnar skili sér sem lagt er upp með.
Þá er ótalin þriðja röksemdin gegn þessum gegndarlausu
álögum á áfenga drykki. Það er nefnilega til eitthvert ástand á
milli bindindis og þess að verða áfengisbölinu að bráð. Það er
kallað vínmenning og þessar yfirgengilegu álögur gera ekkert
til að bæta hana. Verðhækkanir, sem knýja ungt fólk og tekju-
lágt til að kaupa landa, spíra og smygl, stuðla ekki að heilbrigðri
umgengni fólks við löglega vöru sem hefur fylgt mannkyninu
um árþúsundir.
Fyrir flesta neytendur áfengra drykkja er neyzla þeirra
partur af daglegu lífi og ekki vandamál. Ofurskattastefna
stjórnvalda er þess vegna fyrst og fremst fjandsamleg neyt-
endum, ekki sízt af því að hún stuðlar hvorki að því að draga úr
áfengisbölinu né bæta vínmenningu.
Almar Guðmundsson segir að Félag atvinnurekenda hafi
kallað eftir heildstæðri áfengisstefnu stjórnvalda. Það virðist
engin vanþörf á slíkri stefnumótun. Núverandi stefna er að
minnsta kosti ekki að skila neinum árangri.
Ofurskattar á áfengi færa sölu þess undir yfirborðið:
Vínmenningarslys
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
Orsök vanda Íbúðalánasjóðs
Þingmenn ræddu vanda Íbúðalána-
sjóðs í gær. Ástæða hans er að
gerðar voru breytingar á húsnæðis-
kerfinu árið 2004 og húsbréfa-
kerfinu varpað fyrir róða í kjölfarið.
Lántakendur greiddu upp lánin sín
og leituðu annað en sjóðurinn gat
ekki fjármagnað sig á betri kjörum.
Seðlabankinn og stjórnarandstaðan
vöruðu við þessu, en ekkert var
hlustað heldur ætt áfram án þess að
sjást fyrir hverjar afleiðingarnar yrðu.
Núverandi ríkisstjórn hefur gert hvað
hún getur við erfiðar aðstæður
og verður alls ekki kennt um
hvernig fyrir sjóðnum er
komið. Þetta er sannleik-
urinn, ef þú, lesandi góður,
styður stjórnarflokkana.
Orsök vanda Íbúðalánasjóðs
Ástæða vandans er sú að mistök
voru gerð við stofnun nýju bankanna.
Tækifæri til að flytja íbúðalán til með
verulegum afslætti voru ekki nýtt
en það hefði styrkt stöðu sjóðsins
verulega. Ákvarðanir um breytingar
á sjóðnum, meðal annars 90% lán,
voru ekki þensluhvetjandi, en bank-
arnir unnu skaða
með árás á
sjóðinn. Þetta er
sannleikurinn,
ef þú, lesandi
góður,
styður
Framsóknar-
flokkinn.
Orsök vanda Íbúðalánasjóðs
Ástæða vandans er vanmat á stöð-
unni árið 2010 og fjárþörf Íbúðalána-
sjóðs. Samfylkingin hefur vélað
um málefni sjóðsins síðan 2007 og
óskiljanlegt er að lántakendum hafi
ekki verið gert að greiða uppgreiðslu-
gjald. Núverandi ríkisstjórn vildi
ganga mun lengra í 90% leiðinni
en þáverandi stjórn
getur ekki gagnrýnt
forvera sína. Ríkisábyrgð
á sjóðnum er tifandi tíma-
sprengja og stjórnvöld verða
að svara því til hvernig þau ætla
að bregðast við vandanum. Þetta
er sannleikurinn, ef þú, lesandi
góður, styður Sjálfstæðisflokkinn.
kolbeinn@frettabladid.is