Læknablaðið - 01.10.1925, Blaðsíða 17

LÆKNABLAÐIÐ
151
veriS efast, síöan kunnugt varS um orsök sullaveikinnar. Á sama hátt
er orsökin til sullaveikinnar i mönnum sú, aS tæníuegg úr hundasaur
berst ofan í meltingarfæri manna. En um hitt má deila, á hvern hátt
þetta eigi sér oftast staS.
ÞaS virSist liggja í augum uppi, aS hættan viS sýkingu sullaveik-
innar, hvort sem um fé eSa menn er aS ræSa, sé mest þar, sem band-
ormasjúkir hundar hafast mest viS. Hvai- halda hundar á sveitabæjum
sig mest, — hvort heldur langt úti á víSavangi, úti í haganum, eSa heima
viS bæina? Þessu er líklega óhætt aS svara: Heima í bæjunum eSa
heima viS bæina og kringum þá. Sýkingarhættan stafar af saur þeirra
hunda, sem bandorma hafa í þörmum sínum. Hvar ganga hundar aS jafn-
aSi erinda sinna? Nálægt þeim staS, þar sem þeir eru fóSraSir, en þaS
er heima á bæjunum. ÞaS er fysiologiskt lögmál, aS skepnur, eins og
menn, hægja sér helst á eftir máltíSum; þess vegna lendir mest af saur
hundanna heima viS bæina eSa nærri þeim. ÞaS virSist því rökrétt, aS
þar sé, aS öSru jöfnu, meiri hætta á sýkingu af sullaveiki, heldur en
langt úti í víSlendum haga, þar sem ær eru setnar nokkrar víkur aS
sumrinu, jafnvel þó smalahundur fylgi smalanum. Nú eru víSast hvar
fleiri en 1 hundur á bæ. Hvers vegna skyldi stafa svo miklu meiri hætta
af þeim eina hundi, sem fylgir smalanum, en hinum, sem heima dvelja,
því sennilega er ekki ástæSa til aS ætla, aS hann gangi frernur meS tæní-
ur í þörmum sínum en hinir, sem heima dvelja eSa fylgja fólkinu á engiS
og liggja í heyinu. Eg hefi sjálfur veriS smali og setiS yfir kvíaám, og
á eg bágt meS aS skilja í þeirri sýkingarhættu, sem M. E. hyggur aS
stafi af mjöltum kvíaánna. Smalinn heldur sig aS jafnaSi, eSa þegar
bjart er, mest á hæS, holti eSa mel, þar sem hann sér til ánna, og rakki
hans fylgir honum. ÞangaS koma ærnar alls ekki. í víSlendu beitilandi
er litiS um hundaþúfur. Þær eru helst meSfram fjölförnum vegum, og
þar eru ær sjaldnast setnar. Hundaþúfur bítast litiS, sennilega vegna
þess, aS skepnur finna leggja frá þeim fúlan þef. Mér þykir því mjög
hæpin sú kenning, aS ærnar smali tæníueggjum heim á kvíaból, og sé
ekkert, sem getur stutt hana, annaS en þaS, aS konur hafa tekiS oftar
sullaveiki en karlar, og sérstaklega á aldrinum 20—40 ára; en þaS get-
ur stafaö af öSrum starfsháttum en mjöltun kví ánna, og vík eg aS þvi
siSar.
En á hvern hátt sýkist þá fé oftast af sullaveiki ? Á tvennan hátt.
Fyrst og fremst á þann hátt, aS vera á beit heima fyrir, nærri bænum
eSa öSrum stöSum, þar sem hundar dvelja langvistum og leggja frá
sér saurindi sin iSulega. Þeir, sem dvaliS hafa i sveit, vita þaS, aS á
köldum vorum, þegar seint grær, kemur fyrr nál í vel ræktuS tún en
úthaga. Fénu, eSa sérstaklega ánum, er þá ekki variS túniS. Þær eru á
beit í kringum fjárhús og bæjarhús, alla leiS heim á varpa, þar sem
gróSurinn er mestur. Hvort eru nú meiri likur til þess, aS féS fái band-
ormaegg í meltingarfæri sin þarna, sem hundarnir hafa dvaliS mest
alt áriS og gengiS daglega örna sinna, ellegar úti um hagann, þar sem
þeir koma tiltölulega sjaldan. Þessu virSist auSvelt aS svara, öllum þeim,
sem dvaliS hafa á sveitabæjum. Eg hefi lika veitt því eftirtekt, aS haust-
dilkar eru fleiri sollnir, þegar vor eru köld, svo féS er mikiS heima,
nærri bæ, heldur en þegar snemma grær og fé gengur fjarri bæ. Enn-