Fréttatíminn - 07.12.2012, Qupperneq 26

L
eikkonan og leikstjórinn Edda
Heiðrún Backman greindist með
hreyfitaugungahrörnunarsjúk-
dóminn MND upp úr aldamótum
og hefur verið bundin við hjólastól
um árabil. Hún leikstýrði Hjónabandsglæpum,
eftir Eric-Emmanuel Schmitt, í Þjóðleikhús-
inu árið 2007 en hefur ekki getað starfað við
leikhús síðan. Veikindin hafa þó ekki kæft lífs-
þrótt og sköpunargleði leikkonunnar þótt hún
hafi neyðst til þess að stíga af sviðinu sem var
hennar heimavöllur í rúm tuttugu ár. Nú nærir
hún andann með því að mála með munninum
en Edda Heiðrún hefur á aðeins þremur árum
náð mikilli leikni með pensilinn milli tann-
anna.
Munnur í stað handa
„Það er ekkert svo erfitt að mála með munnin-
um,“ segir Edda Heiðrún. „Þetta er bara svona.
Okkur er tamara að nota munninn til annars
og eðlilegt að nota hendurnar til að mála en
þegar þær eru frá þá grípur maður bara það
næsta. Auðvitað er erfitt að gera fín strik en
maður verður bara að vera ákveðinn og ein-
beittur. Maður krotar ekkert ofan í eða breytir
vatnslitum sem komnir eru á strigann.“
Þórarinn grípur hér orðið og viðrar kenn-
ingu sína um að ef til vill falli pensilstrokur
með munninum betur að vatnslitum en ein-
beittar handahreyfingar. „Er það kannski
þannig að ef maður hefur hendurnar þá vandi
maður sig um of? Ef ég, til dæmis, myndi
reyna að fara að vatnslita þá myndi mér örugg-
lega hætta til að gera eitthvað allt of njörvað
á meðan þessi aðferð passar kannski betur
fyrir þessa snöggu hreyfingu sem er í vatns-
litamyndum.“
Edda Heiðrún tekur undir þessa hugmynd
og bætir við: „Það hefur líka komið fyrir að
ég hef gert mistök sem verða svo bara flott.
Þannig er leiklistin líka og oft er það einmitt í
mistökunum sem maður áttar sig á að einmitt
þannig gæti manneskjan líka brugðist við í til-
teknum aðstæðum.“
Beit í pensilinn fyrir þremur árum
Þrjú ár eru liðin síðan Edda Heiðrún byrjaði
að mála með munninum en hún kynntist þeirri
kúnst í gegnum Ólöfu Pétursdóttur dómstjóra
sem lamaðist frá hálsi í alvarlegu slysi 2006.
Ólöf lést árið 2008 en á meðan hún lifði lét hún
fötlun sína ekki aftra sér. Hún hafði lært mynd-
list og málað í frístundum og hélt því áfram á
Grensási þar sem hún náði fljótt mikilli færni í
að mála með munninum.
„Mér lánaðist að ná síðasta tímanum hennar
Ólafar og fékk að fylgjast með eins og fluga á
vegg,“ segir Edda sem byrjaði í olíulitum en
byrjaði að nota vatnsliti fyrir tveimur árum.
Kunningsskapur varð að
hlýrri og traustri vináttu
Edda Heiðrún Backman hefur
málað vatnslitamyndir með
munninum í tvö ár og hefur náð
mikilli leikni með pensilinn milli
tannanna. Hún fékk vin sinn,
Þórarin Eldjárn, til þess að ljóð-
skreyta vatnslitamyndir sínar
sem eru nú komnar út í tveimur
barnabókum. Allur ágóði af
sölu bókanna rennur til Hollvina
Grensásdeildar en Edda Heiðrún
og Þórarinn bera bæði taugar til
staðarins. Edda Heiðrún nýtur
þar góðs atlætis og fatlaður
sonur Þórarins dvaldi þar á
meðan hann lifði.
24 viðtal Helgin 7.-9. desember 2012