Fréttatíminn - 14.01.2011, Blaðsíða 40

40 viðhorf Helgin 14.-16. janúar 2011
Karlastund
Jónas
Haraldsson
jonas@
frettatiminn.is
HELGARPISTILL
S
Synir mínir og tengdasynir tóku kallinn
með sér síðastliðið sumar á harðhausa-
mynd, sem þeir kölluðu svo, kvikmynd Syl-
vesters Stallone The Expendables. Strák-
arnir töldu það brýna nauðsyn að fara með
þann gamla á alvöru strákamynd þar sem
saman væru komnir allir helstu harðhausar
kvikmyndanna, með Rocky í fararbroddi.
Ég vissi um aðdáun þeirra á Stallone. Sá
góði maður eyðir ekki tíma sínum í mála-
lengingar enda vart til þess fallinn. Hann
afgreiðir fjandmenn sína með öðrum hætti.
Meiri töffarar hafa vart sýnt sig á hvíta
tjaldinu nema ef vera skyldu þeir Arnold
Schwarzenegger og Bruce Willis. Snilldar-
bragð Stallones, sem leikstjóra og aðalleik-
ara, var að fá þá báða með í slaginn fyrir
utan Mickey Rourke, Dolph Lundgren og
enn fleiri nagla.
Ég viðurkenni að ég stend strákunum
talsvert að baki þegar kemur að þekkingu
á þessum hetjum og myndum þeirra. Þó sá
ég Rocky á sínum tíma, að minnsta kosti
fyrstu myndina, og nokkrum sinnum hef
ég séð Bruce Willis sýna fjendum sínum í
tvo heimana, ef ekki fleiri. Þekkingarskort-
ur minn, miðað við ungu mennina, breytti
því þó ekki að ég átti fína kvöldstund með
þeim í bíóinu, naut þess að sjá Stallone og fé-
laga frelsa sakleysingja úr höndum ótíndra
skúrka. Schwarzenegger og Willis stöldr-
uðu ekki lengi við á tjaldinu en áttu fína inn-
komu. Hinir harðhausarnir lömdu, spörk-
uðu, sprengdu og skutu og máttu á móti þola
ýmsar skrokkskjóður af hálfu skúrkanna
áður en yfir lauk og það góða sigraði hið illa.
Stallone, sem fráleitt er unglamb lengur, var
merkilega vel á sig kominn og hafði greini-
lega tekið vel á í ræktinni áður en hann fór
úr að ofan í
helstu slags-
málunum.
Strákrnir hlógu og skemmtu sér því betur
sem fleiri lágu í valnum enda notaði Stallone
engin vettlingatök á andskota sína. Þeim
var slétt sama um söguþráðinn, hvort hann
var trúverðugur eður ei. Þeir nutu stundar-
innar, yfirdrifinnar karlmennskunnar. Þess
vegna tóku þeir pabbann og tengdapabb-
ann með, töldu hann hafa gott af. Þetta var
karlastund, hvort heldur var okkar hópur
eða í bíóinu almennt. Salurinn var fullur af
körlum. Konur sáust vart. Það var hlegið
tröllslega.
Um liðna helgi töldu strákarnir að enn
væri þörf á strákaferð í bíó og kipptu pabb-
anum/tengdapabbanum með. Í þetta sinn
var hvorki sprengt né skotið en því meira af
pínlegum uppákomum karlkynsins í boði.
Synir mínir báðir bjuggu um hríð í Dan-
mörku og hrifust þar af trúðunum Casper
og Frank og sjónvarpsþáttum þeirra. Grín
þeirra teygði þolmörk hins leyfilega lengra
en áður hafði verið gert. Casper og Frank
breyttu húmor Dana. Ef litið er til saman-
burðar má segja að Tvíhöfði og Fóstbræðra-
gengið hafi gert það sama hér á landi.
Dönsku trúðarnir náðu til íslenskra sjón-
varpsáhorfenda með svipuðum hætti og
í heimalandinu, auk þess sem Casper og
Frank urðu Íslandsvinir. Þótt þeir félagar
gengju langt í sjónvarpsþáttunum er al-
menningssjónvarp samt ákveðinn hemill.
Það er kvikmynd hins vegar ekki. Þangað
fer enginn ótilneyddur. Í nýrri kvikmynd
í framhaldi af sjónvarpsþáttum trúðanna
halda þeim kumpánum engin bönd.
Það var því með nokkurri eftirvæntingu
sem við feðgar og tengdafeðgar fórum í
bíóið. Fyrirfram vissum við að Frank og
Casper kæmu sér í meiri vandræði og pín-
legri aðstæður en fyrr og engu var upp á þá
logið. Uppátækin voru grófari en um leið
enn fyndnari en áður. Í kvikmyndarýni í
Fréttatímanum á föstudaginn var sagði
að þeir Frank og Casper væru dásamlega
ósmekklegir, fallega sjúkir og skemmti-
lega á skjön við borgaralega rétthugsun.
Undir það skal tekið. Uppákomurnar eru
pínlega vandræðalegar en um leið óborg-
anlega fyndnar. Lokaatriðið er með þeim
hætti að hörðustu karlar gráta hreinlega
af hlátri. Hláturinn var ekki tröllsleg-
ur eins og á mynd Stallo-
nes, hann var tryllings-
legur. Ég minnist þess
ekki að hafa fyrr hleg-
ið stjórnlaust við lok
kvikmyndar, á leiðinni
út úr kvikmyndahúsinu og
á heimleið í bílnum. Strák-
arnir voru ekkert betri.
Ekkert skal fullyrt um það
hvort karlkynið sé almennt
svona brenglað en þegar best
lætur er það fyndið – sjúk-
lega fyndið.
Te
ik
ni
ng
/H
ar
i
N ú er jóla- og áramótaum-ferð Íslands-
meistaramótsins í
auglýsinga-birting-
um nýafstaðin og
gaman að líta aðeins
um öxl og velta fyrir
sér hvernig til tókst.
Eyddir þú meira?
Eyddir þú minna?
Jókst veltan á móti
eða minnkað hreyf-
ingin á vörunum
þínum?
Á t ímum sem
þessum er ekki bara
vert að skoða þessa
hluti heldur hreinlega nauðsynlegt
því ekkert okkar á meiri peninga í
auglýsingar og birtingar heldur en
við mögulega náðum að kreista út
þetta árið. Ég held að ég tali fyrir
hönd flestra, ef ekki allra, fyrir-
tækjaeigenda og -stjórnenda þegar
ég segi að fyrirtækin þurfi á öllu
sínu að halda.
Það er á árum eins og 2009, 2010
og nú 2011 sem það kemur í ljós
hverjir hinir raunverulegu mark-
aðssnillingar eru. Það er lítið mál
að ausa út peningum og fá athygli,
aukna vitund fyrir vörumerkinu
og svo framvegis þegar hægt er að
sækja í botnlausa sjóði en í dag eru
þeir peningar ekki til. Hver króna
þarf að skila sér og helst tuttugufalt
í viðbót.
Auglýsingar í 55% útsend-
ingartímans
Þetta var mér ofarlega í huga þegar
ég hlustaði á morgunþátt Bylgjunn-
ar laugardaginn 11. desember síð-
astliðinn. Það er deginum ljósara að
sú helgi er ein sú stærsta í verslun
og viðskiptum ársins. Þetta er næst-
síðasta helgin fyrir jólin og baráttan
algjörlega í hámarki.
Frá klukkan 11.31 til 12.00, eða
á samtals 29 mínútna tímabili, voru
keyrðar auglýsingar í 15 mínútur og
50 sekúndur. Ég gef mér kannski
5 sekúndur í skekkjumörk á þessu
en svona var þetta nokkurn veginn.
Þarna voru stórir auglýsendur sem
leita ráðgjafar markaðsstofa, aug-
lýsingastofa og birtingahúsa sem
eiga að standa vörð um hagsmuni
auglýsandans.
Hvort hámarkstími auglýsinga
í útvarpi á að vera
þrjár mínútur eða
fjórar mínútur þrisv-
ar sinnum á klukku-
tíma til að hámarka
árangur – um það
má kannski takast
á. En að 55 prósent
tímans frá 11.31 til
12.00 séu auglýs-
ingar er algjör van-
virðing við auglýs-
endurna svo að ekki
sé minnst á hið frá-
bæra dagskrárgerð-
arfólk sem sinnir
morgunþættinum á
þessari tilteknu stöð
á laugardögum.
Ef þú, auglýsandi góður, settir
peningana þína í birtingu þarna þá
er ég viss um að þú hafðir ekki tíma
til að fylgjast með því hvernig farið
var með þær birtingar eða í hvaða
umhverfi þær birtust. Ég veit að þú
hefðir aldrei tekið slíka ákvörðun.
En ef þú ert með birtingahús, aug-
lýsingastofu, markaðsstjóra eða
markaðsráðgjafa er í það minnsta
eðlilegt að taka umræðu um það
innanhúss hverju fólk telur að svona
birtingamaraþon skili í raun.
Hvað er eðlilegt?
Ég hafði orð á þessu við stóran hóp
auglýsenda í nóvember 2009 og
aftur hafði ég orð á þessu við enn
stærri hóp auglýsenda í nóvember
síðastliðnum; það er að segja há-
markstíma auglýsinga bæði á ein-
stökum tímum og hve mikið magn
mönnum finnst eðlilegt á hálftíma
eða klukkutíma. En með þessari
grein langar mig að kalla eftir við-
horfi Samtaka auglýsenda og birt-
ingahúsanna.
Ég á upptökur af þessum tímum
og ykkur er velkomið að nálgast
þær hjá mér ef áhugi er fyrir hendi.
Fyrir mér er þetta ekkert ósvip-
að því að ég keypti mér flugmiða
til London hjá einhverju af okkar
ágætu flugfélögum. Ég stigi upp í
vélina um klukkan 20, þremur tím-
um seinna væri lent í Ósló, klukku-
tíma síðar í Kaupmannahöfn, öðr-
um klukkutíma seinna í Berlín, þar
á eftir París svo Madríd og svo væri
mér hent út á Heathrow um kvöld-
mat á leiðinni heim til Íslands og
þökkuð samfylgdin.
Auglýsingar í útvarpi
Um birtingar og
fagleg vinnubrögð
Einar Bárðarson
útvarpsstjóri Kanans
Mun andi sjálfbærni fremur en efnishyggju
verða ofan á í ljósi allrar þeirrar umræðu sem
hrunið hefur kveikt?
Skóli og þjóðfélag
Dulda námskráin
Þ að er alkunna að skólastarf fer ekki einungis eftir þeirri
námskrá sem mennta-
málaráðuneytið gefur út
og skólar möndla með að
sínum hætti hver og birta
niðurstöðuna í skólanám-
skrá sem öllum er aðgengi-
leg á netinu, en yfirleitt
eru skólar hættir að gefa
hana út í sérstöku kveri
eða bók. Í öllum skólum
er líka óskráða námskráin
eða dulda námskráin sem
skapast af siðum, venjum og
umgengni, aga, skipulagi
á húsnæði og tilhögun hús-
gagna o.fl. og getur verið
býsna ólík milli skóla þótt ýmsir þættir séu
sameiginlegir. Samkvæmt henni mótast
margvísleg samskipti og hún sendir dulin
skilaboð sem enginn sér en allir skilja og
tileinka sér. Sem dæmi um hið fyrrnefnda
er virðing starfsmanna fyrir
margvíslegum gildum, til
dæmis fyrir stundvísi, nefna
má tilteknar kurteisisvenjur,
samskipti í mötuneyti og á
kennarastofu og fleira.
Dulda námskráin mótar
það viðmót sem gestkom-
endur ganga inn í. Þegar
nemandi missir disk eða
glas sem brotnar á gólfi
mötuneytis í Laugaskóla, þá
klappa allir viðstaddir. Þetta
er regla sem hvergi er skráð
en allir kunna. Það er nefni-
lega svo að nemendur skynja
líka í loftinu margvísleg
skilaboð frá hinum eldri án
þess þó að þau hafi beinlínis
verið send. Ég held til dæmis að ákaflega
margir nemendur í framhaldsskóla súpi úr
fyrsta staupi eða ölkollu áður en þeir fara á
busaball eða í tengslum við það. Vissulega
hafa margir skólar náð góðum árangri í að
stemma þessa á að ósi, en enn er þetta allt
að því hefð í mörgum skólum. Dulda nám-
skráin leggur börnunum líka línur hvað
klæðaburð varðar. Það geta þeir séð sem
sjá vilja, en að vísu eru þá líka í púkkinu
tískustraumar samfélagsins.
Þjóðerniskennd var sterk í sjálfstæðis-
baráttunni og hún birtist víða, til dæmis
í kennslubókum, en ég held hún hafi líka
birst í óskráðu námskránni með ýmsu
móti. Menn lærðu ættjarðarljóð og lög og
sungu á hvers konar samkomum, sama
hvert tilefnið var. Ísland, farsældafrón og
hagsælda hrímhvíta móðir. Hvar er þín
fornaldarfrægð, frelsið og manndáðin best?
Þetta held ég hafi verið andinn í óskráðu
námskránni langt fram yfir lýðveldis-
stofnun.
Dulda námskráin mótar líka að sumu
leyti virðingu nemenda (og kennara) fyrir
einstökum greinum og líklega er lenskan
sú hérlendis að bóklegar greinar séu skör
hærra settar en verklegt nám og listir, illu
heilli.
En hvaða andi skyldi ríkja núna í duldu
námskránni? Er þjóðerniskennd fyrir bí
eða blómstrar hún kannski á ný í ESB um-
ræðunni? Mun andi sjálfbærni fremur en
efnishyggju verða ofan á í ljósi allrar þeirr-
ar umræðu sem hrunið hefur kveikt?
Sölvi Sveinsson
skólastjóri Landakotsskóla