Læknablaðið - 01.12.1979, Blaðsíða 60

310
LÆKNABLAÐIÐ
í lögum Læknafélags íslands og Læknafélags Reykjavíkur er ekki fjallað um þagnar-
skyldu lækna sérstaklega, en læknum gert að skyldu að hlýta Codex ethicus.
í Codex ethicus Læknafélags íslands, samþykktum á aðalfundi 1978, er fjallað um
þagnarskyldu lækna í 1.9., II.3. og II.5. Þau ákvæði, sem hér koma til álita eru í 1.9. og
II.3.
Ákvæði H.3., sem m.a. bannar lækni að ljóstra upp einkamálum, sem sjúklingar hafa
skýrt honum frá eða hann hefur fengið vitneskju um í starfi sínu, nema með samþykki
sjúklings, eftir úrskurði eða samkvæmt lagaboði, takmarkast af ákvæði í 1.9., en þar er
fjallað um skýrslugerð iækna og vottorðsgerð. Það ákvæði verður að túlka á þann veg,
að heimilt sé samkvæmt Codex ethicus, að skrá án samþykkis sjúklings sjúkdómsgrein-
ingu á vottorð, sem fara eiga til lækna, heilbrigðisstofnana, Tryggingastofnunar ríkis-
ins og sjúkrasamlaga.
í 94. gr. 1. nr. 73/1973, þ.e. lög um meðferð opinberra mála og í 126. gr. 1. nr. 85/1936,
þ.e. lög um meðferð einkamála, er m.a. takmarkaður réttur lækna til þess að svara fyrir
dómi spurningum um einkahagi manna, sem þeim hefur verið trúað fyrir í starfa sínum
eða komist að í starfi sínu. Þessi ákvæði virðast ekki skipta máli í sambandi við það
ágreiningsefni, sem hér er til úrlausnar.
í 10. gr. 1. nr. 80/1969, þ.e. læknalaga, er megin ákvæði íslenskra laga um þagnar-
skyldu lækna, en það er svohljóðandi: „Sérhverjum lækni ber að gæta fyllstu þagmælsku
um öll einkamál, er hann 'kann að komast að sem læknir, nema lög bjóði annað eða
hann viti sönur á, að brýn nauðsyn annarra kref ji, enda láti hann þá ekki uppi annað eða
meira en minnst verður komist af með til að afstýra hættu. Um slík einkamál verður
læknir ekki leiddur sem vitni í réttarmálum gegn vilja þess, er einkamálið varðar,
nema ætla megi, að úrslit málsins velti á vitnisburðinum, enda sé málið þýðingarmikið
fyrir málsaðila eða þjóðfélagið.“
Með lögum nr. 108/1973, 6. gr. var svo fyrirmælt, að ákvæði 10. gr. 1. nr. 80/1969
skuli einnig gilda um annað starfsfólk í heilbrigðisþjónustunni eftir því sem við getur
átt.
í 7. gr. 1. nr. 80/1969 er fjallað um skyldu lækna til þess að láta hinu opinbera í té
vottorð um sjúklinga. Þeirri grein var breytt með 5. gr. 1. nr. 108/1973 eg er í 1. mgr.
greinarinnar nú svohljóðandi: „Læknar eru skyldir til að láta hinu opinbera í té vottorð
um sjúklinga, er þeir hafa eða hafa haft undir höndum, er slíkra vottorða er almennt
krafist, vegna viðskipta sjúklinganna við hið opinbera, og ber þeim að fara nákvæm-
lega eftir öllum fyrirmælum um gerð vottorðanna. Sama skylda hvílir á sjúkrahúsum
og öðrum tilsvarandi stofnunum. Heimilt er að senda landlækni einum vottorðið sem
trúnaðarmál, ef ástæða þykir til vegna ákvæða 10. gr.“
Ákvæði 10. gr. læknalaga um þagnarskyldu eru eins og að framan er rakið þegar í
greininni sjálfri takmörkuð m.a. ef lög bjóða annað, en 7. gr. laganna leggur læknum
skyldur á herðar varðandi vottorðsgjöf um sjúklinga vegna viðskipta sjúklinga við hið
opinbera.
Tilgangur 10. gr. 1. nr. 80/1969, 94. gr. 1. nr. 73/1973 og 126. gr. 1. nr. 85/1936 mun m.a.
vera að vernda friðhelgi einkalífs sjúklinga og það mun einnig vera tilgangur framan-
greindra ákvæða í Codex ethicus, svo og að styrkja trúnaðarsamband læknis og sjúklings.
En eins og að framan er rakið eru þessi ákvæði takmörkuð með ákvæðum um skyldu
lækna til þess að veita sjúkrasamlögum og Tryggingastofnun ríkisins upplýsingar um
sjúklinga. Hér er og á ákvæði í II. kafla Codex ethicus að líta, en þar er í 2. og 4. gr.
gert ráð fyrir samvinnu og vissu upplýsingastreymi milli lækna. Enda verður ekki
séð hvernig nútíma heilbrigðisþjónusta hefur verið og verður framkvæmd í mörgum
tilfellum án þess að fleiri en sá læknir, sem sjúklingur leitar til kynnist sjúkdómi sjúk-
lingsins. Sama er um V. kafla 1. nr. 67/1971 um almannatryggingar, þau lög hefðu ver-
ið óframkvæmanleg án umsagnar eða vottorða frá læknum, sbr. 42., 43., 44. og 46. gr.
Það er skoðun siðanefndarinnar, að það að heimila nefnd tveggja lækna aðgang að
sjúklingabókhaldi og sjúkraskrám gangi ekki frekar gegn þagnarskyldu lækna, en gert