Bændablaðið - 22.08.2013, Blaðsíða 14

Bændablaðið | Fimmtudagur 22. ágúst 201314
„Smíðaáhugi minn hófst af
einhverri alvöru þegar bróðir
minn fór í fyrsta sinn í skóla og
kom heim með útsögunarsög. Þá
fór ég að saga út ýmis dýr eins
og hreindýr og fugla.” segir Jón
Ólafsson kennari og sjómaður.
Jón er fæddur og uppalinn á bænum
Sandnesi í Kaldrananeshreppi á
Ströndum, fimmti í röð tólf systkina.
Hann var um langt skeið kennari við
grunnskólann á Hólmavík en býr nú
hálft árið í Noregi og kemur á Strandir
með farfuglunum á vorin. „Ég kem
hingað í mars á grásleppuna, síðan
stunda ég strandveiðarnar á sumrin og
þótt ég hafi búið lengi í Noregi finnst
mér ég miklu meiri Íslendingur en
Norðmaður. “
Jón starfaði við kennslu fyrstu árin
í Noregi en hætti því fyrir nokkrum
árum og sker út fugla á veturna sem
hann selur hér heima á sumrin. Þeir
sem koma á Hólmavík hitta hann
fyrir utan kaupfélagið þar sem hann
situr í landlegum og sker út. „Ég geri
íslensku fuglana eins og lóu, spóa,
himbrima og kríu og einn og einn af
öðrum tegundum, er kominn upp í 72
tegundir fugla en á margar eftir. Nær
eingöngu nota ég birki en linditré hef
ég líka skorið út í.”
Þurftum snemma að bjarga okkur
Jón segist, ásamt bróður sínum sem
er tveimur árum eldri, hafa verið
áhugasamur um að skera út. Þeir
þurftu snemma að læra að bjarga
sér og beita hnífum.
„Við bræðurnir vorum ungir þegar
við eignuðumst fyrst hnífa. Það var
gamall maður, Hjörtur Samsonarson,
frá Sunddal, sem kom til okkar einu
sinni á vetri og var þá nokkra daga í
senn. Áður en hann fór heim til sín fór
hann í kaupstaðarferð til Hólmavíkur
og kom þá með hnífa og gaf okkur.
Við vorum alltaf búnir að týna þeim
þegar hann kom næst svo hann gaf
okkur þá nýja.“
Oftast byr í seglin
Áður en æskuheimili Jóns, Sandnes,
komst í vegasamband í kringum 1960
var báturinn aðalsamgöngutækið.
Þegar flugsamgöngur hófust á Íslandi
var notaður flugbáturinn Catalina
sem lenti á sjó en hann komst ekki
upp í fjöru á Hólmavík þar sem
innsiglingin þótti óhagstæð. Dufl
var þá sett út af höfninni og þangað
fór bátur og ferjaði fólk.
„Pabbi minn, Ólafur Sigvaldason,
var iðulega fenginn til að ferja fólk til
og frá flugbátnum. Þetta lagðist svo af
um sama leyti og vegasamband komst
á. Síðast áttum við árabát heima sem
við notuðum til að ná í verslunarvöru
til Hólmavíkur. Við bræður fórum
stundum tveir og vorum þá latir að róa
og drógum upp segl og oftast fengum
við byr. Þegar við höfðum dvalið um
tíma á Hólmavík og héldum heim á
leið vorum við svo heppnir að oft var
komin innlögn á Steingrímsfirði svo
við gátum aftur notað seglin til að
komast á leiðarenda.”
Hvattur til náms
Þar sem systkinin voru mörg fóru þau
fljótt að vinna fyrir sér og 15 ára fór
Jón að vinna í fiski á Drangsnesi. „Ég
var í fæði og húsnæði hjá afa mínum,
Jóni Sigurðssyni. Hann var upp-
gjafabóndi sem flutti til Drangsness
þegar ég var ungur og vann verka-
mannavinnu. Hann sagði við mig
að ef ég ætlaði ekki að verða bara
drullumokari yrði ég að læra eitt-
hvað. Þegar ég hafði unnið í nokkurn
tíma við fiskvinnu ákvað ég að fara
að læra og fór fyrst á Reykjaskóla í
Hrútafirði og síðan í Kennaraskólann.”
Jón segir smíðaáhugann hafa magn-
ast í Reykjaskóla. „Mig langaði að
fara í húsgagnasmíði í Iðnskólanum
en handavinnudeild Kennaraskólans
varð fyrir valinu meðal annars vegna
þess að kunningi minn, Guðbrandur
Jóhannsson, var þá byrjaður í skól-
anum.”
Frumkvæði og skapandi hugsun
„Fyrstu árin sem ég kenndi þurfti
frumkvæðið alltaf að koma frá
kennaranum en þó voru það alltaf
nokkrir nemendur sem höfðu
meðfædda hæfileika og voru skapandi
í hugsun. Þá ætluðust foreldrar til að
börnin smíðuðu heilu húsgögnin en
áttuðu sig ekki á því að til þess þarf
mikla æfingu og enginn getur það í
byrjun.” segir Jón Ólafsson kennari
og útskurðarmeistari sem segist
oftast hafa verið sólarmegin í lífinu
þar sem hann sat, í logni og nálægt
20 stiga hita og sól, að skera út fugla
á Hólmavík.
/AG
Sker út fugla og selur fyrir utan Kaupfélagið á Hólmavík
Kemur með farfuglunum á vorin
Jón Ólafsson er afkastamikill í fuglaútskurði og hefur skorið út 72 fuglategundir.
Mynd / Arnheiður Guðlaugsdóttir
Starfs síns vegna þurfa bændur
iðulega að aka dráttarvélum á
þjóðvegum landsins. Þar sem
vélarnar komast ekki jafn hratt og
önnur ökutæki þurfa stjórnendur
þeirra að sýna sérstaka varkárni
á vegum úti. Ámoksturstæki skal
ávallt hafa niðri í akstri, um 20 til 30
sm frá jörðu, því ella getur það slasað
fólk illa í árekstri við ökutæki sem
kemur á móti, sérstaklega ef gafflar
eru framan á.
Við flutning á heyi og öðrum
þungavörum þarf að huga vel að
hleðslu, bremsubúnaði og tryggja
sýnileika tækjanna með ljósum og
endurskini. Ökumaður þarf jafnframt
að sjá vel aftur fyrir sig og liðka fyrir
framúrakstri eftir föngum með því
gefa öðrum vegfarendum merki
þegar aðstæður leyfa.
Vert er að minna alla á að gæta
sín vel þegar beygt er til vinstri út
af aðalvegi. Í slysum sem verða
við þessar aðstæður er hraðinn oft
mikill og slysin alvarleg.
Stafar hætta af þér?
Sýna þarf sérstaka varúð þegar ekið
er með ámoksturstæki. Svona á ekki
að keyra vél á vegum úti. Mynd / VÍS
Nýlokið er í Berlín í Þýskalandi
Heimsleikum íslenska hestsins.
Þar leiddu átján þjóðir saman
gæðinga sína, ásamt færustu
reiðmönnum landanna. En
það var Íslandshesturinn sem
var í aðalhlutverki hjá öllum
þjóðunum enda snúast þessir
heimsleikar um hann.
Aðstaða hestamennskunnar hér
heima er orðin mjög góð. Öflugir
háskólar og mikil þekking til víða,
hrossabúgarðar, reiðhallir hesta-
mannafélaganna um allt land og
reiðleiðir betri en fyrr. En við erum
samt stödd á tímamótum í samdrætti
og skugga efnahagserfiðleika hér
heima og um alla veröld. Enn voru
það reiðmenn og gæðingar frá
upprunalandinu sem slógu í gegn
á mótinu. Árangur margra þjóða er
góður og mikill metnaður lagður
í alla umgjörðina og búgreinina.
Tækifærin eru óteljandi
Hesturinn okkar er þjóðareign,
hluti af verðmætum sem landið og
sagan hefur skilað okkur. Hesturinn
gerir margan þéttbýlisbúann að
sveitamanni sem elskar landið enn
heitar. Þúsundir útlendinga koma
hingað og kaupa sér hestaferð um
landið, ekki síst um öræfin og verða
ástfangnir af landinu og hestinum.
Búgarðarnir á tugum ef ekki hundr-
uðum jarða eru flestir byggðir upp
af duglegu og hæfileikaríku fólki
sem á sér þann draum að hesturinn
gefi því lifibrauð.
Menntun hestamanna spilar stór-
an þátt í velgengninni en háskólarnir
á Hólum og Hvanneyri og ýmsir
framhaldsskólar kenna fræðin og
reiðlistina. Afreksfólkið okkar
er meira og minna á ferðalögum
með námskeið bæði erlendis og
hér heima til að búa út fólk sem
vill eiga hestinn og gera hann að
sínum hesti og áhugamáli. Íslenski
hesturinn býr við talsverða sérstöðu
meðal hrossakynjanna, bæði vegna
ganghæfileika, mýktar í gegnum
töltið og góða lund. Allt er um
þessar mundir í lágmarki, þ.e. sala
á hrossum bæði innanlands og til
útlanda. Enn viðurkenna erlendir
hestamenn að Íslandsfæddir hestar
eru snarpari og eftirsóttari. Tollar
hafa verið felldir niður af útfluttum
hestum og senn finnst vonandi mót-
efni gegn biti moskítóflugunnar. Því
þarf núna við þessar aðstæður að
skapa samstillt átak bæði í félags-
málum hestamanna og ekki síður í
markaðssetningu Íslands þar sem
hesturinn verður í aðalhlutverki.
Stofnun íslenska hestsins - The
Icelandic Horse Institute
Jón Baldur Lorange hjá
Bændasamtökunum hefur sett
fram hugmynd um Stofnun íslenska
hestsins eða „The Icelandic Horse
Institute,“ skammstafað IHI. Hann
sér að hlutverk þessarar stofnunar
væri að standa vörð um forystu-
hlutverk Íslands í málefnum hesta-
mennskunnar. Stofnunin væri
samræmingaraðili við stjórnvöld og
kæmi fram sem slíkur á alþjóðlegum
vettvangi. Í henni ættu sæti fulltrúar
allra hagsmunaaðila hestamennsk-
unnar. Þar væri hrossaræktar-
ráðunauturinn og sambærilegur
maður sem héldi utan um hestinn
og Íslandshestamennina erlendis.
Þarna væri FH, LH og Félag tamn-
ingamanna, fulltrúar háskólanna og
landbúnaðar- og menntamálaráðu-
neytisins og FEIF. Af hverju ekki?
Hugmyndin er góð.
Fyrir nokkru var byggt upp
Vesturfarasetur á Hofsósi um
Íslendinga sem fluttu brott fyrir
öld síðan. Það blómstrar. Þessi
stofnun eða miðstöð myndi hafa
næg verkefni. Hún yrði miðstöð
lifandi starfs og að henni myndu
beinast mikil samskipti sem gætu
gert það að verkum að sú ládeyða
sem nú svífur yfir vötnunum hyrfi
sem dögg fyrir sólu. „Það er lykil-
hlutverk að stjórnvöld viðurkenni
ábyrgð sína á málefnum íslenska
hestsins og tryggi fjármagn til
reksturs um framgang hans,“ sagði
Jón Baldur í ágætu viðtali við Jens
Einarsson árið 2010. Ég treysti
því að nýr landbúnaðarráðherra,
Sigurður Ingi Jóhannsson, sem
jafnframt er góður hestamaður,
láti sig málið varða.
Guðni Ágústsson, framkvæmdastjóri SAM:
Hesturinn okkar er
þjóðareign
Bændur og aðrir landeigendur hafa ekki farið varhluta af vaxandi
útivistar- og gönguáhuga landsmanna síðustu ár. Fjölmennir
gönguhópar þramma um allar jarðir til þess að upplifa íslenska
náttúru og anda að sér hreinu sveitaloftinu. Þessar meyjar tilheyrðu
hét „Vesen og vergangur“ en nú hafa þær stofnað sinn eigin. Það
við Pétursey á dögunum. Þar virðist bóndinn, eða einhverjir
umhyggjusamir vinir hans, búinn að skrifa skilaboðin „Single farmer“
(einhleypur bóndi) á rúllurnar ásamt símaupplýsingum. Bóndinn
virðist alþjóðlega þenkjandi því hann útilokar ekki möguleika
á erlendum samskiptum og skeytir framan við gsm-númerið
ekki fengið neitt svar við ítrekuðum SMS-skilaboðum.
Mynd / Kristján Valgarðsson