Læknablaðið - 15.10.1952, Blaðsíða 31

LÆKNABLAÐIÐ
43
6, 7 og 8.) Þrír sjúklinganna
dóu nokkrum klst. eftir morfin-
gjöfina (3—5 klst.), en þeir
höfðu allir greinilegt cor pul-
monale við krufning. Hinir þrír
höfðu ekki cor pulmonale, en
þeir dóu frá 10—12 klst. eftir
morfingjöfina. Má því draga í
efa, hvort morfinið hefir flýtt
fyrir dauða þeirra. Ástæðan lil
þess, að morfin hefir ekki valdið
dauða enn fleiri astlnna sjúkl-
inga, virðist mér sú, að hjá
mörgum þeirra hefir cor pul-
monale ekki náð að myndast,
Það getur verið algjörlega ó-
mögulegt að greina cor pulmon-
ale hjá asthma sjúkling, svo að
reglan verður því: að gefa aldrei
asthmasjúklingi morfin. Muna
verður það, að þótt sjúklingur
hafi aðeins um stutt skeið þjáðst
af asthma, getur grimmt kast
eða status asthmaticus valdið
cor pulmonale acutum. Til þess
að sýna morfin-næmi sjúklinga
með cor pulmonale af ýmsum
uppruna, hefi ég, auk ofan-
greindra sex asthma sjúklinga,
valið eftirfarandi: einn með
kyphoscoliosis (nr. 9), tvo með
hypertension í lungnahringrás-
inni (nr. 10 og nr. 11) einn með
kroniska lipoid-pneumoni (nr.
12), eion með fihrosis pulmon-
um causa ignota (nr. 13) og
einn með kroniska thromhosis
art. pulmonalis magna gradu.
(nr. 14).
Þar sem cor pulmonale sjúkl-
ingar hafa mjög minkað vital
kapacitet er hreinsun hlóðsins i
lungunum erfiðleikum bundin,
en til þess að hamla upp á móti
þessu framkallast hyperpnoe,
eða aukinn, hraður andardrátt-
ur, sem eykst el'tir því sem súr-
efnis-stig blóðsins minnkar og
kolsýrings-gráðan vex. Það gild-
ir hér sama lögmál, hvort held-
ur orsök cor pulmonale er lang-
vinnur lungnasjúkdómur eða
hypertension í lungnahringrás-
inni. Hjá cor pulmonale sjúkl-
ingum er mæðin kompensator-
isk og öndunarcentrið því undir
stöðugum og miklum erting. Af
því leiðir, hve lífshættulegt það
er, að gefa þessum sjúklingum
lyf, sem verka lamandi á önd-
unarcentrið. Aftur á móti er
mæðin við insufficiens á vinstri
hjartahelming af öðrum toga
spunnin, sem sé „backward
failure“ þ. e. a. s. blóðið lnúgast
upp í lungnavenunum, þar eð
vinstri hlið hjartans hefur ekki
undan, en hægri hlið lijartans
dælir af fullum krafti. Við vit-
um, að undir þvílíkum kring-
umstæðum er oft lífsnauðsyn-
legt að gefa morfin. Ólíklcgt
þykir mér, að hin ágæta verkan
lyfsins í þessum tilfellum sé ein-
göngu að þakka „depressiv“ á-
hrifum þess á öndunarcentrið,
heldur hljóti einnig að vera
aðrar skýringar, t.d. lamandi
(„depressiv“) áhrif þess á
lungnareflexa og á hægri lilið
hjartans, en við það batna
vinnuskilyrði vinstra hjarta-