Læknablaðið - 01.06.1960, Page 19

LÆKNABLAÐIÐ
51
ingu og rannsóknir búfjársjúlc-
dóma.
Þegar dr. Björn kom aö Keld-
um, biðu bans mikil verkefni.
Undanfarin ár liöfðu skæðir
sjúkdómar gengið bart að fjár-
stofni landsmanna, en það voru
paratuberculosis (garnaveiki),
mæðiveiki og visna, sem er
sjúkdómur í taugakerfi. Höfðu
þessir sjúkdómar borizt til
landsins árið 1933 með aðfluttu
fé. Hélt dr. Björn nú áfram
skipulögðum rannsóknum á
þessum sjúkdómum ásamt
starfsliði stofnunarinnar.
Rannsóknir dr. Björns á
garnaveiki bófust árið 1943.
Tveim árum seinna liafði bann
fundið specifikt mótefni í sjúk-
um vefjafrumum, og varð þetta
til þess, að honum tókst að bæta
greiningu sjúkdómsins með
blóðvatnsrannsókn (comple-
ment fixation), sem nú er not-
uð við greininguna ásamt tu-
berculinprófi.
Árið 1947 hefur dr. Björn bú-
ið til bóluefni gegn sjúkdómin-
um, sem þá fór enn í vöxt þrátt
fyrir varúðarráðstafanir. Eftir
langa undirbúningsvinnu var
liægt að taka þetta bóluefni i
notkun í stórum stíl árið 1950.
Sex árum seinna var það orðið
víst, að notkun bóluefnis lækk-
aði dánartöluna af völdum
garnaveikisýkils um 94%. Þann-
ig var þessi skæði f j ársj úkdóm-
ur sigraður.
Árið 1955 sæmdi háskóli
Kaupmannahafnar Bjöi'n dokt-
orsnafnbót fyrir verk lians um
garnaveiki.
Erfiðara reyndist að fást við
þurramæðina. Þennan sjúkdóm
greindi Guðmundur Gíslason
læknir fyrstur manna frá öðr-
um þekktum lungnasjúkdómum
í fé. Rannsóknir frá árunum
1945 og 1952 leiddu í ijós, að
orsökin er sennilega veira. Það
var staðfest, að hægt er að sýkja
lömb á tilraunastað og að með-
göngutíminn er um 2 ár (1—3).
Þessar rannsóknir liætlu af
sjálfu sér vegna niðurskurðar á
sýktu fé og eins vegna þess, að
tilraunasýkingar þóttu þá of
áhættumiklar.
Árangurinn af rannsóknum
dr. Björns á þriðju skæðu sótt-
inni, visnu, er birtur í 3 rilgerð-
um frá árunum 1957—59. Á
Páll A. Pálsson yfirdýralæknir
mikinn þátt í þessum rannsókn-
um. Þar er grundvallareðli sjúk-
dómsins lýst, velheppnuðum
sýkingartilraunum, meðgöngu-
tíma, gangi, sjúklegum breyt-
ingum í laugavef, orsök og mót-
efnamyndun i blóði. Vefjabreyt-
ingarnar (demyelination)
minna mikið á brevtingar í
taugavef lijá mönnum, sem eru
haldnir vissum hæggengum
taugasj úkdómum, t. d. sclerosis
disseminata. Síðasta ritgerðin,
sem lionum enlist ekki aldur til
að ljúka við, fjallar um ræktun
visnu-veiru í vefjagróðri, en
þar leiðir hann örugg rök að