Læknablaðið - 15.09.1983, Blaðsíða 37

LÆKNABLADID
211
marktækur, pví sjúklingar eru of fáir. í yngsta
aldurshópnum, 0-9 ár, var fjöldi stúlkna næst-
um tvöfalt meiri en drengja. Svipuð niðurstaða
fékkst við breska könnun (20). Jöfn kyn-
dreifing augnáblásturssjúklinga er óvenjuleg.
Langflestar kannanir hafa leitt í ljós verulega
hærri tídni meðal karla, a.m.k. meðal fullorð-
inna. Enginn veit með vissu af hverju pað staf-
ar, en þeirri skýringu hefur verið varpað fram,
að karlmenn verði frekar fyrir barðinu á ýms-
um sjúkdómsespandi páttum (meiðslum, kulda,
vosbúð, sólargeislum, áfengi o.s.frv.) í flestum
tilvikum hefur tíðnin verið u.p.b. tvöfalt hærri
meðal karla (2, 9, 13, 18, 21). Einn höfundur
fann fjórfalt hærri tíðni meðal karia en kvenna
(10), en önnur könnun leiddi í ljós jafnari
dreifingu eða u.p.b. prjá karla á móti tveimur
konum (16).
Enga líklega skýringu er unnt að gefa á
þessari óvenjulegu kyndreifingu, nema hér sé
um tölfræðilega brenglun að ræða vegna
fæðar sjúklinganna. E.t.v. er hún vísbending
um meira jafnrétti kynjanna á íslandi en í
flestum öðrum löndum, pó heldur sé pað
neikvætt í pessu tilviki.
Staða, atvinna
Að undanskildum hinum almennu stöðuhóp-
um, börnum, skólanemendum og húsmæðrum,
var augnáblástur í pessari könnun algengastur
meðal verkafólks, 5, bænda, 4 og verslunar-
fólks, 3. Fjöldi í hverri stétt er pó svo
takmarkaður, að dreifingin er tæpast mark-
verð. Samkvæmt a.m.k. einni heimild (22) er
tíðni augnáblásturs hærri meðal svonefndra
lægri stétta í pjóðfélaginu. Petta kemur pó illa
heim og saman við aðra könnun (21), sem
leiddi í ljós hærri tíðni meðal tannlækna en
annarra stétta. Skýringin á pví síðarnefnda er
pó sú, að mjög margir frískir einstaklingar
skilja stöðugt út (eða af og til) áblástursveirur í
munnvatni sínu og fleiri yfirborðsvökvum.
Arstíd. Mikið hefur verið ritað um dreifingu
augnáblásturstilfella eftir árstíðum. Margar
kenningar um ákveðna árstíðadreifingu hafa
komið fram, misjafnar eftir löndum, en engum
hefur pó tekist að sýna óyggjandi fram á
marktækan mun milli árstíða eða mánaða. í
pessari könnun var tíðnin mest (og jöfn) í
mánuðunum mars, ágúst og október. Dálítið
aukin tíðni kom fram síðla vetrar (janúar-
mars) og á haustin (ágúst-október). Munurinn
er ekki tölfræðilega marktækur, en þó ekki
langt frá pví, p = 0.67 (runs próf). Austurrísk
rannsókn, sem spannaði prjá áratugi (18),
leiddi í Ijós svipaða árstíðadreifingu fyrir alla
prjá áratugina: Aukna tíðni mánuðina janúar-
apríl og mælanlega aukningu á haustin eða
snemma vetrar. Höfundar vitna til fimm ann-
arra heimilda, sem sýna svipaða niðurstöðu. f
nokkrum löndum hefur komið fram aukin tíðni
augnáblásturs eftir árstíðum: í Englandi á
haustin, í febrúar og nóvember í Japan, að
vetrarlagi í Bandaríkjunum (23). Vafasamt er
hins vegar, að sá munur hafi verið tölfræðilega
marktækur.
Aðrar kannanir hafa ekki sýnt tölfræðilegan
mun eftir árstíðum (2, 6, 8, 10, 14, 24). í raun
virðist fremur ólíklegt, að um mismunandi
árstíðadreifingu sé að ræða, pví hin svonefndu
sjúkdómsespandi atriði eru svo mörg og
mismunandi, og stór hluti þeirra er alls ekki
árstíðabundinn.
Hvort augad? Þegar litið er á töflu 2, kemur
fram nokkur munur milli karla og kvenna.
Konur höfðu áblásturinn á vinstra auga í 55 %
tilfella, en karlar á hægra auga í 58 % tilfella.
Fjöldi sjúklinganna er hins vegar svo lítill, að
pessi munur er ekki marktækur (0.10<p<
0.25). Sé öllum sjúklingunum safnað í einn hóp,
verður dreifingin svo til jöfn. Við breska
könnun fyrir hálfum öðrum áratug (20) reynd-
ust 66 % kvenna hafa fengið áblástur á vinstra
augað.
Einn sjúklingur af hvoru kyni hafði áblástur
á báðum augum samtímis, og einn karlmaður
til viðbótar hafði sögu um áblástur á báðum
augum.
Af tiltækum heimildum er ekki unnt að sjá,
að nein könnun hafi leitt í ljós á tölfræðilega
marktækan hátt, að augnáblástur komi frekar
á annað augað en hitt. Hins vegar hefur komið
fram talsverður munur í einstaka könnunum
(2, 13).
■ Tíðni áblásturs á báðum augum samtímis er
í pessari könnun 3 % og jöfn fyrir bæði kyn.
Flestar heimildir telja, að áblástur á báðum
augum sé sjaldgæfur, tíðnin venjulega á bilinu
2-6% (2, 13, 18, 23). Aðrir hafa fundið mun
lægri tíðni (9), en einnig hærri (6, 21). Sumir
telja, að börn fái frekar áblástur á bæði augu
en fullorðnir (6). í þessari könnun voru tveir
sjúklingar með áblástur beggja vegna, 9 ára
stúlka og 28 ára karlmaður.
Frumsýking
Sjúkdómsmynd við frumsýkingu í auga af
völdum áblástursveirunnar er venjulega bráð