Læknablaðið - 15.09.1983, Blaðsíða 11

LÆKNABLADID
195
andvanatilfellum er pessi sjúkdómur pó hreint
ekki sérlega sjaldséður, en par verður pó
aðeins að byggja á íferð bólgufruma í lungna-
blöðrur, pví að »fibrin«-útfellingar sjást ekki,
nema í börnum, sem fá lungnabólgu eftir að
pau eru komin lifandi í heiminn. Við sýkla-
ræktun kemur fram að oftast er um að ræða
Escherischia coli, beta-hemólýtíska streptó-
kokka og stafýlókokkus áreus. Einu sinni kom
fyrir pruska, sem rakin var til mónilíasýkingar
í leggöngum móður.
Hér er lungnabólga aðeins skráð sem aðal-
dánarorsök, en oft sést sjúkdómurinn sem
fylgikvilli á lokastigi annarra kvilla.
Hýalínhimnusjúkdómur í lungum (H.M.D.).
Þetta er algengasta dánarorsök lifandi fæddra
fyrirburða peirra, sem deyja innan viku eða
fárra daga frá fæðingu, pað kemur ekki fyrir í
andvanafæddum, sbr. töflur 2, 4 og 6. Þetta er
einnig sjaldséður sjúkdómur í fullproska börn-
um, nema pá helst sem fylgikvilli við aðra
alvarlega sjúkdóma t.d. vanskapnaði í nýrum
og fleira pví um líkt. Sé á heildina litið (tafla 2)
deyr úr pessum sjúkdómi '/3 allra lifandi
barna, flest innan tveggja sólarhringa og hefur
svo verið frá pví fyrst var farið að gefa pessum
Table VI. Hyaline membrane disease 1965-1976.
Age groups and weight groups (in grammes).
1001- 1501- 2001- Over
<1000 2000 2000 2500 2500 Total
0-6 hours .... 4 5 4 2 1 16
6-12 hours... 3 7 2 2 0 14
12-24 hours . 4 7 4 4 2 21
1- 2 days... 7 9 5 2 23
2- 6 days... 1 3 2 4 2 12
Total 12 29 21 17 7 86
sjúkdómi gaum hér á landi 1961, en heldur sér
nú lát á síðustu ár umrædds tímabils.
Annað pekkt. í pessum flokki má nefna
teratoma sacralis og leukemia congenita, allt
andvana fædd börn. Móðis leukeminbarns
kom beint pá USA 1970. Þá má nefna rof á
naflastrengsæðum í belgjum, gulu, bílslys og
aðskotahluti í legi, (»Lippes Ioop«, lykkja 3
tilfelli). Einnig kemur fyrir heilasköddun (kern-
icterus).
Annað ópekkt. í pessum flokki eru nú aðeins
örfá tilfelli skráð 1.5 %, en voru áður um 10 %.
UMRÆÐA
Eins og segir í inngangi var aðal tilgangur
pessara kannana í fyrstu að fá yfirlit yfir pessi
mál hér á landi og pannig samanburð við
önnur lönd, en síðan um framvinduna hér,
enda úr betri efnivið að vinna eftir 1966. Á
peim grundvelli og meiri reynslu við krufn-
ingar hefur smám saman tekist að komast að
niðurstöðu, á meinafræðilegum grundvelli, í
langflestum tilfellum, sem komið hafa til krufn-
inga á R.H. (98.5%). í fyrri úttekt 1955-64
tókst ekki að greina um 10% tilfella. Þessi
árangur náðist vegna betri efniviðar, mark-
vissari upplýsinga og meiri reynslu lækna á
pessum sviðum. Þó verður stundum val á aðal
dánarorsök, pegar meta skal samtvinnuð sjúk-
dómseinkenni einstaklings, nokkuð erfitt og
matið einstaklingsbundið í einstaka tilfellum.
Ildisskortur —■ Köfnun. Hugtakið tengist frek-
ar lífeðlisfræði en meinafræði. Þetta er vissu-
lega lang algengasta dánarorsökin, en verður
pó frekar að skoðast sem safnheiti fyrir pau til-
felli sem ekki eiga sér neinn annan ákveð-
inn samastað. Ildisskortur og innri köfnun
TableVIl. Perinatal deaths in five-year periods 1955-1964, 1967-1977, and as percentages of all autopsy
cases in each period.
1955-59 1960-64 1967-71 1972-76
N % N % N % N %
Congenital malformations 25 14 19 15 41 16 47 23
Erythroblastosis 6 3 10 8 12 5 7 3
Anoxia 63 35 32 25 100 39 80 38
Traumatic lesions 21 12 9 7 9 4 11 5
Pneumonia 18 10 12 9 33 13 27 13
Hyaline membrane disease 21 12 31 24 47 18 25 12
Other known causes 6 3 6 5 12 5 7 3
Undetermined 20 11 11 8 1 0.5 4 2
Total 180 100 130 101 254 100 208 99