Læknablaðið - 01.04.1973, Síða 27

LÆKNABLAÐlÐ
55
Kettir t. d. draga sig út í horn. Ef þeir
eru teknir og færðir, þá fara þeir fljót-
lega til fyrri staðar og hreyfa sig þá eðli-
lega og hreyfingar eru fyllilega samhæfð-
ar. Við stærri skammta í heila falla dýrin
í stupor og catatoniu. Þegar áhrifin hverfa
nær dýrið sér alveg og ekki sjást nein
eftirköst. Samspil áhrifa PGE og ýmissa
efna, sem verka á taugakerfið, eru oft
flókin. PGE lengir mjög svefntíma músa,
sem gefið er „hexabarbiton sodium“.
Leptosol er efni, sem veldur krömpum í
dýrum og dauða, ef gefið er í nægilega
stórum skömmtum. í sumum dýrategund-
um verndar PGE gegn krömpum, en í
öðrum tilfellum breytir það krömpunum
(toniskir verða kloniskir) og verndar gegn
dauða. Þá getur PGE einnig verndað gegn
krömpum, sem koma við raflost. Prostag-
landin hafa áhrif á starfsemi sympatiska
taugakerfisins: PGE hindrar verkun þess
i mörgum tilfellum, en á hinn bóginn eyk-
ur PGFo alfa oft áhrif þessa kerfis.
Kynfæri: Áhrif PG á legvöðva í konum
hafa verið mikið rannsökuð, bæði in vivo
og á vöðvasýnum einangruðum in vitro við
þær aðstæður, að hægt er að mæla sam-
drátt þeirra. Efni úr PGE flokknum draga
yfirleitt bæði úr tíðni og krafti ósjálfráðu
samdráttanna í þessum vöðva, en á hinn
bóginn auka PGF, alfa og F._, alfa sam-
drætti. Áhrifin eru miög háð hormóna-
ástandi legvöðvans, þ. e. hvar konan var
stödd í tíðahringnum, þegar vöðvasýnið er
tekið. Sé bað tekið seint í hringnum er
vöðvinn miklu næmari fyrir verkun PGF.,
alfa, en á hinn bóginn er sýni, sem tekið
er úr leginu á þeim tíma, sem egglos á sér
stað, u. þ. b. 5 sinnum næmara fyrir slak-
andi verkun PGF^ heldur en sýni tekið
á öðrum tímum.12 Þungað leg er sérstak-
lega næmt fyrir verkun PG. I þessu
ástandi valda bæði PGE og PGF., alfa
samdráttum.
Karim10 fann tiltölulega mikið magn af
PG-efnum í naflastrengsæðum og síðar
einnig í legvökva, sem tekinn var við fæð-
ingu barna.1519 Legvökvinn var sérlega
ríkur af PGF alfa efnum. Þessi uppgötvun
var staðfest af Abrahams og Howkins.1
Síðari rannsóknir Karims17 sýndu, að
PGF2 alfa finnst í blóði kvenna á meðan
á fæðingu stendur og aukningin stendur
í sambandi við samdrátt legsins. Hann
kom því fram með þá hugmynd, að aukin
myndun PGF2 alfa væri liður í að koma
af stað fæðingu. Hann sýndi fram á, að
þessi kenning gæti staðizt með þvi að
framkalla fæðingu með PGF2 alfa.2122
Samdrættirnir, sem voru framkallaðir með
þessu efni voru sama eðlis og samdrættir
við eðlilega fæðingu og það varð engin
aukning á hvíldartonus legvöðvans. Síðan
hafa ýmsir aðrir framkallað fæðingu12
með því að dreypa PGF., alfa eða PGE2
í æð, en síðarnefnda efnið er jafnvel enn
kröftugra frá þessu sjónarmiði.
Karim og Filshie20 birtu fyrstu skýrsl-
una um notkun PGF2 alfa til þess að fram-
kalla fósturlát á tímanum milli 9. og 22.
viku meðgöngutímans. Þeir gáfu efnið sem
dreypilyf í æð. f 10 af 15 tilfellum komu
fóstur og placenta út saman, í þrem til-
fellum kom placenta nokkru seinna. f einu
tilfelli kom placenta ekki svo gera varð
aðgerð og í einu tilfelli var ekki hægt að
íramkalla fósturlát, þrátt fyrir aukna sam-
drætti í leginu. Bygdeman og Wiquist3
hafa fengið svipaðan árangur á fyrstu vik-
um meðgöngutímans, en mun verri, þegar
konan er lengra gengin með. Aðalauka-
verkanir við bessar aðgerðir voru ógleði
og lítils háttar niðurgangur. Þeir reyndu
einnig að gefa PGE9 og F., alfa í gegnum
legg beint inn í legið milli líknarbelgs og
legveggs og framkölluðu fósturlát í 11 af
12 tilfellum með mun lægri skömmtum
en þarf, ef efnið er gefið í æð. Engar auka-
verkanir fylgdu intra-uteringiöfinni. Intra-
amnioticgjöf gegnum kvið og intravaginal-
gjöf hafa verið notaðar með árangri til að
framkalla fósturlát.
Það er því enginn vafi á, að þessi efni
geta verið mjög gagnleg til bess að fram-
kalla fósturlát, en enn á þó eftir að ákveða
beztu aðferðina, bezta efnið og hæfilega
skammta. Því hefur verið haldið fram18
að PG gefið sem dreypilyf sé nú þegar
bezta aðferðin til þess að framkalla fóstur-
lát á öðrum þriðjungi meðgöngutímans, en
samanburður sé ekki þessari aðferð í vil á
fyrsta briðjungi meðgöngutímans.
Hér má bæta því við að fituleysanleg
efni. talin vera E9 alfa, hafa mælzt hækk-
uð í legvatni frá konum, sem hafa látið