Fréttatíminn - 16.09.2011, Blaðsíða 37

viðhorf 29Helgin 16.-18. september 2011
Sætúni 8, 105 Reykjavík. Sími: 531 3300. ritstjórn@frettatiminn.is Ritstjóri: Jón Kaldal kaldal@frettatiminn.is Framkvæmdastjóri: Teitur
Jónasson teitur@frettatiminn.is Fréttastjóri: Óskar Hrafn Þorvaldsson oskar@frettatiminn.is Ritstjórnarfulltrúi: Jónas Haraldsson jonas@frettatiminn.is. Auglýsinga-
stjóri: Valdimar Birgisson valdimar@frettatiminn.is. Fréttatíminn er gefinn út af Morgundegi ehf. og er prentaður í 82.000 eintökum í Landsprenti.
Nú í haust verður gerð enn ein atlagan að
því að festa í lög „viðeigandi takmarkanir
á eignarhaldi á fjölmiðlum“ eins og kveðið
er á um í fjölmiðlalögunum sem runnu til-
tölulega hljóðlega í gegnum Alþingi áður
en þau voru samþykkt hinn 20. apríl í vor.
Í sumar hefur verið starfandi nefnd
mennta- og menningarmálaráðherra,
undir forystu Karls Axelssonar lögmanns,
sem á að skila tillögum
í frumvarpsformi um
hverjar – ef einhverjar –
þessar takmarkanir eiga
að vera. Nefndin stefnir að
því að ljúka störfum innan
tveggja vikna.
Hugmyndin um að hægt
sé að tryggja sjálfstæði
fjölmiðla með lögum hefur
lengi verið ýmsum hug-
leikin. Vissulega getur
andi löggjafar vísað veginn
en það er bláeygur barnaskapur að halda
að fjölmiðlalögin frá því í vor og stífar
skorður við eignarhaldi fjölmiðla muni
hafa nokkuð að segja um sjálfstæði fjöl-
miðla gagnvart eigendum sínum.
Út af fyrir sig er hugmyndin um að
eigendur fjölmiðlafyrirtækja megi ekki
verða of áhrifamiklir þegar kemur að
stjórn þeirra töluvert einkennileg. Ef
eigendunum tekst að safna saman fólki
sem er tilbúið að ganga erinda þeirra á
þeim auðvitað að vera það fullkomlega
frjálst. Og ef þjóðin er tilbúin að lesa,
horfa eða hlusta á slíka fjölmiðla er henni
engin vorkunn að búa við þá. En ef engir,
eða fáir, vilja nota þá er rekstrargrund-
völlurinn ekki fyrir hendi og á endanum
leggja þeir óhjákvæmilega upp laupana.
Þannig deyja vondir fjölmiðlar eðlilegum
dauðdaga.
Ýmsir stjórnmálamenn og aðrir áhuga-
menn um takmarkanir á eignarhaldi
fjölmiðla treysta hins vegar ekki þessari
dómgreind fjöldans. Þeir vilja tryggja með
lögum dreifðara eignarhald en nú er í boði
þegar einn einstaklingur getur átt heilt
fjölmiðlaveldi.
Draumurinn um skorður við eignar-
haldinu er þó engu að síður dæmdur til að
rætast ekki. Að minnsta kosti ekki nema
sem orð á blaði. Það er svo ósköp einfalt
að fara fram hjá takmörkununum. Í fyrsta
lagi hefur sýnt sig að ýmsir málaliðar eru
tilbúnir að leppa eignarhluta í fyrirtækjum
ef með þarf. Í öðru lagi er mögulegt að
stærsti minnihlutinn geti stýrt viðkom-
andi félagi eins og honum sýnist ef þeir
minni eru margir og sundraðir.
Í fjölmiðlalögunum frá því í vor er sér-
stakur kafli um sjálfstæði ritstjórna. Þar
er meðal annars kveðið á um að fjölmiðla-
fyrirtæki eigi að setja sér reglur sem
„tryggja ritstjórnarlegt sjálfstæði viðkom-
andi efnisstjóra, blaða- og fréttamanna
gagnvart eigendum fjölmiðlaveitunnar“.
Þetta er falleg hugsun en það er full-
komlega óraunsætt að halda að hún virki
í raunheimum. Það hefur þegar sýnt sig
að ef eigendur fjölmiðla telja ritstjórnar-
lega stjórnendur þeirra ekki góða í taumi,
þá reka þeir þá og ráða aðra auðsveipari
í þeirra stað. Engu skiptir þótt reglur um
sjálfstæði séu til staðar. Þá er þess bara
gætt strax frá byrjun að ráða inn fólk sem
verður örugglega ekki með uppsteyt.
Svo getur eignarhaldið auðvitað verið
eins og hér á Fréttatímanum, þar sem
blaðamennirnir eru jafnframt eigendur, og
sama gildir um DV þar sem blaðmenn eiga
stóran hlut. Sjálfstæði frá eigendum er
auðvitað ekkert í þeim tilvikum.
Vel meinandi lög um takmarkanir á
eignarhaldi og tryggingu á sjálfstæði eru
auðvitað ekki af hinu illa. En fyrir fjölmiðl-
un í landinu er vænlegra að ná fram meiri
fjölbreytni og í kjölfarið jafnvægi með
breyttum samkeppnislögum og takmörk-
unum á hlutdeild á auglýsingamarkaði.
Fjölmiðlar
Eignarhald og sjálfstæði
Jón Kaldal
kaldal@frettatiminn.is
N
Fært til bókar
Alþýðubandalagið gengur aftur
Alþýða manna hefur í forundran fylgst
með átökum Ólafs Ragnars Gríms-
sonar, forseta Íslands, og forkólfa
ríkisstjórnarinnar. Haft hefur verið
eftir Guðna Th. Jóhannessyni sagn-
fræðingi að deilan sé án fordæma í sögu
forsetaembættisins. „Þeir eru engir vinir,
forsetinn og fjármálaráðherrann. Það
kom mér samt á óvart að Ólafur Ragnar
skyldi taka þennan slag. Ég hefði haldið
að forsetinn hefði meiri hag af því að
segjast yfir svona orðaskipti hafinn,“
segir Guðni. Ólafur Ragnar kvaðst í viðtali
við Bylgjuna ekki hafa haft frumkvæði
að því að Icesave-deilan lenti á hans
borði. Hann hefði einungis verið að svara
Steingrími J. Sigfússyni fjármálaráðherra
þegar hann gagnrýndi framgöngu ríkis-
stjórnarinnar í málinu. Steingrímur lýsti
því yfir á þingi að hann myndi ekki leggja
það á þing og þjóð að munnhöggvast við
forsetann. Össur Skarphéðinsson utan-
ríkisráðherra sagði ummæli forsetans
ósanngjörn gagnvart Steingrími og bætti
því við að orðaskipti forsetans og fjár-
málaráðherrans bæru merki innanflokks-
átaka í Alþýðubandalaginu fyrir þrjátíu
árum. Hann talaði þar á sömu nótum og
Guðni sagnfræðingur sem sagði málið
ekki koma upp einn, tveir og þrír. Ólafur
Ragnar Grímsson og Steingrímur J.
Sigfússon hefðu eldað saman grátt silfur
í stjórnmálunum. Fleiri gamlir alþýðu-
bandalagsmenn blönduðu sér í deiluna.
Svavar Gestsson, fyrrum þingmaður
þess flokks og ráðherra – og samninga-
maður Íslands í Icesave-deilunni til að
byrja með, gagnrýndi Ólaf Ragnar harð-
lega fyrir ummælin. Allir eiga þeir Ólafur
Ragnar, Steingrímur J., Össur og Svavar
gamlar rætur í Alþýðubandalaginu. Þótt
sá stjórnmálaflokkur hafi verið lagður af
fyrir mörgum árum er ekki annað að sjá
en hann sé genginn aftur.
Undir allt búinn
Forsetakosningar fara fram næsta sumar,
eins og lög gera ráð fyrir. Þá hefur Ólafur
Ragnar Grímsson setið fjögur kjör-
tímabil, jafn langan tíma og þeir forsetar
sem lengst hafa setið, Ásgeir Ásgeirs-
son og Vigdís Finnbogadóttir. Kristján
Eldjárn sat þrjú kjörtímabil en fyrsti for-
seti lýðveldisins, Sveinn Björnsson, lést
í embætti árið 1952. Hann hafði setið frá
lýðveldisstofnun 1944 og þar á undan,
þ.e. frá árinu 1941, sem ríkisstjóri. Ólafur
Ragnar gefur enn ekkert upp um það
hvort hann muni leita eftir endurkjöri í
fimmta sinn. „Ég mun taka þá ákvörðun
þegar þar að kemur og gera það með til-
liti til minna eigin sjónarmiða og þjóðar-
innar,“ sagði hann í viðtali fyrr í vikunni.
Fréttablaðið birti skoðanakönnun um
síðustu helgi. Þar töldu 52% að forsetinn
ætti ekki að leita endurkjörs að kjörtíma-
bilinu loknu. Sveinn, Ásgeir og Kristján
voru sjálfkjörnir á meðan þeir gáfu kost á
sér. Vigdís og Ólafur Ragnar fengu mót-
framboð en frá frambjóðendum sem
höfðu enga möguleika á að fella sitjandi
forseta. Guðni Jóhannesson sagn-
fræðingur telur ekki útilokað að brugðið
verði út af venju að þessu sinni, þ.e. frá
þeirri hefð að öflugur frambjóðandi fari
ekki gegn sitjandi forseta sem sækist eftir
endurkjöri. Þjóð og hugsanlegir fram-
bjóðendur þurfa nokkurn undirbúnings-
tíma. Því má búast við því að forsetinn
tilkynni ákvörðun sína tímanlega – af eða
á – og þá hugsanlega í áramótaávarpi
sínu. Hvað sem þessu líður eru það
tíðindi að forsetahjónin, Ólafur Ragnar
og Dorrit, keyptu sér einbýlishús í Mos-
fellsbæ í vikunni sem leið, að því er vef-
miðillinn Pressan greindi frá í vikunni. Þar
var lagt út af kaupunum með þeim hætti
að fasteignaviðskiptin bentu til þess að
forsetahjónin hygðu á búferlaflutninga
frá Bessastöðum.
Það hefur þegar sýnt sig að ef eigendur fjölmiðla telja rit-
stjórnarlega stjórnendur þeirra ekki góða í taumi, þá reka
þeir þá og ráða aðra auðsveipari í þeirra stað.
Viltu samt ekki prufa?
Ég er engan veginn að stinga
höfðinu í steininn.
Vigdís Hauksdóttir, þingkona
Framsóknarflokksins,
tók netta Bibbu á
Brávallagötu og
hrærði saman
málsháttum
þegar hún
þvertók fyrir það
í fréttum að hún
ætti erfitt með að
horfast í augu við skoð-
anakönnun sem bendir til þess
að meirihluti landsmanna
vilji ljúka aðildarviðræðum
við ESB.
Hver var eiginlega á
bjölluvaktinni?
Ég er ekki að hnýta í
forsetaræfilinn með neinum
hætti eða beina orðum mínum
til hans.
Björn Valur Gíslason,
þingmaður VG, kynti enn
frekar undir deilu forsetans
og ríkisstjórnarinnar þegar
hann reyndi að tala um Ólaf
Ragnar Grímsson af hlýju í
ræðustóli Alþingis en varð á
að kalla hann ræfil.
Allir eiga góða granna
Ef að þetta staðfestir að hann
sé tilbúinn til að hætta sem
forseti, að þá er ýmislegt á sig
leggjandi fyrir það.
Jón Baldvin Hannibalsson
hefur ekki sýnt forset-
anum mikil blíðuhót
undanfarið en treystir
sér til þess að fá hann
sem nágranna í Mos-
fellsbæ. Að því gefnu að
hann yfirgefi Bessastaði
fyrir fullt og allt.
Hafa skal það sem betur
hljómar
DV biður Jóhönnu Sigurðar-
dóttur að sjálfsögðu afsökunar
á þessari missýn og dregur
fréttina alfarið til baka.
Forsætisráðherra varð á að
setja á sig eyrnalokka undir
þingræðu Bjarna Benedikts-
sonar sem væri svosem í góðu
lagi ef blaðamaður DV.is
þekkti muninn á eyrna-
lokkum og eyrnatöppum en
fréttavefurinn sló því upp að
Jóhanna hefði byrgt eyru
sín til þess að þurfa ekki að
hlusta á formann Sjálfstæðis-
flokksins.
Ferleg latína
Þetta eru ekki efnistök sem við
samþykkjum eða gildi sem við
höfum verið að rækta hér.
Foreldrar nemenda við hinn
lærða skóla MR fengu hland
fyrir hjartað þegar þeir sáu
viðtal við Jón stóra í skóla-
blaðinu. Yngva Péturssyni,
rektor MR, var ekki heldur
skemmt og líklega olli viðtalið
honum meira hugarangri en
sá skelfilegi stíll og stafsetning
sem í því birtist og ættu að
teljast höfuðsynd í mennta-
setrinu við Tjörnina.
Er ekki rétt að henda í
fallegt lag?
Jóhannes vinur minn, enn
kenndur við Bónus, fékk ekki
að halda Högum vegna óvildar
háttsettra manna í pólitík og
viðskiptaheiminum.
Bubbi Morthens er óþreytandi
í fórnarlambsvæðingu
útrásarinnar en mörgum þykir
tónninn frekar falskur hjá
gamla gúanórokkaranum.
Ekki ef þeir
eru alkar
Menn eiga að
kaupa rauðvín
Vilhjálmur Bjarnason, lektor
við Háskóla Íslands, er með
gleggri mönnum þegar kemur
að fjármálum. Hann gefur hér
einstaklingi sem vann rúmar
50 milljónir í Víkingalottóinu
traust fjárfestingarráð. Ekki er
reiknaður skattur af rauðvíni
og hann segir það halda
verðgildi sínu.
Norðmenn hljóta að
vera voða spenntir!
Þetta verður bara skemmtilegt
partý.
Einar Marteinsson, forseti
Hells Angels á Íslandi,
ætlar til Noregs um helgina á
Evrópuráðstefnu Vítisengla.
Hann og félagar hans hafa
hingað til ekki þótt æskilegir
gestir í landinu en nú verður
stuð.
 VikaN sem Var