Læknablaðið - 01.10.1925, Blaðsíða 5

LÆKNABLAÐIÐ
139
æ'ðalaus og einatt ostuð, þá verður blóðsóknin aðallega yst í focus og í
bandvefnum umhverfis. Það er auðsætt að þessi aukning blóðs og lymfu
g e t u r haft heillavænleg áhrif og aukið bandvefsmyndun í og umhverf-
is focus, en hins vegar er ljóst, að þessi blóðsókn og aukna efnabreyting
getur orðið tvíeggjað sverð. Upplausn hins sjúka vefs getur orðið of
mikil, og þar með eiturframleiðslan vaxið um of og gerlarnir geta losn-
að og færst til, enda er það þráföld reynsla, að tuberkulinmeðferð getur
gert mein. Það er því um að gera, að focalreaktionin verði ekki of mögn-
uð, en það er hægra sagt en gert, að halda henni í réttum skorðum. Við
exsudativ aktiv berkla er þetta nærri ómögulegt, enda ráða flestir frá að
nota tuberkulin í slíkum tilfellum. Þar er hættan mest og árangurinn varla
góður. Helst er árangurs að vænta hjá hægfara, fibrösum berklum hjá
hitalausum sjúklingum. Það er væntanlega ekki útilokað, að í sumum
slíkum tilfellum geti tuberkulinið gert eitthvert gagn ef varlega er farið.
Eg hefi nokkuð notað tuberkulin subcutant, bæði gamaltuberkulin og
„bacilemulsion", sérstaklega fyrstu árin mín á Vífilsstöðum. Eg sá sumum
sjúklingum batna allvel, en eg gat ekki sannfærst um, að batinn væri
yfirleitt meiri hjá þessum sjúklingum en hinum, sem ekki fengu með-
ferðina. Það er annars eftirtektarvert, hve margir berklalæknar, sérstak-
lega þýskir, halda fast við tuberkulinið, en þó er ekki að sjá, að árangur-
inn sé yfirleitt betri á þeim heilsuhælum sem nota það, en hinum, sem
ekki nota meðferðina.
Það yrði of langt mál að lýsa hinum afarmörgu tuberkulintegundum.
Hver otar sínum tota, og engin tegundin virðist taka hinu upprunalega
tul^erkulini Kochs fram. Það virðist alveg standa á sama, hvort tuberkulin-
ið er búið til úr manna- eða nautgripagerlum. Verkunin er nákvæmlega
eins.
Það eru ekki að eins notuð margskonar tuberkulin, heldur er því komið
inn í líkamann með ýmsu móti. Eins og kunnugt er, hefir áður innspýting
undir hörundið verið venjulegust. Sú aðferð hefir þá kosti, að hægt er
að skamta lyfið nákvæmlega. Sumir halda því fram, að best sé að núa
lyfinu inn í hörundið. Þetta var fyrst reynt af C a r 1 S p e n g 1 e r, en
síðan gerðist Petruschky talsmaður þess. Það er víst, að tuberkulin-
ið getur resorberast gegnum hörundið, að vísu ódrýgist það mjög á þann
liátt, og skömtúnin verður ónákvæm, en það getur máske verið hagur
að resorptionin er hægfara og verkunin ekki eins snögg eins og við inn-
spýtingu. Margir ætla, eins og E r i c h, Hoffmann, P o n n d o r f
o. fl. að frumur hörundsins hafi sérstaka þýðingu við immúnefnamyndun,
en aðrir, eins og N e u f e 1 d t, efast um þetta, og segja að þessi kenn-
ing sje í lausu lofti bygð, segja að hinn góði árangur kúabólusetningar
bendi ekki á þetta, enda hafi G i n s nýlega sannað, að það sé öldungis
eins auðvelt að inunúnisera gegn bólusótt með því að láta dýrið anda
að sér bóluefni, eins og með venjulegri aðferð.
M o r 0 hefir endurbætt þessa aðferð Petruschkys að því leyti, að tú-
berkújínsmyrsli hans (Ektebin) inniheldur kerolytisk efni, sem gerir re-
sorption auðveldari.
Loks er að minnast á Ponndorfs rispuaðferð, sem rnikið hefir
verið notuð hin síðustu árin. Eg hefi notað hana í 35 tilfellum, og er
ekki sannfærður um gagnsemi hennar. Eg hefi á öðrum stað sagt frá