Bændablaðið - 22.08.2013, Blaðsíða 4

Bændablaðið | Fimmtudagur 22. ágúst 20134
„Það er ekkert leyndarmál að við
getum einungis mælt lítinn hluta
af þeim varnarefnum í matvælum
sem við eigum að mæla, þannig að
staðan er sú að við vitum ekki hvort
á markaði eru hér á landi matvæli,
ávextir og grænmeti sem innihalda
þessi varnarefni. Það koma alltaf af
og til upp tilvik þar sem varnarefni í
þeim sýnum sem við tökum fara yfir
leyfileg mörk, þannig að vissulega
er hægt að draga þá ályktun að slík
efni geti leynst í þeim vörum sem
við ekki mælum fyrir og í raun er
það líklegra en ekki,“ segir Hrönn
Ólína Jörundsdóttir efnafræðingur
og verkefnastjóri hjá Matís.
Reglugerð um matvælaöryggi og
neytendavernd hefur verið innleidd á
Íslandi í gegnum EES-samninginn, en
samkvæmt henni er skylt að mæla að
minnsta kosti 190 varnarefni í mat-
vælum og krafist er getu til að mæla
minnst 300 varnarefni. Staða mála
hér á landi er sú að einungis eru mæld
63 varnarefni og því er alls ekki vitað
hvort önnur varnarefni séu til staðar í
matvælum sem seld eru hér.
Kostnaður er 300 milljónir króna
Ísland hefur undanfarin ár haft undan-
þágu til að greina færri varnarefni í
matvælasýn-
um en EES-
reglur gera
kröfu um og
er hún í gildi
á meðan unnið
er að úrbótum
í efnagrein-
i n g u m .
Verkefninu
„Örugg mat-
væli“, sem
m.a. Matís og MAST standa að, var
ætlað að bæta þar úr. Kostnaður
nemur um 300 milljónum króna og
var ætlunin að fjármagna það með
svonefndum IPA-styrk frá ESB.
Vilyrði hafði fengist fyrir þeim styrk
en nú er allt hrokkið í baklás eftir að
stjórnvöld settu umsóknarferlið á ís.
Hrönn segir að sem stendur sé verk-
efnið því í uppnámi og matvælaöryggi
hér á landi stefnt í voða, en stjórnvöld-
um hafi verið gerð grein fyrir stöðu
mála. „Þetta er grafalvarlegt mál og
við höfum kynnt það fyrir ríkisstjórn
og ég tel að þar á bæ geri menn sér
fullkomna grein fyrir alvarleika máls-
ins. Við erum því bjartsýn á að lausn
finnst,“ segir hún.
Sigurður Ingi Jóhannsson,
sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra
segir að þessi staða kalli á nýja
nálgun. „Þetta mál ásamt fleiri
sambærilegum er til endurskoðunar
hjá ráðuneytunum. Það er stutt síðan
ESB dró til baka tilboð um IPA-styrki
og nú er mikilvægt að forgangsraða
verkefnum og taka þau fyrst fyrir sem
eru brýn,“ segir Sigurður Ingi.
Fimm tilvik á þessu ári
Af og til koma upp tilvik þar sem
varnarefni í matvælum mælast yfir
leyfilegum mörkum, síðast í byrjun
þessa mánaðar þegar innflutt spínat
var innkallað af neytendamarkaði
vegna varnarefnis sem greindist í
vörunni og ekki var heimilt að nota
við ræktun matjurta í Evrópu. Alls
hafa komið upp fimm slík dæmi það
sem af er þessu ári, þau voru þrjú í
fyrra og átta árið 2011. /MÞÞ
Fréttir
Niðurstöður skýrsluhalds nautgriparæktarinnar í júlí 2013
Urður á Hvanneyri mjólkaði 12 þúsund lítra
Hæsta meðalnyt á búum í skýrslu-
haldi nautgriparæktarinnar er á
bænum Kirkjulæk í Fljótshlíð.
Þar er meðalnytin 7.800 lítrar
eftir hverja árskú (sem er
meðalfjöldi kúa á lögbýli yfir
12 mánaða tímabil). Í fjósinu á
Hvanneyri er kýrin Urður sem
mjólkaði 12.024 kg mjólkur
síðustu 12 mánuði. Þetta kemur
fram í niðurstöðum skýrsluhalds
nautgriparæktarinnar sem kynnt er
á vefsíðu Leiðbeiningamiðstöðvar
landbúnaðarins, rml.is.
Alls eru 582 kúabú sem taka þátt
í skýrsluhaldinu og við uppgjörið
höfðu 93% þeirra skilað niðurstöðum.
Reiknuð meðalnyt 21.098 árskúa
var 5.649 kg sem er 1 kg lækkun frá
síðasta uppgjöri. Meðalfjöldi árskúa
á búum sem skilað höfðu skýrslum
var 39.
23 bú yfir 7.000 lítra meðalnyt
Hæsta meðalnytin á tímabilinu var
á búi Eggerts Pálssonar á Kirkjulæk
í Fljótshlíð eins og áður segir, 7.800
kg eftir árskú. Við síðasta uppgjör
var Kirkjulækjarbúið einnig með
hæstu meðalnyt. Næsta bú í röðinni
var bú Helga Bjarna Steinssonar á
Syðri-Bægisá í Öxnadal en þar var
meðalnytin 7.643 kg á árskúna.
Þriðja búið á listanum var bú
Arnfríðar og Jóns Viðars í Dalbæ I í
Hrunamannahreppi en þar reiknaðist
meðalnytin 7.555 kg á árskú.
Fjórða búið var bú Guðmundar og
Svanborgar í Miðdal í Kjós en þar
reiknaðist nytin 7.503 kg á árskú og
fimmta búið var bú Jóns og Hrefnu
á Hóli í Sæmundarhlíð í Skagafirði.
Þar var nyt meðalkýrinnar 7.494 kg.
Á 23 búum var reiknuð meðalnyt á
síðustu 12 mánuðum hærri en 7.000
kg eftir árskú.
Verðmætar mjólkurkýr
Nythæsta kýrin á síðustu 12
mánuðum var Urður 1229 á
Hvanneyri í Andakíl í Borgarfirði
undan nautinu Laska 00010.
Mjólkaði hún 12.024 kg sl. 12
mánuði. Hún var einnig fyrst
í röðinni við seinasta uppgjör.
Önnur var kýrin Bóla 527 í Nesi
í Grýtubakkahreppi (f. Hræsingur
98046) en nyt hennar sl. 12 mánuði
var 11.534 kg. Þriðja nythæsta
kýrin var Setta 508 á Brúsastöðum
í Skagafirði (f. Þrasi 98052). Setta
mjólkaði 11.222 kg á síðustu 12
mán. Fjórða var svo Skutla nr. 1069 í
Skáldabúðum í Gnúpverjahreppi (f.
Stíll 04041) og mjólkaði hún 11.055
kg á síðustu 12 mánuðum. Alls náðu
fjórar kýr að mjólka yfir 11.000 kg
á umræddu tímabili, tveimur færri
en við seinasta uppgjör. Af þessum
fjórum komst ein yfir 12.000 kg á
tímabilinu, segir á vef RML.
Opnað hefur verið fyrir umsóknir
um jarðræktarstyrki og styrki
til hreinsunar affallsskurða á
Bændatorginu.
Til að hljóta styrk þarf umsækj-
andi að vera skráður fyrir búnaðar-
gjaldsskyldri framleiðslu. Sækja
þarf um fyrir 10. september 2013.
Á vef Bændasamtakanna, bondi.
is, er að finna eyðublöð fyrir þá
sem kjósa að senda skriflegar
umsóknir um jarðræktarstyrki eða
styrki til hreinsunar affallsskurða.
Minnt er á sérstök ákvæði í reglum
vegna kaltjóna. Umsóknirnar
skal senda til Bændasamtaka
Íslands, Bændahöllinni við
Hagatorg, 107 Reykjavík, merktar
"Jarðræktarstyrkir" eða "Hreinsun
affallsskurða".
Allar upplýsingar um
jarðræktar styrkina, umsóknir og
úthlutunarreglur er að finna á vef BÍ,
bondi.is. Þá veitir Erna Bjarnadóttir,
sviðsstjóri hjá Bændasamtökunum,
upplýsingar í netfangið eb@bondi.is
Umsóknir um styrki til jarðræktar
og hreinsunar affallsskurða
13.720 mörk í nýrri
Landsmarkaskrá
Ný og vegleg prentútgáfa af
Landsmarkaskrá er komin út.
Í ritinu eru upplýsingar um
eyrnamörk sauðfjár og eigendur
þeirra. Mörkin, sem eru norræn
að uppruna, hafa sum hver
verið í notkun allt frá landnámi
og tengjast náið nýtingu afrétta
og annarra sumarbeitilanda.
Ekki er vitað til þess að útgáfa
markaskráa og notkun marka sé
nokkurs staðar nú á tímum með
jafn skipulögðum hætti og hér á
landi.
Vefútgáfu Landsmarkaskrár var
hleypt af stokkunum undir árslok
2012 eftir útgáfu nýrra markaskráa
í öllum markaumdæmum landsins.
Vefútgáfunni (www.landsmarkaskra.
is) hefur verið vel tekið enda
mjög til framfara. Þó komu strax
á liðnu ári fram eindregnar óskir
um að skráin yrði líka gefin út í
bókarformi með sama hætti og
fyrri Landsmarkaskrár,1989,1997
og 2004.
Dr. Ólafur R. Dýrmundsson
hjá Bændasamtökum Íslands hafði
umsjón með útgáfunni og ritstýrði
Landsmarkaskrá. Hann segir að þótt
tölvuvæðingin gangi hratt yfir þá
nýti ekki allir sér nýti þá tækni og
netsamband sé misgott. „Mörgum
þykir þægilegra að fletta bók og
bera saman mörk. Landsmarkaskráin
hefur líka sérstöðu á heimsvísu og
hefur því söfnunargildi auk hins
hagnýta. Þar við bætist að hún er góð
samtímaheimild um alla fjáreigendur
og fjárbú í landinu og þar eru einnig
skráðir margir eigendur hrossa. Því
var að vandlega athuguðu máliráðist
í útgáfu skráarinnar á prenti í litlu
upplagi með tölusettum eintökum
eingöngu,“ segir Ólafur.
Eyrnamörk, brennimörk og
frostmörk
Auk allra marka sem birt voru
í markaskrám 2012 voru tekin
með eyrnamörk, brennimörk og
frostmörk sem voru tilkynnt síðar
og birt fram eftir árinu 2013. Þannig
varð til Landsmarkaskrá 2013,
sú fjórða í röðinni, með 13.720
mörk,475 blaðsíður að lengd. „Þótt
mörg mörk hafi fallið út við útgáfu
markaskráa 2012 hefur töluvert af
nýjum bæst við þannig að mörkin
eru aðeins nokkru færri en í 2004
útgáfunni,“ segir Ólafur.
Pantið símleiðis
Sem fyrr eru Bændasamtök Íslands
útgefandinn en verkið var prentað
í Odda og bundið í vandað band.
Skráin er seld á skrifstofu BÍ í
Bændahöllinni við Hagatorg í
Reykjavík á kr 9.500 með vsk. Við
bætist póstsendingargjald kr 1.000 ef
hún er send til kaupenda. Tekið er á
móti pöntunum í símum 563-0300 og
563-0338 eða í tölvupóstfangi jl@
bondi.is. Fyrirframpantanir hafa nú
þegar verið sendar til viðtakenda.
Reiknað er með að þau eintök sem
eftir eru seljist fljótt. Aðeins eru
fáeinar bækur eftir af 2004 útgáfunni
en hinar tvær eru uppseldar.
Dr. Ólafur R. Dýrmundsson segir
Landsmarkaskrá einstaka á heims-
vísu. Mynd / TB
Á búinu Kirkjulæk mjólkar árskýrin
að meðaltali 7.800 kg. Mynd / ÁÞ
Ágúst Helgi Sigurðsson er „Ungi
bóndi ársins“ en hann bar sigur úr
býtum í æsilegri keppni sem haldin
var í tengslum við sveitahátíðina
Tvær úr Tungunum í Reykholti um
síðustu helgi.
Sunnlendingar unnu liðakeppnina
að þessu sinni en meðal keppnis-
greina voru hopp og skrið undir raf-
magnsgirðingu, að þræða sláturnál
og kasta skeifum. Jafnframt reyndi á
samvinnu liðanna í rúlluveltu. Eftir
hraðaþrautirnar var slegið upp grilli
fyrir þátttakendur og um kvöldið
var keppt í „barsvari“ með sveita-
tengdum spurningum um hrúta og
kvikmyndina Dalalíf svo eitthvað
sé nefnt. Veðrið lék við keppendur
og gesti sem kunnu jafnframt vel
að meta litríka keppnislýsingu, en
kynnir var landbúnaðarráðherrann
Sigurður Ingi Jóhannsson.
Það voru Samtök ungra bænda og
félag ungra bænda á Suðurlandi sem
stóðu fyrir keppninni en hún var nú
haldin í fimmta sinn.
Ungi bóndi ársins:
Keppt í rúlluveltu
og skeifukasti
Mynd / Magnús Ingimarsson
„Ég gefst ekki upp,“ segir Birgit
Kostizke sem hyggur á umfangs-
mikla kanínurækt til manneldis,
en hún hafði verið í viðræðum við
Sláturhús Vesturlands varðandi
slátrun á kanínum. Ekki hefur enn
fengist leyfi til að slátra í húsinu,
en það er í Brákarey þar sem áður
var rekið sláturhús.
Borgarbyggð hafði skipulagt
íbúðabyggð á svæðinu en af áform-
um um uppbyggingu íbúða þar varð
ekki. Taldi sveitarfélagið að starfsemi
sláturhúss væri óveruleg breyting á
aðalskipulagi, en Skipulagsstofnun
er ekki á sama máli og fær Sláturhús
Vesturlands ekki starfsleyfi fyrr en
skipulagi hefur verið breytt með
formlegum hætti.
Birgit segir að þetta setji strik í
reikninginn varðandi sín áform, en
hún muni nýta tímann á meðan unnið
er að málinu, m.a. ætli hún að fara í
umbúðahönnun, ræða við söluaðila
um sölu á afurðum sínum og ýmis-
legt fleira sem gera þarf.
Byggir upp á heimaslóðum
„Ég mun fækka í hópnum hjá mér
á meðan þetta ástand varir,“ segir
hún. Undanfarið hefur hún leitað að
hentugu húsnæði undir starfsemina
og segir að síðar í haust muni hún
boða í námunda við Hvammstanga.
„Mér bauðst lóð hér í nágrenninu
þar sem möguleiki er á að byggja
upp í samvinnu við eigendur, en
þar til af því verður býðst mér að
nota útihús á jörðinni. Þetta lofar
mjög góðu,“ segir hún. Fyrr í sumar
hafði hún m.a. skoðað hentug hús
undir kanínuræktun á Suðurlandi,
verið lögð á hilluna.
Unnið að uppbyggingu sl. 3 ár
uppbyggingu á kaníueldi hér á landi
undanfarin ár og hefur m.a. stofnað
fyrirtækið Kanína ehf. í því skyni.
Stefnt var að því að hefja ræktun
með um 250 lífdýr og tæplega 6.000
sláturdýr og ætlar hún að nota ann-
ars vegar innlendar holdakanínur
nefnist Helle Grosssilber í ræktun
sinni. „Ég hef unnið að þessari upp-
byggingu undanfarin þrjú ár og vil
ekki gefast upp þó að þessi vandræði
Á meðan aðrir sinna þeirri pappírs-
vinnu mun ég nota tímann í annað,“
segir hún.
/MÞÞ
Sláturhús Vesturlands fær ekki starfsleyfi
Hægir á uppbyggingu kanínuræktar til manneldis
Þessar kanínur fara ekki í sláturhús
í bráð.
Mæla ekki öll varnarefni í innfluttum mat
– Matvælaöryggi stefnt í voða, segir efnafræðingur hjá Matís
Hrönn Ólína
Jörundsdóttir.
Gamli tækjabúnaðurinn. Mynd / Matís