Bændablaðið - 22.08.2013, Blaðsíða 22

22 Bændablaðið | Fimmtudagur 22. ágúst 2013
„Mér sýnist allt stefna í að upp-
skera verði verulega góð, þetta
er toppsumar,“ segir Jóhann
Thorarensen verkstjóri í
Ræktunarstöð Akureyrarbæjar
við Krókeyri. Á svæðinu eru nú
um 320 litlir matjurtagarðar sem
standa Akureyringum til boða gegn
vægu leigugjaldi, þeir eru jafnan
auglýstir að áliðnum vetri og segir
Jóhann að ávallt sæki fleiri um en
að komist.
„Það er gríðarlegur áhugi meðal
bæjarbúa að rækta eigið grænmeti,
hann hefur ekkert dalað frá því við
byrjuðum með þetta, mér sýnist
hann fremur fara vaxandi ef eitt-
hvað er.“
Þetta er fimmta sumarið sem
Akureyrarbær býður bæjarbúum
upp á að leigja reiti undir græn-
metisræktun við Krókeyri og hefur
í áranna rás verið bætt við viðbótar-
landrými undir ræktunina því ásókn
er mikil. Nú eru um 320 garðar á
svæðinu og hefur Jóhann áform um
að bæta við fyrir næsta vor. „Við
höfum svolítið landrými laust á
svæði þar sem fólk hefur losað sig
við arfa og annan úrgang og mér
finnst líklegt að þar getum við bætt
við 20 til 30 görðum næsta vor með
því að vinna landið upp,“ segir hann
en með viðbótinni verða þá komnir
um 350 garðar á svæðinu. Hver og
einn ræktandi hefur til umráða 15
fermetra reit og fylgja honum kál-
og kryddplöntur, sáningarplöntur og
spírað útsæði.
Eyjaskeggjar áhugasamir
Íbúum í Hrísey og Grímsey stendur
einnig til boða að rækta grænmeti í
eigin garði með sömu kjörum og í
Akureyrarbæ. Byrjað var í Grímsey
í fyrravor og segir Jóhann að vel
hafi til tekist og þar séu nú alls tíu
ræktendur. Hann segir áhuga fyrir
grænmetisrækt mikinn í eyjunni.
„Við vorum bara ánægðir með
hvernig til tókst þarna úti við ysta
haf, en höfum gert þá breytingu
að Grímseyingar sem búa við enn
styttra sumar en við hér inni í bænum
fá nú annað útsæði en aðrir. Við höfum
verið með rauðar íslenskar, en eyja-
skeggjar rækta nú í sumar gullauga
og premium, þær eru fljótsprottnari
og eiga að henta betur,“ segir Jóhann.
Hríseyingar bættust í hópinn nú
í vor og þar eru sjö ræktendur með
matjurtagarða þetta fyrstu sumar. Þá
segir Jóhann að áhugi fyrir grænmet-
isræktun hjá grunn- og leikskólum
fari vaxandi og séu nokkrir slíkir
með í pakkanum. Leikskólabörn á
Pálmholti hafa matjurtagarð á sinni
lóð, en börn á Lundaseli eru aftur
á móti með garð við Krókeyri og
koma af og til saman í strætó til að
huga að honum. Þá er stór garður við
Glerárskóla og er uppskeran m.a. nýtt
í matreiðslu í skólanum að haustinu
og fram eftir vetri. Við dvalarheim-
ilin í bænum, Hlíð og Lögmannshlíð,
eru einnig grænmetisgarðar sem íbúar
og starfsmenn hugsa um og á þeim
bæjum er uppskeran einnig til eigin
nota innan heimilanna.
Lífsstíll
Jóhann segir að matjurtagarðarnir hafi
fyrst verið í boði árið 2009, sumarið
eftir efnahagshrun og hafi að hluta til
verið viðleitni bæjarins til að koma til
móts við bæjarbúa í kreppunni, gera
þeim kleift að rækta eigið grænmeti
þegar erfiðleikar blöstu víða við í
þjóðfélaginu og þröngt var í búi.
Þótt nokkuð sé um liðið og margir
hafi rétt úr kútnum eftir að kreppan
skall á segir Jóhann að áhugi fyrir
grænmetisræktun sé síst minni nú
en var þá. „Fyrir marga er þetta lífs-
stíll, fólk vill gjarnan vera sjálfbært,
njóta útiveru, dunda við ræktun sína
og njóta afrakstursins að hausti og
fram eftir vetri,“ segir hann. Nú með
haustinu er fyrirhugað að bjóða upp
á námskeið þar sem m.a. verður farið
yfir geymsluaðferðir og nýtingu.
Slík námskeið hafa áður verið haldin
í samvinnu við Verkmenntaskólann
á Akureyri, matvælasvið, og afnot
fengist af eldhúsi skólans.
Grenndargarðar í bænum
Í ljósi vaxandi áhuga hefur Jóhann
hug á að kynna hugmynd sína um
grenndargarða fyrir bæjaryfirvöldum,
þ.e. að setja upp litla garða hér og hvar
í hverfum bæjarins. Á hverjum stað
gætu verið tíu til fimmtán garðar og
segir hann að í öllum hverfum bæjar-
ins megi finna bletti til að koma görð-
um af þeirri stærð upp. Nefnir hann
m.a. svæði yst við Mýrarveg og eins
Eiðsvöll sem dæmi. „Það eru margir
sem ekki hafa tök á að koma hingað
á bíl, sem vissulega er mjög algengt,
enda eru garðarnir í útjaðri bæjarins.
Það er líka svolítið hart að bíllinn
skuli vera dýrasti útgjaldaliðurinn í
dæminu,“ segir hann, en raunar segir
hann þeim fara fjölgandi sem komi
ýmist gangandi, skokkandi eða hjól-
andi í matjurtagarða bæjarins. „Ég hef
tekið eftir því að æ fleiri taka rúntinn
hingað til að huga að garði sínum inn í
daglega hreyfingu sína og það er auð-
vitað mjög gott,“ segir hann.
Smáræktendur komi upp markaði
Jóhann varpar fram þeirri hugmynd
að framleiðendur matvæla, m.a.
grænmetis, komi saman og setji
upp markað t.d. á Ráðhústorgi. „Það
vantar svona markað hér í bænum og
ég auglýsi eftir því að einhver hafi
forgöngu um að koma honum upp,
það er tilvalið fyrir þá sem eru með
ræktun í mismunandi smáum stíl hafi
tækifæri á að selja afurðir sínar á
markaði,“ segir hann. Þá nefnir hann
að tilvalið sé t.d. fyrir unglinga að
rækta grænmeti yfir sumarið og selja
á slíkum markaði og hafa þannig
nokkrar tekjur, síst minni en eru í
boði í hefðbundinni unglingavinnu.
Þeir gætu t.d. einbeitt sér að því að
rækta gulrætur eða spergilkál svo
dæmi sé tekið og selt afraksturinn sér
til tekjuöflunar. „Með því skapaðist
gott tækifæri fyrir ungmenni að
kynnast ræktun og hafa smálaun upp
úr vinnu sinni,“ segir hann.
Gott sumar, góð uppskera
Nú eru margir ræktendur farnir að
taka upp, margt af því sem sett var
niður í vor er tilbúið, segir Jóhann.
„Það eru góðar uppskeruhorfur hér
í matjurtagarðinum, sumarið hefur
verið gott,“ segir hann og bendir á
að júní hafi verið einn sá sólríkasti í
60 ár, júlí hafi svo aftur á móti verið
heldur blautur þannig að þetta spili
saman og geri að verkum að útlit
sé fyrir toppuppskeru með haustinu.
„Ég á ekki von á öðru en að bæjarbúar
muni fara heim með mikla og góða
uppskeru í haust,“ segir hann. Sem
dæmi nefnir hann að í vor hafi verið
sett niður um 700 kíló af kartöflum
og miðað við að uppskera verði allt
að fimmtánföld, svo sem útlit er fyrir,
megi gera ráð fyrir að hún verði um
fimmtán tonn.
/ MÞÞ
Mikil ásókn í matjurtagarða og færri komast að en vilja
Allt stefnir í toppuppskeru norðan heiða
Jóhann Thorarensen verkstjóri í Ræktunarstöð Akureyrarbæjar við Krókeyri segir uppskeruhorfur í matjurtagörðum
Akureyringa góðar.
Gulræturnar spretta vel.
„Það er alveg yndislegt að vera
hérna, það gerist bara ekki betra,“
segir Hildur Heba Theodórsdóttir
sem ræktar grænmeti af kappi
í einum af matjurtagörðunum
við Krókeyri. Þetta er þriðja
sumarið sem Heba er með eigin
matjurtagarð á svæðinu og líkar
henni afskaplega vel. Heima við
er hún svo með salat og krydd,
tómata, gúrkur og paprikur og
er að auki með eplatré, vínberja-
plöntur og jarðarber.
„Þetta er allt saman fínasta
búbót, en ég hef líka afskaplega
gaman af því ræktuninni og hún
gefur mér mikið,“ segir Heba, en
hún nýtir alla uppskeruna. Sumt
er borðað strax en annað geymt í
frysti til vetrarins. „Ég nota allt mitt
grænmeti og annað sem ég rækta í
hristinga, pott- og ofnrétti og borða
sem snakk,“ segir hún og er alsæl
með þá aðstöðu sem bærinn býður
upp á við Krókeyri.
Hún segist oft koma í garðinn
og alltaf sé eitthvert verk að vinna,
reyta upp arfaklær eða vökva. „Það
er alltaf hægt að finna sér eitthvað
skemmtilegt að dunda við og ég
reyni að hafa garðinn í góðu lagi,
það skiptir miklu,“ segir hún.
Liðtækir aðstoðarmenn
„Þetta gefur lífinu svo sannarlega
lit, það er nauðsynlegt að vera úti
i náttúrunni og anda að sér fersku
lofti og sjá grænmetið vaxa dag
frá degi,“ segir Heba, en hún nýtur
dyggrar aðstoðar bróðurdætra sinna,
þeirra Karenar og Aldísar sem oftar
en ekki fá að bregða sér með henni
í garðinn og leggja sitt lóð á vogar-
skálarnar. „Þær eru mjög duglegar
að hjálpa mér og hafa gaman af því
að aðstoða mig í garðinum,“ segir
Heba.
/MÞÞ
Gefur lífinu lit að rækta eigið grænmeti
Nýtir alla uppskeruna sem er mikil búbót
Aldís og Karen, bróðurdætur Hildar Hebu Theodórsdóttur, aðstoða hana
við grænmetisræktunina. Myndir / MÞÞ
Myndir / MÞÞ