Fréttatíminn - 01.06.2012, Side 23

H E LGA R BL A Ð
5
Þegar Stjórnlagaráð hóf vinnu sína
við að endurskoða stjórnarskrána
frá grunni í mars 2011 blasti þessi
vandi við. Ætlun Stjórnlagaráðs
varðandi valdþættina var að upp­
hefja Alþingi, auka veg þess, virð­
ingu og völd — einkum á kostnað
ríkisstjórnar. Niðurstaðan varðandi
forsetann var að halda vægi emb­
ættisins sem áþekkustu núverandi
skipulagi en að skýra stöðu þess og
hlutverk sem best. Og girða þannig
fyrir mjög ólíka túlkun á hlutverki
forsetans — sem hlýtur að ógna
stöðugleika stjórnskipunarinnar
og festu í stjórnkerfinu.
Eitt meginmarkmið Stjórnlaga­
ráðs var einmitt það að leikmenn
geti lesið meginatriðin í stjórn­
skipan landsins í stjórnarskrá en
þurfi ekki að leita á náðir sérfróðra
stjórnskipunarfræðinga — eins
og presta véfréttarinnar í Delfí
forðum — til að túlka hana. Með
því að nema á brott leppsákvæðin
sem forseti hefur aðeins formlega
með höndum en ráðherrar fram­
kvæma í raun verður hlutverk for­
seta gegnsærra og staða hans skýr­
ari. Stjórnarskráin segir þá fyrir um
raunverulegar embættisskyldur for­
setans svo rými fyrir ólíkar túlkanir
á vægi hans og stöðu verður mun
þrengra fyrir vikið.
Hingað til hefur helsta vald for­
seta þótt felast í málskotsréttinum,
sbr. 26. gr. stjórnarskrárinnar. Þeg­
ar sá réttur er í öllum aðalatriðum
færður til lítils hlutfalls kjósenda
(10%), eins og gert er ráð fyrir
frumvarpi Stjórnlagaráðs, dregur
vitaskuld nokkuð úr valdavægi for­
setans í stjórnskipan landsins. Þá
má halda fram að hlutverk forseta
minnki við afnám þeirrar hefðar að
forseti veiti sérstakt stjórnarmynd­
unarumboð. Á móti fær forsetinn
tiltekin öryggisventilshlutverk en
hefur ekki með höndum viðmiklar
stjórnvaldsákvarðanir — þær eru
áfram á hendi ríkisstjórnar. Að­
koma hans að stjórnvaldsákvörð­
unum felst því í að vísa ákvörðunum
ráðherra í tilteknum neyðartilvik­
um ýmist á milli valdþáttanna eða
til þjóðarinnar. Þetta er öryggisven­
tilshlutverk, ekki stefnumarkandi
stjórnvaldsathöfn.
Vægi embættis forseta Íslands
breytist ekki mikið í tillögum Stjórn­
lagaráðs en hlutverk þess verður
miklum mun skýrara en áður. Þrátt
fyrir afnám ýmissa formlegra lepps­
hlutverka hefur forsetinn jafna
möguleika og áður á að rækja hlut­
verk sitt sem þjóðhöfðingi — sam­
einandi trúnaðarmaður þjóðarinnar.
Eiríkur Bergmann,
dósent í stjórnmálafræði, sat í Stjórnlagaráði
Vægi embættis
forseta Íslands
breytist ekki
mikið í tillögum
Stjórn lagaráðs
en hlutverk þess
verður miklum
mun skýrara en
áður.
Ágætu vinir

Ég er uppseldur og því staddur í
Búðardal þessa dagana en kem
aftur í næstu viku.
Ég þakka ykkur fyrir frábærar
viðtökur. Hefði aldrei trúað því
að svona ljótur ostur yrði svona
vinsæll. Ég er meyr og mjúkur.
Þakka ykkur.

LjóturYkkar
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA
–
1
2–
03
31
Aðdáendur
nær og fjær
Rau›arárstígur 14 · sími 551 0400 · www.myndlist.is
Gallerí Fold í 20 ár 1992–2012
mánudaginn 4. júní, kl. 18
í Gallerí Fold, á Rauðarárstíg
Jóhannes Jóhannesson
Á uppboðinu verður gott úrval verka samtímalistamanna svo og
fjöldi frábærra verka gömlu meistaranna.
Verkin verða sýnd í dag föstudag 10–18, laugardag 11–17,
sunnudag 12–17, mánudag 10–17
Hægt er að skoða uppboðsskrána á myndlist.is
Listmunauppboð
í Gallerí Fold