Heimilisritið - 01.03.1947, Blaðsíða 43

Stutt en mjög athyglisverð grein
eftir EDMUND PODOLSKY
Leyndardómur heilaorkunnar
GETA líffærafræðingar sagt
okkur, hvers vegna sumir menn
eru afburðagáfaðir, en aðrir frá-
munalega heimskir, með því eina
móti að rannsaka vissa eiginleika
í sköpulagi heilans?
Fyrsti maðurinn, sem fékkst við
heilarannsóknir, var dr. Franz Gall,
líffærafræðingur, en ekki sérlega
mikill hugsuður. Hann áleit, að
ofurlítil upphækkun á hauskúp-
unni þýddi samsvarandi upp-
hækkun á heilanum innifjTÍr. Eft-
ir mikið erfiði og heilabrot kornst
hann að þeirri niðurstöðu, að
því sem næst 26 mismunandi
hæðarbálkar táknuðu jafnmörg af-
burðaþroskuð heilasvið, og þar af
leiðandi afburðargáfur á jafn mörg-
um hugsanasviðum.
Seinni tíminn sannaði, að þetta
var sannkallaður heilaspuni, en af
honum leiddi að hauskúpulestur-
inn (frenologi) varð hreinasta
plága, og hindurvitnamangararnir,
sem iðkuðu slíkar listir, eignuðust
óteljandi áhangendur.
En dr. Gall vann þó ekki alveg
fyrir gýg. Hann vakti áhuga vís-
indamanna á rannsókn heilans.
Það komu fram háværar kröfur
um fleiri og betri heila til rann-
sóknar. Það var auðvelt að fá heila
úr spítalasjúklingum, sem átti að
kryfja. En heilalíffærafræðingarn-
ir vildu fá heila úr afburðamönn-
um.
Þótt undarlegt kunni að virðast,
höfðu gáfaðir menn, og jafnvel af-
burðamenn, ekkert á móti því að
heili þeirra yrði rannsakaður að
þeim látnum. Menn bundust einn-
ig samtökum um að arfleiða rann-
sóknarstofnanir að heila sínum.
Fyrsta rannsókn á heila úr af-
burðamanni ásamt heila úr meðal-
manni var framkvæmd árið 1860
af dr. Rudolph Wagener. Hann
hafði erft heilann úr Gauss, ein-
um mesta stærðfærðingi, sem uppi
hefur verið. Dr. Wagener rannsakr
aði heila Gauss afar vandlega og
einnig heila Krebs, venjulegs dag-
launamanns.
Eftir samvizkusama og ná-
kvæma rannsókn gat hann ekki
sýnt fram á hinn minnsta inun á
þessum tveim heilum. Hann rann-
HEIMILISRITIÐ
41