Læknablaðið - 15.09.1983, Blaðsíða 34

210
LÆK.NABLAÐIÐ
ástæðunnar, sem fyrr er getið. Vonandi verður
síðar unnt að framkvæma skipulega könnun á
þessu atriði.
Aldur. Eins og sést á mynd 1, voru flestir
sjúklingar í aldurshópnum 0-9 ára og 60-69
ára. Ef tíðnin í hverjum aldurshóp er borin
saman við þá tíðni, sem búast má við í
þjóðfélaginu ((0-E)2/E, goodness-of-fit), kem-
ur í ljós, að tíðnin er hæst og tölfræðilega
marktækt hærri en búast mætti við í aldurs-
hópunum 60-69 ára (p< 0.0001), og 70-79 ára
(p< 0.0001). Ef tíðnidreifing fyrir alla aldurs-
flokka samanlagða er athuguð (Chi-square og
goodness-of-fit próf), kemur í ljós tölfræðilega
marktækt frávik (p<0.05) frá því, sem búast
mætti við. Ekki er nein ástæða til að ætla, að
tíðnin meðal barna sé verulega lægri en í
öðrum aldurshópum, því þéttleiki mótefna í
blóði gegn áblástursveirunni er lægst á aldrin-
um 6 mánaða til 2ja ára, og er smithættan því
líklega mest á þeim aldri (16). Tiltölulega fáir
höfundar (6, 9) hafa þó fundið eins háa tíðni
(% af heildarfjölda sjúklinga) á fyrsta áratugn-
um og hér kemur fram. Gundersen í USA
1936 (9) fann mjög háa tíðni í þessum aldurs-
flokki eða 24 % af sjúklingahópnum, þrátt
fyrir að könnun hans var gerð á göngudeild-
arsjúklingum. Borið saman við aldursdreif-
ingu mannfjöldans á upptökusvæðinu var
tíðnin mun hærri en búast hefði mátt við. í
rannsókn Norn í Danmörku 1970 (6) voru
15.3% allra sjúklinganna í þessum aldurs-
flokki (göngudeildarsjúklingar). Aðrir höfundar
hafa fundið mun lægri tíðni í yngsta aldurs-
hópnum (8, 10, 13, 16, 17, 18). Fáeinar þessara
rannsókna voru gerðar af læknum á stofu, t.d.,
sú danska (8), þar sem tíðnin er lægst í þessum
aldursflokki af öllum tiltækum heimildum,
einungis 2,8 %, en það var verulega lægra en
við hefði mátt búast með samanburði við
hlutfallslega stærð aldursflokksins.
Hin háa tíðni augnáblásturs í aldurshópnum
60-69 ára, 16.1 %, er verulega meiri en búast
má við og, eins og áður er getið, er frávikið
tölfræðilega marktækt. Erfitt er að skýra
þetta, nema á þann hátt, að hér sé um
minnkaða mótstöðu gegn sýklinum að ræða
vegna versnandi almennrar heilsu. A.m.k. tvær
rannsóknir (18, 19) hafa þó leitt í Ijós svipaða
tíðni í þessum aldursflokki, þó e.t.v. ekki eins
greinilegan og afmarkaðan topp. Þessar rann-
sóknir báðar voru gerðar á innlögðum sjúk-
lingum eingöngu.
Tíðnin í aldurshópnum 70-79 ára er líka
verulega hærri en búast má við. Aðrir höf-
undar hafa þó lýst svipaðri tíðni í þessum
aldursflokki (6, 8, 18).
Tíðnin í aldursflokknum 30-39 ára, 8.1 %,
sýnist vera of lág miðað við stærð aldurshóps-
ins, en það er ekki tölfræðilega marktækt (p =
0.54). Einungis einn höfundur hefur fundið
svipaða tíðni í þessum aldursflokki (19), og við
könnun í Danmörku á árunum 1958-64 kom
fram eilítið hærri tíðni (6). Fyrri könnunin (19)
var gerð á innlögðum sjúklingum eingöngu,
svo e.t.v. er skýringin sú, að hraust og virkt
fólk á þessum aldri færist undan innlögn vegna
þessa sjúkdóms og kýs frekar meðferð á stofu
eða göngudeild.
Tíðnin í aldursflokknum 10-19 ára virðist
samanborið við flestar heimildir vera óvenju
há, en er reyndar lægri en búast mætti við með
hliðsjón af hlutfallslegri stærð aldurshópsins.
Petta er þó ekki tölfræðilega markvert (p =
0.26). Tvær heimildir sýna svipaða tíðni (9, 18),
en allar aðrar tiltækar heimildir (5, 6, 8, 10, 13,
16, 17) sýna lægri tíðni, frá 6.3-10.3 %, meðal-
tal 7.8 %. Engin góð skýring er tiltæk á þessu
misræmi, nema ef vera skyldi tiltölulega há
þéttni mótefna í blóði og virkt frumuónæmi
vegna nýlegrar frumsýkingar.
Meðalaldur sjúklinganna í þessari könnun,
37.5 ár, er mun lægri en fannst við nýlega
danska könnun (8), en sú könnun var gerð á
utanspítalasjúklingum, og tíðnin í yngsta ald-
ursflokknum var mjög lág, eins og áður er
greint. Hins vegar sýndi austurþýsk könnun
(2), sem náði yfir mjög langt tímabil, 1907-61,
að meðalaldurinn fyrir allt tímabilið var svipað-
ur og hér, 38.0 ár. Meðalaldurinn hafði hins
vegar hækkað með árunum úr u.þ.b. 30 árum,
1907-26, í 50 ár, 1952-61. Töldu höfundarnir
helstu skýringuna vera hækkaðan meðalaldur
í þjóðfélaginu.
Margir höfundar (8, 10, 13, 16, 17, 18) hafa
fundið hæsta tíðni í aldurshópunum 30-70 ára
og 64-75 % sjúklinganna væru á þessum aldri.
Niðurstöður þessarar könnunar hafa ekki
staðfest þetta, heildartíðnin í þessum aldurs-
flokkum er einungis 45 %, sem er þó lítillega
hærra en við er að búast. Tveir höfundar (6,
19) hafa fundið svipaða heildartíðni í þessum
aldurshópum, þó dálítið hærri.
Kyn
Nákvæmlega jafn margir sjúklingar voru af
hvoru kyni. Kyndreifingin eftir aldurshópum
er þó talsvert ójöfn, en sá munur er ekki