Dagfari - 01.11.2007, Page 19

forsendur til þess að skilja aðstæður
í stríði auk þess sem þeim er oft hald-
ið undir áhrifum eiturlyíja. Þrátt fyrir
að nokkur fjöldi herbarna hafi komið
fram og lýst upplifun sinni af þátttöku
í stríði, eins og Ishmael, hafa áhrif á
sálarlíf barna sem hafna í þessum
aðstæðum lítt verið könnuð. Auðvitað
má þó nærri geta að það geti reynst
mjög erfitt eða jafnvel ómögulegt fyrir
börn að vinna úr slíkri lífsreynslu.
Endurhæfingarbúðum fyrir herdrengi
hefur verið lcomið á fót í sumum lönd-
um, til þess að aðstoða börn sem
farið hafa illa út úr hermennsku við
að finna fjölskyldur sínar, komast í
skóla og aðlagast lífinu í samfélaginu
að nýju. Það er auðvitað alls ekki allt-
af mögulegt ef enn geisa stríðsátök
auk þess sem erfitt getur reynst að
finna fjölskyldur barnanna séu þær
yfirhöfuð á lífi. Herstúlkum stendur
endurhæfing heldur ekki alls staðar
til boða og getur reynst nijög erfitt að
fóta sig í samfélögum sínum eigi þær
afturkvæmt, vegna stimpils sem þær
fá á sig við þátttöku í hernaði.
Hermennska barna er með allra gróf-
ustu mannréttindabrotum og þeir
sem hafa misnotað börn til hernaðar
- menn á borð við Charles Taylor í
Líberíu, Foday Sankoh í Síerra Leóne
og Joseph Kony í Úganda - með al-
verstu stríðsglæpamönnum. Fram-
ferði slílcra manna og stríðsátök verða
til þess að börn eiga ekki annars úr-
kosta til að lifa af en að ganga til liðs við
hersveitir, annaðhvort af illri nauðsyn
eða þeim er einfaldlega rænt.
Stríð veldur upplausnarástandi í öll-
um samfélögum, skólastarf situr á
hakanum, fjöldi fólks er hrakinn á
flótta, fjölskyldur skiljast að og börn
týna foreldrum sínum. Allt þetta gerir
það að verkum að börn verða auðveld
bráð fyrir
hersveitir í
leit að mann-
afla. Ef ekki
geisuðu stríð
gætu þessi
börn hins veg-
ar bara fengið
að vera börn. Helga Tryggvadóttir
FRIÐARVERÐLAUN NÓBELS
LÆKNARÁN
LANDAMÆRA
Fridarverðlaunin 1999
Samtökin Læknar án landamæra (Mé-
decins Sans Frontiéres) voru stofn-
uð af hópi franskra lækna árið 1971,
í kjölfar Biafra-stríðsins sem opn-
aði augu margra fyrir þjáningum al-
mennra borgara á stríðstímum. Nokk-
ur þúsund lælcnar og hjúkrunarfólk
starfa á vegurn samtakanna á stríðs-
og hamfarasvæðum víða um heim, en
reksturinn er að langmestu leyti fjár-
magnaður með frjálsum framlögum
einstaklinga.
Segja má að Læknar án landamæra
hafi fyrst vakið verulega athygli í
borgarastyrjöldinni í Líbanon á átt-
unda og níunda áratugnum, en sam-
tökin héldu þá úti neyðarþjónustu við
aðstæður sem önnur hjálparsamtök
treystu sér ekki til að starfa við. Sam-
tökin hafa upp frá því veitt aðstoð á
flestum háskalegustu stöðum jarðar
og eru allnokkur dæmi um að starfs-
menn þeirra hafi orðið fyrir árásum.
Veggspjald frá samtökunum
HREYFINGIN
GEGNJARÐ-
SPRENGJUM
Friðarverðlaunin 1997
Árið 1992 sameinuðu ýmis samtök
krafta sína, sem öll höfðu baráttu
gegn jarðsprengjum á stefnuskrá
sinni. Má þar nefna mannréttinda-
samtökin Human Rights Watch, fé-
lög uppgjafahermanna úr Víetnam-
stríðinu og alþjóðleg sarntök fatlaðra.
Aðalbaráttumálið var frá upphafi að
gerður yrði alþjóðlegur sáttmáli gegn
jarðsprengjum og varð hann að veru-
leika árið 1999 í borginni Ottawa. Það
dregur þó verulega úr áhrifamætti Ott-
awa-samkomulagsins að ríki á borð
við Bandaríkin, Rússland og Kína hafa
neitað að staðfesta það.
Margir hafa orðið til að gagnrýna sátt-
málann um bann við jarðsprengjum
og benda á að finna megi á honurn ýms-
ar glufur. Eftir stendur þó að löndum
sem eiga jarðsprengjur í vopnabúrum
sínum hefur fækkað um meira en
helming frá gildistöku hans. Áætlað
hefur verið að ríki heims hafi átt 260
milljónir jarðsprengja á lager fyrir
undirritun en að talan sé nú nærri 180
milljónum.
Every
22
jminutes,
Veggspjald gegn jarðsprengjum
Dagfari • nóvember 2007