Fréttatíminn - 16.09.2011, Blaðsíða 20

B
ókmenntasmekkur
þjóða getur verið mjög
mismunandi og hlut-
verk mitt er ekki síst
að meta hvort ákveðin
bók sé líkleg til að ná vinsældum
í tilteknum löndum eða ekki.
Sem dæmi má nefna að það er
ekki vænlegt til árangurs að þýða
fantasíur á finnsku þar sem Finnar
eru mjög raunsæir og jarðbundnir.
Eftirspurnin eftir glæpasögum
virðist hins vegar vera takmarka-
lítil í öllum löndum og norrænar
glæpasögur hafa ríkt yfir mark-
aðnum síðustu fimm til tíu ár.
Áhuginn á sakamálasögum frá Ís-
landi er mikill og þegar ég nefndi
við nokkra skjólstæðinga mína að
ég væri að fara til Íslands báðu þeir
mig strax að finna íslenska glæpa-
sagnahöfunda fyrir sig. Þeir vildu
bara glæpasögur og helst seríur
með sömu aðalpersónunni.“
Barbara hefur um langt árabil
unnið með íslenskum forlögum.
Fyrst Vöku-Helgafelli á tíunda
áratugnum, síðan Eddu og nú
vinnur hún með Bjarti og Veröld.
Hún hefur því fylgst með íslensk-
um höfundum lengi, og þá ekki
síst Arnaldi Indriðasyni og Yrsu
Sigurðardóttur sem er í miklu upp-
áhaldi hjá henni. „Stíll Yrsu er fal-
legur og það liggur greinilega mik-
il og góð rannsóknarvinna að baki
bókunum hennar. Hún er mjög
aðgengilegur höfundur og bækur
hennar eru í eðli sínu þannig að
þær henta vel til útgáfu á erlendum
mörkuðum,“ segir Barbara.
„Í fyrsta lagi er hún kona, og
kvenkyns glæpasagnahöfundar
njóta mikilla vinsælda úti um víða
veröld. Þetta er dálítið skrýtið
vegna þess að almennt eru karl-
menn ekki mikið fyrir að lesa
bækur eftir konur ef þær geta á
einhvern hátt talist „konubækur“.
En þeir eru alltaf tilbúnir að lesa
glæpasögur eftir konur. Ég held
að þetta sé vegna þess að þeir vita
að konur eru miklu útsmognari
en karlar og ég held að karlmenn
hafi lært þetta af áralangri reynslu
af samskiptum sínum við konur,“
segir Barbara og hlær og bætir
því við að styrkur Yrsu sé meðal
annars fólginn í því að geta náð
bæði til karla og kvenna.
Karlar sem lesa sumar konur
„Englendingar eru ekki mjög opn-
ir fyrir útlendum bókum. Þeir telja
sig því miður hafa skapað bók-
menntirnar og skilja ekki alveg að
það er til heimur utan Stóra-Bret-
lands þar sem margar af glæsileg-
ustu skáldsögum heims hafa verið
skrifaðar.
Bandaríkjamenn og Þjóðverjar
eru einna opnastir fyrir nýjum
bókmenntum frá öðrum löndum
á meðan Bretar halda sig frekar
til hlés og fylgjast með hvernig
bókum reiðir af annars staðar
áður en þeir stökkva til. Ég held til
dæmis að Bretar hafi verið langsíð-
astir til að kaupa réttinn á bókum
Stiegs Larsson og það þurfti að
leggja mikla vinnu í að kynna þær
fyrir Bretum sem eru mjög tregir
til þegar bækur frá öðrum löndum
eru annars vegar.“
Barbara segir kynjaskiptingu í
bókavali Breta frekar greinilega.
Konur lesi bækur eftir konur en
karlar halli sér frekar að kyn-
bræðrum sínum. Nema þegar
reyfararnir eru annars vegar, þá
sækja karlarnir í kvenhöfunda.
„Yrsa á því góða möguleika og ekki
spillir fyrir að hún er svo hrífandi
manneskja; á okkar tímum verða
rithöfundar að vera viðkunnan-
legir. Bókaútgáfa hefur fengið á
sig högg eins og öll önnur viðskipti
og höfundarnir verða að fara út
á akurinn og hjálpa útgefendum
við að kynna bækur sínar. Það er
dásamlegt að rithöfundar skrifi
fallegar bækur en hluti af öllu
ferlinu ætti að vera að höfundurinn
aðstoðaði útgefandann af fremsta
megni. Ef við horfum til dæmis til
kvikmyndanna þá leikur leikari í
bíómynd en þarf svo að taka þátt
í að kynna hana. Það er bara hluti
af samningi hans við framleiðand-
ann.
Rithöfundar ættu að gera meira
af þessu, ekki síst vegna þess að
lesandinn vill vera í nánara sam-
bandi við höfundinn. Lesandinn
vill fræðast um bakgrunn bókar-
innar, tilurð hennar og annað í
þeim dúr.“ Barbara bendir á að
með rafbókavæðingunni verði
þessi þáttur örugglega enn mikil-
vægari enda bjóði vefvæðing bók-
menntanna upp á nánari tengingu
milli lesanda, höfundar og jafnvel
útgefanda. „Útgefendur verða í
raun að skapa alveg nýjan heim til
þess að geta haldið í við tækniþró-
unina.“
Mikilvægt tækifæri í Frankfurt
Íslendingar verða heiðursgestir á
Bókamessunni í Frankfurt í haust
þar sem íslenskar bókmenntir
verða í brennidepli. Barbara segir
að ef vel takist til geti messan
vegið þungt og opnað íslenskum
höfundum og forlögum leiðir inn
á nýja markaði. „Mér sýnist undir-
búningsnefndin ykkar hafa unnið
vel að þessu og hafi séð til þess að
eins margar bækur og mögulegt er
verði þýddar. Ég held að þetta geti
opnað ykkur leið inn á markaði í
fjölmörgum löndum þar sem fólk
veit varla hvað Ísland er og hefur
ekki hugmynd um styrk ykkar í
bókmenntum.
Það taka svo margir útgefendur
þátt í þessu þannig að Íslands-
kynningin ætti að vekja mikið
umtal og kalla fram fjölda nýrra út-
gefenda íslenskra bókmennta í út-
löndum. Það er líka góður grunnur
að fá þetta tækifæri til þess að
minna útgefendur á að þetta land
sé til og þið eruð þá komin á radar-
inn fyrir framtíðina. Auðvitað eigið
þið líka nóbelsverðlaunahafa og
það eru ekkert margar þjóðir sem
geta státað af slíku.
Það er mjög mikilvægt að
lítil lönd fái svona tækifæri. Mér
skilst að þið ætlið að leggja mikla
áherslu á bókmenntirnar en það
er samt nauðsynlegt að kynna
líka menningu ykkar og sögu
almennt. Bókmenntirnar eru hluti
af þessu stóra samhengi og það
er útilokað að ætla að kynna bók-
menntir þjóðar án þess að menn-
ing hennar fylgi með. Fólk verður
að sjá heildarmyndina þar sem það
getur ekki áttað sig á úr hvaða átt
bókmenntirnar koma ef það skilur
ekki sögu og bakgrunn þjóðarinn-
ar. Fólk verður að öðlast skilning á
því hvernig og út í hvað Íslendinga-
sögurnar ykkar hafa þróast og mér
sýnist nefndin ykkar standa sig
með mikilli prýði.“
Öskuský og Icesave breyta engu
Barbara þvertekur fyrir að
neikvæð umræða um Ísland í er-
lendum fjölmiðlum á síðustu miss-
erum, í tengslum við efnahags-
hrunið og gosöskuna héðan sem
hamlaði flugi í Evrópu, hafi áhrif á
viðhorf útgefenda og almennings
í löndunum í kringum okkur til ís-
lenskra bókmennta.
„Þetta hefur ekkert að segja.
Bretar hlæja nú bara að mótlæti.
Ætli við höfum ekki gert grín að
ykkur í svona um það bil tvær
vikur í bankakrísunni og þegar
eldgosið fór að skapa vandræði
held ég að fólk hafi staldrað við í
þrjár mínútur og hafi svo byrjað að
gera grín að þessu.
Þið hafið vissulega farið illa út
úr efnahagshruninu en ég tel að
þið haldið að þið séuð miklu verr
liðin, vegna einhvers sem þið berið
varla ábyrgð á, heldur en raun ber
vitni. Hrunið er ekki á ábyrgð ís-
lensks almennings og þið getið
að sjálfsögðu ekki borið ábyrgð
á móður náttúru. Þannig að ég
held að þetta hafi ekki nein áhrif
og muni aldrei hafa áhrif á sölu
bókmennta né nokkurs annars út-
flutnings. Hönnuðirnir ykkar eru
til dæmis enn að flytja út. Ég veit
það nú bara vegna þess að ég hef
keypt flíkur úti í Englandi sem ég
hafði ekki hugmynd um að væru
frá Íslandi. Mjög falleg föt. Þannig
að viðskiptin halda áfram. Það
verður kannski ekki mikið traust
á milli banka fyrr en búið er að
greiða úr þessari fjármálaflækju
en ég hef ekki orðið vör við það að
einn einasti evrópskur útgefandi
hafi horn í síðu Íslendinga.“
Þórarinn Þórarinsson
toti@frettatiminn.is
Barbara Rozycki er það sem
kallað er „literary scout“ og
hefur síðustu 26 ár leitað að
spennandi handritum fyrir
bókaútgáfur í fjölmörgum
löndum. Hún rekur fyrirtækið
Badock & Rozycki í London og
mælir ýmist með handritum,
sem henni berast, eða ekki til
útgáfu í ólíkum löndum. Hún
bendir einnig kvikmyndafyrir-
tækjum á áhugaverð handrit
þegar svo ber undir. Barbara
sótti Ísland heim í fyrsta skipti
í tilefni Bókmenntahátíðar í
Reykjavík. Hún segir íslenskar
glæpasögur líklegar til að
geta brotist yfir menningarleg
landamæri og ná vinsældum í
öðrum löndum og nefnir Yrsu
Sigurðardóttur sérstaklega í
því sambandi.
„Ég hef ekki komið til Íslands áður. Landið er dásamlegt og mér finnst yndislegt að vera hérna. Ég dáist að bókmenntaáhuga ykkar, hversu mikið þið kaupið og lesið af
bókum,“ segir Barbara sem fór heim til London með harðfisk og hákarl sem hún ætlaði að færa eiginmanni sínum. „Ég veit að hann verður sólginn í harðfiskinn en börnin
fúlsa örugglega við honum.“ Mynd/Hari
Leitið upplýsinga á auglýsingadeild
Fréttatímans í síma 531 3310 eða á
valdimar@frettatiminn.is
Fréttatímanum er dreift á heimili á
höfuðborgar-svæðinu og Akureyri og í lausa-
dreifingu um allt land. Dreifing á bæklingum
og fylgiblöðum með Fréttatímanum er
hagkvæmur kostur.
Íslenskar glæpasögur komast yfir öll landamæri
20 viðtal Helgin 16.-18. september 2011