Bændablaðið - 22.08.2013, Blaðsíða 18

18 Bændablaðið | Fimmtudagur 22. ágúst 2013
Íslenski sjávarklasinn vinnur að því að tengja saman sjávarútveg og landbúnað
Humarúrgangur hentugur áburður
– nýtingin þó leyfisskyld samkvæmt úrskurði Umhverfisstofnunar
Frá því um vorið 2009 hefur
Sæmundur Jón Jónsson, kúabóndi
í Árbæ á Mýrum í Hornafirði,
notað humarskel sem áburðar-
gjafa á tún sín.
„Tún hér í sýslu eru almennt súr
en of dýrt er að flytja skeljasand að
sunnan til að kalka þau með. Þetta
er semsagt það sem ekki er nýtt af
humrinum, hausinn og eitthvað af
klónum, þetta er hakkað og Skinney-
Þinganes kemur með þetta til mín.
Ég safna þessu á einn stað þar sem
ég set hálm og búfjáráburð yfir til
að hindra að vargur fari í þetta og
einnig til að draga úr lyktarmengun.
Síðan hef ég dreift þessu í flög og
plægt niður,“ segir Sæmundur.
„Jarðvegurinn sem ég vinn þetta
í verður betri með kalkinu sem er
í skelinni. Sýrustigið hækkar sem
er gott fyrir þær plöntur sem þar
þurfa að vaxa.“
Hann hefur starfsleyfi frá heil-
brigðisyfirvöldum og matvælastofn-
un til nýtingarinnar og fær úrganginn
án endurgjalds.
Samvinna milli
sjávarútvegs og landbúnaðar
Vegna fordæmis Sæmundar hafði
Íslenski sjávarklasinn áhuga á að
kanna frekara samstarf milli útgerð-
araðila og bænda á þessu svæði.
„Sveitarstjórinn í Hornafirði benti
þeim á að tala við mig í vor þegar
hópurinn var hér á ferðinni. Þessi
endurvinnsla getur auðvitað haft
mikið að segja fyrir alla aðila,“
segir Sæmundur. „Ég hef árlega
verið að taka við um 500 tonnum
af humarskel og fiskbeinum þannig
að sveitarfélagið gæti losnað við
að stækka urðunarsvæði sitt ef
fleiri bændur gætu nýtt sér þennan
áburð. Skinney losnar við kostnað
sem hlýst af urðun og ég losna við
að borga dýran flutning á kalkgjafa
af Suðvesturhorninu.“
Brynja Björg Halldórsdóttir, er
verkefnastjóri hjá Íslenska sjávar-
klasanum. „Verkefni okkar hjá
Íslenska sjávarklasanum er m.a. að
tengja saman sjávarútveg og land-
búnað, og stuðla að því að gengið
sé vel um afurðir hafsins – og þessi
nýting á humarúrganginum fellur
vel að því. Í tilviki Hornafjarðar
er það Skinney-Þinganes sem er
með mikið magn humarskelja og
úrgangs sem tekst ekki að nýta.
Þetta verður því að urða eða nota í
bræðslu að einhverju leyti.
Öll nýting leyfisskyld
Ég fékk þau svör frá
Umhverfisstofnun fyrir skemmstu
að öll nýting á þessum úrgangi
væri leyfisskyld. Það gerir bændum
svolítið erfiðara fyrir að nýta sér
humarúrganginn sem áburð.
Eins og stendur þýðir það
bara að málin eru nú í höndum
heimamanna. Enn sem komið er
hafa bændur sett það fyrir sig að
þurfa að fara í gegnum skrifræðið
og kostnaðinn af því að sækja um
leyfi, til að geta nýtt sér þennan
úrgang. Sæmundur hefur sýnt fram
á að það er hægt að nota þessar
skeljar í áburð. Hann hefur tekið við
þessu frá útgerðinni og notað nánast
óunnið á sín tún með góðum árangri.
Áætlun okkar var að fá fleiri bændur
til að fara að dæmi Sæmundar
og um leið að gera verðmæti úr
úrganginum. Okkur datt í hug hvort
það gæti verið leið að búa til meltu
úr þessum úrgangi. Allur búnaður
er til staðar hjá Skinney-Þinganes
og því bara reikningsdæmi fyrir þá
að finna út hvernig verðleggja ætti
þetta þannig að allir myndu græða.
Sæmundur hefur leyfi fyrir nýtingu
á humarskelinni en aðrir bændur í
Hornafirði hafa enn ekki látið slag
standa þó svo að mikill áhugi hafi
verið til staðar. Jarðvegurinn er þar
enda víðast hvar súr og kalksnauður
– og skelin einstaklega kalkrík.
Bændur á þessu svæði eyða miklu
fé í kaup á áburði árlega, enda þarf að
flytja hann langt að. Ég myndi mæla
með því fyrir bændur að skoða vel
þann möguleika að sækja um tilskilin
leyfi.“
Hluti af stærra verkefni
Íslenska sjávarklasans
Brynja segir að þetta sé hluti af stærra
verkefni Íslenska sjávarklasans, sem
felst í því að kortleggja alla haftengda
starfsemi á Íslandi í mjög víðtækum
skilningi. Landbúnaðurinn getur
svo tengst inn á það á ýmsa vegu;
t.d. þegar þörungar eru notaðir til
fóðurgerðar eða matvælaframleiðslu
(t.d. smurostagerð) eða úrgangur til
áburðargerðar svo dæmi séu tekin.
/smh
Starfsmaður óskast
á hænsnabú
Matfugl ehf. óskar eftir að ráða starfsmann á hænsnabú
á Suðurlandi.
Starfið hentar duglegum og samviskusömum ein-
staklingi með reynslu og áhuga á umhirðu dýra.
Upplýsingar veitir Mónika í síma 660-9621.
Sæmundur Jón Jónsson kúabóndi í Árbæ hefur notað humarúrgang sem
áburð frá árinu 2009 með góðum árangri. Mynd / smh
Humarúrgangur (búkar og klær)
Meginuppistaðan í slíkum úrgangi er
skelin (25-40% protein, 15-25% kítin,
og 40-50% kalíum karbonat). Slíkar
afurðir hafa mun lærra próteingildi en
annar fiskúrgangur og henta því ekki
vel sem fóður. Slíkur úrgangur hefur
hins vegar nokkuð gott áburðargildi
(köfnunarefni 6%, fosfór 2% og kalíum
1%). Þekkt er framleiðsla á lífrænum
áburði hjá litlum fyrirtækjum, sérstak-
lega í Bandaríkjunum.
Kostir við að nota humarskel í áburð:
Humarskel er rík í efninu kítin. Það
efni hefur hemjandi áhrif á t.d.
þráðorma (nematodes). Nokkrir
framleiðendur auglýsa kítin sem
náttúrulegt skordýraeitur sem
m.a. geti komið í stað notkunar á
metýlbrómíði. Kítin bætir einnig
vatnsbindieiginleika jarðvegs.
Skelin er einnig rík af kalki sem
virkar hraðar en kalk úr kalksteini.
Um er að ræða lífrænan áburð
sem uppfyllir öll skilyrði fyrir
lífræna framleiðslu
Leiðir til að nota humarskel í áburð:
Meltuframleiðsla. Þarfnast
nokkurs búnaðar og kostnaður er
töluverður. Sýrustig meltu verðu
mjög lágt. Erfitt getur verið að
melta harða skel.
Þurrkun. Mikið notað við
að framleiða áburð úr
skeldýraúrgangi.
Humarskelin notuð óunnin.
Jarðgerð. Vel þekkt aðferð.
Brynja Björg Halldórsdóttir, er
verkefnastjóri hjá Íslenska sjávar-
klasanum.