Læknablaðið - 15.09.1983, Blaðsíða 20

200
LÆKNABLADID
Tafla I: Breytingar á dánartiðni vegna umferðarslysa í nokkrum löndum á árunum 1970 til 1980. 1970= 100.
1970 1975 1978 1979 1980
1. Finnland .............................. 100 86 58 62 52
2. Danmörk ............................... 100 68 70 60 57 Lögleidd öryggis-
3. Svíþjóð ............................... 100 90 79 71 65 belti ásamt viður-
4. Noregur ............................... 100 96 78 78 65 lögum 1975
5. Bretland .............................. 100 85 91 85 83
6. USA.................................. 100 85 96 97 Öryggisbelti
7. ísland................................. 100 165 135 135 125 ekki lögleidd
öllum slösuðum vera á aldrinum 0-20 ára en á
síðara tímabilinu rúm 50 %. Athyglisvert er að
unglingum 15-20 ára er 4-5 sinnum hættara við
sári eða bana í umferð en fólki 25-64 ára. Med
hliðsjón af hinni háu slysatíðni meðal unglinga
verður að fara vel ofan í saumana á öku-
kennslu og peim reglum er gilda um veitingu
réttinda dl pess að aka vélhjólum og bifreið-
um. Ljóst er að verulegum hluta unglinga er
skilað út á götuna alls ófærum um að stjórna
ökutækjum. Sumir álíta að skráning slysa sé
betri hér en í nágrannalöndum og þar af
leiðandi séu tíðnitölur slysa hærri hér en þar.
Nákvæmni skráningar dáinna í umferðaslysum
ætti þó að vera sambærileg og því eru
uþþlýsingar um fjölda þeirra hér.
Samanburður við önnur lönd er okkur
íslendingum óhagstæður eins og sjá má í töflu
I yfir breytingar á dánartíðni í nágrannalönd-
um vegna umferðarslysa á árunum 1970-1980
(Statistics of Road Traffic Accidents in Europe
United Nations 1981).
Af þessari töflu má sjá að dánartíðni hefur
stórlækkað í löndum 1-4 enda er öryggisbelta-
notkun þar 80-90 % meðal ökumanna. Aftur á
móti hefur lítið gerst í löndum 5-7 þar sem
öryggisbeltanotkun er 10-20 %. Síðan hefur
öryggisbeltanotkun verið lögleidd á íslandi án
verulegs árangurs enda engin viðurlög.
Aksturslengd á íbúa er nokkuð styttri hér-
lendis en almennt gerist á öðrum Norður-
löndum (9).
Hver er ástæða pess að dánartíðni vegna
umferðarslysa eykst á íslandi en minnkar
annars staðar á Norðurlöndum ?
Aðstæður er nokkuð ólíkar í þesgum lönd-
um og allur samanburður orkar því tvímælis.
Hér á eftir verða þó nefnd nokkur atriði er
hafa þýðingu við slíkan samanburð.
Bílafjöldi á íbúa er nú mestur á íslandi
miðað við Norðurlönd en á því tímabili sem að
framan getur var fjöldi bifreiða svipaður og í
Svíþjóð og Danmörku (8).
Minna er af steinsteyptum vegum hérlendis
en víða erlendis, en vegum á íslandi svipar til
vega í Norður-Skandinavíu og í Norður-
Finnlandi.
Notkun öryggisbúnaðar í bifreiðum s.s. bíl-
belta er innan við 15 % meðal ökumanna hér
á landi en 80-90 % í nágrannalöndum (10).
Athyglisvert er að dánartíðni lækkaði fljót-
lega allt að 30 % í nágrannalöndum í kjölfar
lögleiðinga á notkun öryggisbelta og jafn-
framt á viðurlögum ef notkun þeirra var ekki
sinnt.
í ljós hefur komið, að tíðni slysa meðal
gangandi vegfarenda er hærri hérlendis en í
nágrannalöndum (3). Fleira mætti telja til en
flest bendir til pess að mun minni notkun
öryggisbelta hér á landi samanborið við ná-
grannalöndin ásamt almennu andvara- og
skipulagsleysi valdi pví að umferðarslys eru
tíðari hérlendis. Pessum atriðum eru gerð
frekari skil í fræðsluritum landlæknisembætt-
isins.
Á íslandi var gerð tilraun til þess að lögleiða
öryggisbeltanotkun í bifreiðum á árunum
1973-74 en þingmenn höfnuðu frumvarpinu.
Málið var tekið upp aftur 1979 eftir að
upplýsingar voru birtar um hækkandi slysa-
tíðni í umferð á íslandi en jafnframt getið um
verulega lækkun dánartíðni í nágrannalöndum
í kjölfar lögbundinnar notkunar öryggisbelta í
bifreiðum þar (2, 11). Á vordögum 1981 voru
lög um þetta efni samþykkt á Alþingi með
Tafla 11. Aksturslengd (1000 kílómetrar) á íbúa.
Land 1978
ísland.................................... 9,5
Finnland.................................. 9,4
Danmörk................................... 10,8
Noregur................................... 10,2
Svíþjóð................................... 10,5
Norðurlönd 10,3 (meðaltal).