Læknablaðið - 15.12.1986, Side 48

352
LÆKNABLAÐIÐ
KREATIN KINASA ÍSOENSYM BB í
MÆNUVÖKVA SJÚKLINGA MEÐ BRÁÐA
SJÚKDÓMA í MIÐTAUGAKERFI. MÆLIKVARÐI
Á HEILASKEMMDIR
Ásgeir Böðvarsson, Hannes Stephensen, Felix Valsson,
Leifur Franzson, Haraldur Briem. Lyflækninga-, heila-
og taugaskurðlækninga-, svæfinga- og rannsóknadeildir
Borgarspítalans.
Kreatin kinasi (CK, EC 2.7.3.2.) er samsettur úr a.m.k.
þremur ísóensýmum sem finnast aðallega í
þverrákóttum vöðvum (MM), hjartavöðva (MB) og
heilavef (BB). Hátt magn CK BB hefur fundist í
mænuvökva (MV) sjúklinga með mismunandi
neurologíska sjúkdóma og er það talið endurspegla
skemmdir í heilavef. Tilgangur rannsóknar þessarar er
að meta gildi CK BB mælinga í mænuvökva til að spá
fyrir um horfur sjúklinga með bráða sjúkdóma í
miðtaugakerfi (MTK).
Efniviður og aðferð. Athuguð voru 218 MV sýni frá 130
sjúklingum (meðalaldur 50 ár, mörk 14-96 ár). f
samanburðarhópi voru 59 sjúklingar sem ekki höfðu
merki um sjúkdóm í MTK. Níu sjúklingar voru með
meðvitundarskerðingu vegna hjartastöðvunar, 19 voru
með sýkingu í MTK, 18 voru með thrombosis cerebri, 10
voru með blæðingar í MTK, 4 voru með heilaæxli og 11
höfðu mismunandi sjúkdóma í miðtaugakerfinu.
Fylgikvillar voru metnir við útskrift og var þeim skipt í
þrjú stig: I = engir fylgikvillar, II = greinanlegir
neurólógískir fylgikvillar og III = heiladauði. MV sýnin
voru geymd við -20°C þar til þau voru rannsökuð með
radioimmunoassay (CARDIO-Chek (R), CK-B RIA
KIT, Nuclear Medical Systems, CLA, USA).
Breytistuðull (coefficient og variation) var 8% við 5
pg/1, 3,5% við 10 pg/1 og 3% við 100 pg/1. Stuðst var
við Mann-Whitney test við statistíska úrvinnslu.
Niðurstöður. Borið saman við sjúklinga án fylgikvilla
(stig I) var marktæk aukning á CK BB magni í MV
sjúklinga með fylgikvilla (stig II og III) við komu, 24 og
48 tímum eftir komu (p < 0,001) og 72 tímum eftir komu
(p< 0,002). Við komu mældist CK BB magnið á stigi I
0,64 pg/l±0,33 pg/1 (meðaltal±SEM), á stigi II 45,4
pg/l±28,2 pg/1 og á stigi III 132,6 pg/l±99,4 pg/1.
Meðaltalsaukning CK BB náði hámarki 72 tímum eftir
komu á stigi III og var þá 260,3 pg/l±54,8 pg/1 en fór
síðan lækkandi og var komið niður í 6,7 pg/l±4,2 pg/1
eftir sjö daga frá komu. Munurinn milli magns CK BB í
MV milli stigs II og III var ekki marktækur við komu en
var marktækt hærri á stigi III borinn saman við stig II
24 tímum (p<0,01), 48 tímum (p<0,05) og 72 tímum
(p<0,05) eftir komu.
Unrœða. Niðurstöður benda til þess að mæling á CK BB
í MV hafi forspárgildi fyrir neurológíska fylgikvilla
bráðra sjúkdóma í MTK og að magn CK BB sé tengt því
hver mikill skaðinn verður.
BAKTEREMIA Á BORGARSPÍTALANUM
1976-1985. KLÍNÍSK RANNSÓKN
S. Hugrún Ríkharósdóttir, Sigurður Guðmundsson,
Haraldur Briem. Lyflækningadeild Borgarspítalans.
Á undanförnum áratugum hafa orðið verulegar
breytingar á nýgengi og orsök bakteremia. Nýgengi
bakteremia er mismunandi eftir sjúkrahúsum og
löndum og er tíðnin hærri í Bandaríkjunum en í
Vestur-Evrópu. Tilgangur þessarar rannsóknar var að
kanna nýgengi og orsök bakteremia á Borgarspítalanum
(BSP) á 10 ára tímabili 1976-1985.
Efniviður og aðferð. Allar jákvæðar niðurstöður
blóðræktana frá BSP voru fundnar á sýkladeild
rannsóknastofu Háskólans og síðan voru sjúkraskrár
athugaðar. Öll tilfelli sem talin voru mengun voru
útilokuð úr rannsókninni. Bakteremiur sem greindust á
þriðja degi eftir innlögn eða síðar voru skilgreindar sem
spítalasýkingar (SS) en þær sem greindust fyrr töldust
utan spítalasýkingar (US).
Niðurstöður. Á 10 ára tímabilinu greindist 381
bakteremia. Nýgengið var lægst 1976 eða 2,6/1000
innlagnir en var 5,9/1000 innlagnir 1985. Hæst var
nýgengið 1981 eða 6,0/1000 innlagnir. Á
rannsóknartímabilinu var aukning á nýgengi bakteremia
marktæk (r = 0,645, p<0,05). Dánartíðnin var að
meðaltali 18,8% lægst 1976 eða 6,7% en hæst 1981 eða
25%. Af þeim sem sýktust voru 54,4% karlar.
Dánartíðni karla var 19,8% en kvenna 15,5%. Algengi
bakteremia fór marktækt hækkandi með vaxandi aldri
og var 2,3/1000 í aldurshópnum 10-19 ára en 12,3/1000
hjá þeim sem voru >90 ára (r = 0,89, p< 0,001).
Dánartíðnin jókst marktækt með vaxandi aldri
(r = 0,94, p<0,001) og var 5% í yngsta og 29,4% í elsta
hópnum. Algengasta orsök bakteremia reyndist vera E.
coli eða 31,8%, þá St. aureus 17,1%, St. epidermidis
11,3%, Str. pneumoniae 6,8% og aðrir streptokokkar
8,4%. Klebsiella sp. greindist hjá 5,5%, enterobacter sp
hjá 4,7% og pseudomonas sp. hjá 2,6% en aðrar orsakir
voru fátíðari. Blandaðar sýkingar fundust í 7,1%
tilfella. Dánatíðnin var hæst í bakteremium af völdum
pseudomonas og candida eða 50%, St. aureus 20%, Str.
pneumoniae 19,2%, St. epidermidis 18,6% og E. coli
16,5%. Fyrri hluta tímabilsins fóru SS vaxandi en frá
1983 hefur þeim fækkað. í heild voru SS 51%
bakteremia. Bakteremiur af völdum St. aureus og St.
epidermidis voru marktækt algengari í SS (x2 = 5.031;
p<0.03 resp. x2 = 5,889, p<0,02) en Str. pnuemoniae
var marktækt algengari í US (x2= 12,814, p<0,001). N.
meningitides, N. gonorrhea og H. influenzae greindust
einungis í US. Enginn munur var á orsök bakteremia hjá
neutropen sjúklingum og sjúklingahópum í heild.
Sérstaklega reyndust pseudomonassýkingar fátíðar í
alvarlegri neuropeniu.
Umrœða. Nýgengi bakteremia hefur aukist á BSP og er
nú um 6/1000 innlagnir sem er lægri tíðni en víða annars
staðar. Bakteremiur af völdum stafylokokka eru
áberandi vandamál í SS. Neurotropen sjúklingar hafa
svipaða orsök fyrir bakteremium og aðrir.
Niðurstöðurnar geta þvi verið leiðbeinandi um
sýklalyfjaval við upphafsmeðferð bakteremia.
GEISLAMERKTAR HVÍTFRUMUR NOTAÐAR TIL
AÐ FINNA SÝKINGARHREIÐUR OG TIL MATS Á
BÓLGU
Ásbjöm Sigfússon, Eysteinn Pétursson.
Rannsóknastofa Háskólans í ónæmisfræði,
rannsóknastofa í meinafræði, ísótópastofa
Landspítalanum.
Hægt er að merkja hvítfrumur með Indium 111 án þess
að gera frumurnar óstarfhæfar. Þetta hefur verið notað