Læknablaðið - 01.03.1947, Page 9
L Æ K N A B L A Ð I í)
35
niður með anal ganginum, og
liefir frekari skýring á legu
hans litla þýðingu í þessu sam-
handi (sjá 1. mynd). Spincter
externus myndast af eftirtöld-
um vöðvum: Musculus subcu-
taneus externus (hringvöðvan-
um), sem liggur í kringum anus
og hefir enga insertio. A milli
þessara vöðva liggur septum
eða sulcus intermuscularis. Þar
fyrir ofan kemur sphincter su-
perficialis externus, eða pars
coccygeus af sphincter extern-
us. Hann hefir upptök sín að
aftan á rófubeininu, liggur svo
fram fyrir analganginn og fest-
ist í spangarsauminn (ra])lie
perinei). Að aftan gefur liann
minnstan stuðning og verður
þar nokkurs konar locus min-
oris resistentiae. Þetta hefir
þýðingu fyrir myndun fissur-
anna, enda eru þær langalgeng-
astar aftan til. Þar fyrir ofan
kemur sphiricter externus jiro-
fundus. Hann liggur aftur fyr-
ir efsta part analgangsins, fest-
ist sumpart á rami ossis pubis,
en siunir vöðvaþræðirnír ganga
yfir í vöðvaþræði liinnar lilið-
arinnar. Af öðrum vöðvum
skal aðeins minnzt á muscul-
us puhorectalis. Hann telst til
levator ani. Þessi vöðvi festist
á sj'inphysis pubis, liggur al tur
fvrir neðsta hluta rectum og
myndar ano-rectal hringinn,
sem skilur analganginn frá
rectum. Hann hefir einnig það
hlutverk, að hinda anus og
neðsta hluta rectum fram und-
ir symphysuna.
Við pröctologiska skoðun,
eins og við aðrar rannsóknir,
verður ávallt að hafa þau
kennimerki liugföst, sem séð
verða og fundin. Það, sem
greinilega finnst við explora-
tio rectalis er fyrst og fremst
hringvöðvinn, sem liggur eins
og liringur neðst um analgang-
inn. Rrétt fvri ofan hann finnst
sulcus intermuscularis. Enn
liærra uppi má glöggt finna
ano-rectal hringinn og hvern-
ig þarmurinn víkkar skyndi-
lega út í ampulla recti. Anal-
gangurinn er því sá partur
þarmsins, sem liggur á milli
ano-rectal liringsins að ofan og
hringvöðvans, sem svarar
nokkurn veginn til marka lmð-
ar og slímhúðar, að neðan.
Hann er 3—4 cm. á lengd.
í stórum dráttum skiptist
proctologisk rannsókn í fjóra
flokka, þ. e. sjúkrasaga, inspec-
tio með palpatio, exploratio og
endoscopia. Nú skal minnst á
hvern þeirra fyrir sig, og livaða
upplýsingar megi húast við að
liver þeirra geti gefið.
Við sjúkrasöguna var aðal-
áherzlan lögð á eftirfarandi:
Hvort blætt hefir; með hægð-
um hendir það á gyllinæð eða
sprungu; milli hægða á cancer.
Verkir við liægðir henda á
sprungur eða bólgur; milli
liægða á hólgur eða cancer.
Prolaps á gyllinæð eða prolaps-