Læknablaðið - 15.10.1952, Blaðsíða 6

18
LÆKNABLAÐIÐ
Epidemien i 1865 har været ledsag-
et, men at den i det liele tagðt ofte
ledsages af Plevriter og Pnevmoni-
er, — at den kan optræde uden disse
viser min Erfaring fra Epidemien
i 1856.
Finsen flokkar sjúkdóminn
með „akute, afebrile Revmatis-
mer“, en lýsir ekki frekar sjúk-
dómseinkennum, enda takmark-
ar hann rannsóknir sína við
lýsingu á sóttarfari og tíðni
þeirra sjúkdóma, sem hann varð
var við á meðan hann starfaði
liér á landi. Þótt lýsingu hans á
einstökum einkennum og gangi
sjúkdómsins sé þannig ábóta-
vant, þá kemur samt skýrt í
ljós hjá honum, að þetta er sér-
stæð farsótt, sem er bundin við
ákveðinn árstíma og einkennist
af sting eða verkjum í brjóst-
vöðvum, og ennfremur að sótt-
inni fylgji oft bólga í hrjóst-
himnu og lungum.
Svo virðist sem orðið taksótt
hafi haft all-víðtæka merkingu
á 18. og 19. öld. 1 nosografiu
Schleisners eru taldir 8 taksótt-
arfaraldrar frá 1771, þegar sótt-
arinnar er fyrst getið, til 1846,
þegar Schleisner hóf rannsóknir
sínar. Voru þær allar mann-
skæðar. Schleiner er ekki alls-
kostar ánægður með þetta sjúk-
dómsheiti og farast honum
jjannig orð um það:
Tak betyder egentlig Sting og
bruges ifleng om Pleurodyne og
Pleuritis. Taksótt skulde altsaa eg-
entlig være en epidemisk Pleuritis,
men der er al Grund til at formode,
at dette Udtryk har været brugt
synonymt med qvef«ótt (Influenza),
der næsten altid compliceres med
Pleuritis, dette finder jeg ogsaa en-
gang at være brugt saaledes i en af
Præsternes Dpdslister.
Um öryggið í grqiningu sjúk-
dóma á þessu tímabili má geta
sér nokkuð til, þegar þess er
gætt, að í kring um 1850
eru aðeins 8 starfandi læknar
í öllu landinu. Sjúkdómsgrein-
ing þeirra hefir því oft verið
byggð á upplýsingum presta og
leikmanna. Þetta verður að hafa
í huga, þegar bæði Schleisner
og Finsen segja að taksótt hafi
fyrir þeirra tíma haft allveru-
leg áhrif á dánartöluna í land-
inu. Seinna, sennilega eftir 1890,
þegar greining lungnasjúkdóm-
anna var orðin öruggari
(Fraenkel), þá hefir taksótt
verið notað yfir pneumonia
crouposa. 1 Heilhrigðisskýrslum
frá 1911—20, s. LXVII, skrifar
próf. Guðm. Hannesson þannig
um þetta atriði:
Það væri ef til vill heppilegast,
að nota gamla nafnið taksótt yfir
pneumonia crouposa, til þess að
greina hana frá lungnabólgu (pne-
umonia cat.).
Frá 1928 hcfir pneumonia
crouposa verið kölluð taksótt
í Heilbrigðisskýrslunum, en síð-
an myalgia epidemica komst í
skýrslurnar, hefir sjúkdómur-
inn verið kallaður stingsótt.
Þegar Finsen segir að hiti
fylgi ekki pleurodyne, þá ber
þess að gæta, að hitamælar, sem