Fréttablaðið - 29.12.2011, Blaðsíða 24

shoðun
Hernaðurinn gegn fólkinu
Efnahagsmál
Helgí Magnusson
formaður Samtaka
iðnaðarins
Ajólum árið 1970 birti Halldór
Laxness grein sem vakti
mikla athygli og nokkrar deilur
enda var tekið á viðkvæmum
álitaefnum og talað tæpitungu-
laust eins og skáldinu var tamt.
Hernaðurinn gegn landinu nefnd-
ist greinin og er m.a. birt í bók
Halldórs, Yfirskygðir staðir, árið
1971. Heiti greinarinnar og efni
hennar hefur lifað og verið mörg-
um í fersku minni í meira en 40
ár. Hún kemur mér í hug þegar ég
horfi yfir síðustu þrjú ár í hvers-
dagslífi íslensku þjóðarinnar og
upplifi efnahagsstefnu stjórn-
valda sem hernað gegn fólkinu í
landinu.
Árið 2011 er þriðja týnda árið
í röð á íslandi. Þessi þrjú ár eru
ár hinna glötuðu tækifæra. Það
hafa tapast 21.000 störf, nær
12.000 manns eru enn án atvinnu
og langtímaatvinnuleysi er farið
að gera alvarlega vart við sig,
kaupmáttur hefur dregist saman,
skattpíning er tilfinnanleg, niður-
skurður í stoðkerfum ríkis og
sveitarfélaga, þúsundir heimila
og fyrirtækja eiga í fjárhagsleg-
um vanda og fjárfestingar eru í
70 ára sögulegu lágmarki.
Vandinn er svona stór vegna
þess að íslendingar hafa ekki
nýtt tækifæri sín til þess að snúa
hratt og örugglega við þróuninni
eftir áföllin frá 2008. Hér hefur
verið fylgt rangri efnahagsstefnu,
stefnu samdráttar og skattpíning-
ar í stað djarfrar vaxtarstefnu -
hagvaxtarstefnu sem einkennist
af eflingu atvinnulífs með upp-
byggingu, markvissum fjárfest-
ingum og skynsamlegri nýtingu
auðlindanna.
Sitthvað hefur vitanlega þokast
í rétta átt frá hruni en ég held því
fram að við værum komin miklu
lengra í rétta átt og hagur þjóð-
arinnar væri allur annar og betri
ef náðst hefði samstaða um hag-
vaxtarstefnu og markvissa efl-
ingu atvinnulífsins.
Lítum á nokkur atriði sem blasa
við um þessi áramót:
■ Samningar sem aðilar vinnu-
markaðarins hafa gert við rík-
isstjórnina um að ryðja úr vegi
hindrunum vegna verðmæta-
skapandi verkefna hafa ítrekað
verið sviknir. Tækifæri til upp-
byggingar á sviði orkufreks iðn-
aðar og annars iðnaðar hafa af
þessum sökum ekki verið nýtt.
B Ágreiningur um framtíðar-
stefnu í sjávarútvegi hefur stað-
ið allt kjörtímabilið og leitt til
þess að sjávarútvegurinn býr
við óvissu sem veldur því að
fyrirtæki í greininni treysta
sér ekki til að fjárfesta og ráð-
ast í varanlegar endurbætur
á fjármunum sínum. Óvissa í
sjávarútvegi kemur í veg fyrir
atvinnuskapandi framkvæmd-
ir. Ekki er að sjá að sættir séu
í sjónmáli milli ríkisstjórnar-
innar og hagsmunaaðila í sjáv-
arútvegi um framtíðarstefnuna.
■ Fjárfestingar eru í sögulegu
lágmarki í 70 ár. Við gerð kjara-
samninga sl. vor var við það
miðað að ríkisvaldið greiddi
fyrir fjárfestingum og ryddi
hindrunum úr vegi til þess að
fjárfestingar kæmust á skrið.
Það var ein af forsendum kjara-
samninganna til þess að draga
úr atvinnuleysi og auka varan-
lega verðmætasköpun í þjóð-
félaginu. Þetta hefur ekki geng-
ið eftir.
B Óvildar verður vart í garð fjár-
festa. Einkum erlendra fjár-
festa og það á tímum þegar
íslendingar þurfa mjög á sam-
starfi við þá að halda við upp-
byggingu atvinnulífsins. Þarf
ekki annað en að benda á dæmið
um Magma frá í fyrra þar sem
ríkisvaldið varð sér til minnk-
unar með framgöngu sinni
og svo afstöðu innanríkisráð-
herra til hugmynda Kínverjans
Huang Nubo um margvísleg
umsvif á sviði ferðaþjónustu í
Þingeyjarsýslum. Útlendinga-
hræðsla gerir vart við sig.
■ Haft er eftir prófessor við
Háskólann á Bifröst að það
þurfi að fara hundrað ár til
baka í íslandssögunni til að
finna hærra hlutfall brottfluttra
umfram aðflutta íslendinga hin
síðari ár. 21.000 störf hafa tap-
ast frá árinu 2008 og enn eru
nær 12.000 manns án atvinnu.
Forsætisráðherra svarar því
til að atvinnuleysi á íslandi sé
í prósentum ekki meira en úti
í Evrópu. En við höfum verið
nú komið fyrir erlenda dóm-
stóla. Enginn veit í hvað stefnir
varðandi það.
■ íslendingar þyrftu að hafa 4-5%
hagvöxt ef skjót leið okkar út úr
kreppunni væri vörðuð raun-
hæfum væntingum. Núver-
andi hagvöxtur hvílir á veikum
grunni sem byggir á einka-
neyslu en ekki á fjárfestingum
til varanlegrar atvinnusköpun-
ar. Það er sjálfsblekking að líta
þannig á að eyðsluhagvöxtur
skili okkur einhverju sem máli
skiptir til framtíðar. Við þurf-
um öflugan hagvöxt sem byggð-
ur er á verðmætasköpun í sjálfu
atvinnulífinu.
■ Ríkisstjórnin aðhyllist skatt-
píningarstefnu. í stað þess að
velja vaxtarstefnu og aukna
tekjumyndun í þjóðfélaginu er
^ | Ríkisstjórnin aðhyllist skattpíningar-
||í stefnu. í stað þess að velja vaxtarstefnu
og aukna tekjumyndun í þjóðfélaginu er
valin sú leið að skattpína fólk og fyrirtæki...
laus við atvinnuleysi í áratugi
og eigum ekki að sætta okkur
við það ófremdarástand sem
víða hefur viðgengist á Vestur-
löndum í þessum efnum.
■ Ekki er að heyra á ráðamönn-
um að gjaldeyrishöftin séu að
fara. Framtíðarsýn íslendinga
- alla vega til næstu ára - er
því miður sú að hér verði gjald-
eyrishöft með einum eða öðrum
hætti. Gjaldeyrishöft draga
mátt úr hagkerfinu og hamla
gegn ýmsum fjárfestingar- og
vaxtartækifærum. Þá er einn-
ig sú hætta fyrir hendi að við
förum að líta á höftin sem sjálf-
sögð og sætta okkur við þau.
Það er hættulegt sálarástand
þjóðar.
B Icesave-málið er enn í hnút og
valin sú leið að skattpína fólk og
fyrirtæki samhliða niðurskurði
í heilbrigðiskerfinu, mennta-
kerfinu og velferðarkerfinu.
Fremur ætti að breikka skatt-
heimtuna á grundvelli aukinna
tekna í þjóðfélagi vaxtar en að
hækka skattprósentur og inn-
leiða nýja skatta.
■ Auðlegðarskatturinn er kapí-
tuli út af fyrir sig. í honum felst
eignaupptaka og virtir hæsta-
réttarlögmenn hafa haldið því
fram að vafi kunni að leika
á því að skatturinn standist
eignarréttarákvæði stjórnar-
skrár lýðveldisins.
■ Og nú er líka farið að skatt-
leggja lífeyrissjóði landsmanna
og skerða með því eftirlaun
fólksins sem á sparnað sinn í
29. desember 2011 FIMMTUPACUR
sjóðunum. Hér er um að ræða
enn eina vanhugsaða nýjung á
sviði skattpíningarinnar.
8S Meðal annars vegna skattlagn-
ingar lífeyrissjóðanna telur ASÍ
að ríkisstjórnin sé að svíkja for-
sendur kjarasamninga frá síð-
asta vori og telur að langtíma-
kjarasamningur gæti verið í
uppnámi í byrjun næsta árs
þegar samningurinn opnast
tímabundið. Ríkisstjórn sem á í
útistöðum við verkalýðshreyf-
inguna á ekki sjö dagana sæla.
■ í stað þess að leiða för þjóðar-
innar upp úr kreppunni eyðir
ríkisstjórnin mikilli og óarð-
bærri orku í innbyrðis átök og
valdabaráttu. Annar eins vand-
ræðagangur í samstarfi innan
ríkisstjórnar hefur ekki sést á
íslandi - alla vega ekki í ríkis-
stjórn sem þó heldur völdum
þrátt fyrir stöðugar væringar.
■ Ríkisstjórnin lagði upp með
slagorð á borð við „Norræn vel-
ferðarstjórn“, „Skjaldborg um
heimilin í landinu“ og „Nýja
ísland". Öll eru þau orðin að
skammaryrðum og hafa snúist
upp í andhverfu sína.
Hér lýkur þessari upptalningu
sem gæti því miður verið mun
lengri.
í skugga alls þessa birtist
blaðagrein eftir fjármálaráð-
herra undir fyrirsögninni: „Ótví-
ræður árangur" og önnur í nafni
forsætisráðherra: „Merkin sýna
verkin“, þar sem því er haldið
fram að verkin séu til að státa af!
Ráðherrar virðast lifa í einhverri
annarri veröld en þjóðin utan
stjórnarráðsveggjanna.
Röng efnahagsstefna síðustu
þriggja ára hefur verið okkur
dýr. Hún hefur tafið endurreisn
fslands, hún hefur rýrt kjör fólks
og spillt afkomu og framtíðar-
horfum atvinnulífsins. Þannig
hefur hún reynst hernaður gegn
fólkinu í landinu.
Megi nýtt ár færa okkur betri
kosti.
Eklci talca sensmn -
hávaði frá flugeldum
Heyrnarskerðing
Ingíbjöre Jéjk.
Hinriksdottir jkfi
yfirlæknir á Heyrnar- og *lf-æL
talmeinastöð Islands JfflBpR-'
Hvellur frá flugeldum og
öðrum sprengjum framkall-
ar sterkt hljóð sem leitt getur til
heyrnarskerðingar og eyrnasuðs.
Styrkur hljóðsins í eyranu fer
eftir því hversu nálægt eyranu
hljóðið er.
Ein sprenging nálægt eyra
getur valdið varanlegum skaða.
Margir upplifa minnkaða heyrn
sem doða í kringum eyrað, eða
eins og bómull sé í eyranu, ásamt
eyrnasuði. Sem betur fer ganga
einkennin oftast til baka en því
miður ekki alltaf.
Heyrnarhlífar eiga allir að nota
sem sprengja flugelda. Með réttri
notkun heyrnarhlífa minnka líkur
á hávaðaheyrnartapi. Algengustu
heyrnarhlífarnar eru frauðtapp-
ar sem rúllað er upp og látnir eru
í hlustina. Til að koma tappanum
rétt fyrir þarf að opna eyrað vel,
tappanum er rúllað en ekki kreist-
ur saman og komið fyrir í hlust
samanrúlluðum. Þegar tappinn
hefur byrjað að þenjast út á hvorki
að þrýsta á hann eða snúa honum.
Þessir tappar dempa hljóðið
mismikið m.a. eftir því hvernig
þeir sitja í hlustinni. Heyrnar-
hlífar sem settar eru yfir eyrun
eru til af mörgum gerðum. Mikil-
vægt er að þær sitji rétt og sé ekki
lyft þegar verið er að sprengja í
umhverfinu. Heyrnarhlífar má til
dæmis nálgast í verslunum sem
selja öryggisvörur, í apótekum og
jafnvel hjá flugeldasölum.
Stöðugt hljóðáreiti í umhverfinu
hefur áhrif á líf okkar. Sumir eru
langdvölum í hávaða, aðrir lítið, og
nánast allir verða af og til fyrir
skyndilegum hávaða eins og þegar
flugeldar eru sprengdir. Margir
huga ekki að því að vernda heyrn-
ina þegar verið er að sprengja
flugelda og aðrar sprengjur í
kringum áramót.
Leiða má
líkur að því
að um 30
einstaklingar hérlendis
fái heyrnarskemmd um
hver áramót og vænta má
að 60% þeirra séu undir
25 ára aldri.
Alltaf leita einhverjir lækninga
í kringum áramót vegna heyrn-
artaps og jafnvel eyrnasuðs sem
komið hefur eftir hvella spreng-
ingu nálægt viðkomandi. Leiða má
líkur að því að um 30 einstakling-
ar hérlendis fái heyrnarskemmd
um hver áramót og vænta má að
60% þeirra séu undir 25 ára aldri.
Hlutfall kynjanna er þrír karlar á
móti einni konu. Það er því mikil-
vægt að viðhafa varúðarráðstaf-
anir.
Eyrað er margsiungið, við-
kvæmt og mikilvægt líffæri sem
við eigum að umgangast með virð-
ingu. Skemmd í einhverjum hluta
eyrans getur leitt til heyrnarskerð-
ingar. Næmni innra eyrans fyrir
hávaða er mismikil á milli einstak-
linga. í hvert sinn sem einstakling-
ur er í miklum hávaða skemmast
og/eða deyja nokkrar hárfrumur
í kuðungi innra eyrans. Þessar
frumur endurnýja sig ekki.
Eyrnasuð er algeng afleiðing"
hávaðaskemmdar á innra eyra
og er því oft fylgikvilli heyrnar-
skerðingar af völdum hávaða. Ein-
staklingur með eyrnasuð er með
hljóð í eyranu eða höfðinu sem
hann heyrir oftast einn. Hljóðið
tekur á sig ýmsar mismunandi
myndir á milli einstaklinga, það
getur verið samfleytt, pípandi,
eins og vélarhávaði, foss o.s.frv.
Stundum kemur hljóðið og fer eða
er missterkt.
Um 15% einstaklinga eru með
eyrnasuð, mismikið en suma
truflar það mjög, t.d. einbeitingu,
svefn og það að geta ekki „hlustað
á þögnina" finnst mörgum erfitt.
Suð fyrir eyrum og heyrnarskerð-
ing geta dregið úr lífsgæðum.
Mörgum reynist erfiðara að lifa
með eyrnasuð en heyrnarskerð-
inguna sjálfa.
Verðir þú fyrir skyndilegu
heyrnartapi um áramótin er rétt
að leita læknis sem fyrst til að
staðfesta skaðann, því í vissum til-
fellum er hægt að draga úr skað-
anum sem orðinn er.
Verjið ykkur fyrir hávaða um
áramótin til að draga úr líkum á
eyrnasuði og heyrnartapi. Eyru
barna eru viðkvæmari fyrir
hávaða en eyru fullorðinna og því
enn mikilvægara að verja þau.
Refsilækkunarástæður
leiíut
RubóSIssw*
lögmaður
s
Idag eru fjölmiðlar oft á tíðum
nokkurs konar gapastokkur
nútímans. Fyrr á öldum var ekki
óalgengt að sakamenn væru settir
í gapastokk. Hinn íslenski gapa-
stokkur samanstóð af hálsjárni
sem var fest utan um brotamann-
inn og keðju er var fest í vegg.
Passað var upp á að gapastokkur-
inn væri á almenningsstöðum til
að sem flestir sæju viðkomandi
brotamann. Það þótti mikil smán
að lenda í gapastokknum og menn
áttu erfitt uppdráttar á viðkom-
andi svæði lengi á eftir.
f Fréttablaðinu hinn 23. des-
ember sl. er grein sem ber yfir-
skriftina „Engin refsing jafn
íþyngjandi og ágangur fjöl-
miðla“. Tilefni fréttagreinarinn-
ar er að verjandi sakbornings,
sem er ákærður fyrir innherja-
svik er hann var ráðuneytisstjóri,
fer fram á refsilækkun í greinar-
gerð sem hann hefur skilað inn til
Hæstaréttar. í umræddri frétta-
grein segir að ríkissaksóknari
hafni því að sakborningur fái
refsilækkun sökum óvæginnar
fjölmiðlaumræðu, meðal annars
vegna þess að engin fordæmi séu
fyrir því í dómum Hæstaréttar
að fjölmiðlaumfjöllun sé metin
sakborningi til refsilækkunar.
Undirritaður vill benda ríkissak-
sóknara á að þetta er ekki rétt. í
eftirfarandi dómi fékk sakborn-
ingur refsilækkun sökum óvæg-
innar fjölmiðlaumræðu.
Hrd. 1980, bls. 89, sem er hið
svokallaða Guðmundar- og Geir-
finnsmál, er einn ákærðu sak-
felldur fyrir kaup á fíkniefnum
og ólöglegum innflutningi þeirra.
í dómnum segir m.a. „refsing
ákærða þykir hæfilega ákveðin
með hliðsjón af 71. gr. almennra
hegningarlaga 4 mánaða fangelsi,
en með tilliti til þess óhagræðis,
sem ákærði hefur þurft að þola,
m.a. vegna frásagna í fjölmiðlum
um mál þetta, þar sem nafn hans
hefur margoft verið nefnt, þykir
mega ákveða að refsingin skuli
vera skilorðsbundin og falla niður
að 2 árum liðnum...."
Svo má geta sérálits Jóns Stein-
ar Gunnlaugssonar í hæstaréttar-
dómi nr. 2/2005 þar sem segir eft-
irfarandi:
„Fallast má á með ákærða að
opinber umfjöllun um brot hans,
þar sem meðal annars var birt
mynd af honum undir nafni, hafi
verið einhliða og ósanngjörn og
til þess fallin að valda honum
þjáningum og skaða á þann hátt,
sem hann hefur lýst. Með hliðsjón
af c-lið 1. mgr. 113. gr. laga nr.
19/1991 hefði þetta átt að skipta
máli, ákærða til hagsbóta...11
Að ofansögðu má ljóst vera að
óvægin fjölmiðlaumfjöllun getur
orðið til þess að sakborningur
fái refsilækkun. Fer það fyrst
og fremst eftir mati dómsins og
stöðu sakbornings í þjóðfélaginu.
Opinber persóna fær síður refsi-
lækkun sökum fjölmiðlaumræðu,
eða svo má álykta út frá dómi
Hæstaréttar í máli nr. 393/2002
þar sem þingmaður var sakfelld-
ur fyrir fjárdrátt.
Höfundur þessara greinar
skrifaði mastersritgerð sem ber
nafnið Ólögmætar refsilækk-
unarástæður, leiðbeinandi var
Brynjar Níelsson formaður Lög-
mannafélagsins. Greinarhöfundur
starfar í dag sem héraðsdómslög-
maður og tekur meðal annars að
sér verjendastörf.