Læknablaðið - 15.12.1986, Síða 60

362
LÆKNABLAÐIÐ
Nýleg rannsókn á meðgöngu sýndi verulega fjölgun á
monocytum í blóði. Þessi fjölgun var mest um 14. viku
en færðist síðan smám saman í eðlilegt horf fyrir
fæðingu (1). Frekari rannsóknir hafa nú sýnt að þessi
monocyta aukning verður mjög snemma í þungun. Þær
konur sem styst voru gengnar i athugunarhópnum, um
sjö vikur, reyndust hafa mestan fjölda af monocytum í
blóði, 45% fleiri en óþungaðar konur. Ekki reyndist
marktækur munur milli hópanna í HLA-DR tjáningu
monocyta eða í undirflokkum T-eitilfruma (TH, Ts).
Athuganir með einstofna mótefnum sýndu að í decidua
eru margar frumur sem tjá HLA-DR og monocyta
einkennandi antigen (Leu-M3). í heilbrigðri legslímhúð
úr miðjum tíðahring sáust aftur á móti aðeins örfáar
slíkar frumur. Ræktanir decidua og legslímhúðar
innihéldu PGE2 í magni sem vitað er að getur bælt
ónæmisvarnir in vitro.
Monocytar geta örvað ónæmisviðbrögð en einnig bælt
þau m.a. með PGE2 myndun. Dæmi um slíkt in vivo eru
ónæmisbælandi monocytar í Hodgkin’s sjúkdómi og
við viss krabbamein. Niðurstöður okkar samræmast
þeirri tilgátu að monocytar í þungun geti verið
ónæmisbælandi, en fylgni er milli uppvakningu
polyomaveiru í þungun og mikillar monocyta fjölgunar
snemma á meðgöngu (2). íferð monocyta í decidua getur
því haft þann tilgang að vernda fóstur gegn
ónæmishöfnun móður.
1. Valdimarsson et al. Clin Exp Immunol 1983; 53: 437
2. Coleman DV et al. Clin Exp Immunol 1983; 53: 289
SAMABAND UNDIRFLOKKA GIGTARÞÁTTAR
OG BEINÁTU í GIGTSJÚKDÓMUM
Jón Atli Árnason, Þorbjörn Jónsson, Ásmundur
Brekkan, Kristján Sigurjónsson, Helgi Valdimarsson.
Rannsóknastofa Háskólans í ónæmisfræði,
geislagreiningardeildir Landspítalans og
Borgarspítalans.
Heildarvirkni gigtarþáttar (RF) og virkni einstakra
undirflokka (IgA RF, IgG RF og IgM RF) var mæld í
sermi 62 gigtarsjúklinga með ELISA aðferð.
Mælingaraðferðin byggðist á notkun einvirkra mótefna
og er bæði næmari og nákvæmari en aðferðir sem
byggjast á kekkjun IgG klæddra agna. Góð fylgni kom
fram milli virkni allra undirflokka RF í sermi og
liðvökva sem tekin var á sama tíma.
Allar fáanlegar rtg-myndir af liðum þessara sjúklinga
voru metnar af tveimur rtg-læknum m.t.t. beinúrátu. í
ljós kom marktæk fylgni milli beinúrátu í höndum og
hækkunar á IgA RF umfram viðmiðunarmörk
heilbrigðra. Hins vegar fannst engin marktæk fylgni
milli beinúrátu og IgG RF eða IgM RF.
Þessar niðurstöður styðja enn frekar fyrri rannsóknir á
sambandi IgA RF og slæmrar útkomu í iktsýki (Teitsson
I, et al. Ann Rheum Dis 1984,43:673-8). IgA RF gæti
verið merki um mikla þátttöku T-fruma í meingerð
iktsýki en einnig gæti IgA átt hlutverki að gegna í
atburðarás sem leiðir til beinúrátu. Mikil virkni IgA RF
getur þannig verið slæmur fyrirboði og e.t.v. ýtt undir
að róttækari meðferð sé flýtt.
NÝTT ELISA SKIMPRÓF FYRIR RHEUMATOID
FACTOR
Þorbjörn Jónsson, Jón Atli Árnason, Helgi
Valdimarsson. Rannsóknastofa Háskólans í
ónæmisfræði.
Til þessa hefur rheumatoid factor (RF) aðallega verið
greindur með prófum, er byggjast á kekkjun agna, sem
eru þaktar IgG mótefnum. Slík próf eru næmari á
IgM-RF heldur en IgG-RF. Vitað er að iktarsjúklingar
geta greinst neikvæðir í kekkjunarprófum, þótt þeir hafi
nokkra hækkun RF ef notaðar eru aðferðir sem eru
næmari til greiningar á IgG- og IgA-RF. Þá hafa nýlegar
rannsóknir bent til þess að greining á mismunandi
tegundum RF geti gefið vísbendingu um horfur
sjúklinga með byrjandi iktsýki (1).
Reynslan hefur sýnt að minna en þriðjungur af
innsendum blóðsýnum eru RF jákvæður jafnvel þótt
næmum aðferðum sé beitt til greiningar. Það yrði því
verulegur sparnaður af skimprófi, sem er nógu næmt til
að greina einangraða hækkun á einni RF tegund. Með
því móti má komast af með eitt próf í stað þriggja á
meirihluta innsendra sýna. Slíkt skimpróf hefur verið
útbúið. Notuð var ELISA tækni með ensímtengdu
einvirku mótefni gegn kappakeðjum mótefna. Prófinu
verður lýst í stórum dráttum og niðurstöður kynntar,
sem sýna að það er mun næmara til að greina hækkun á
einstökum RF tegundum heldur en hin hefðbundnu
kekkjunarpróf.
1. Teitsson I, Withrington RH, Seifert MH,
Valdimarsson H: Prospective study of early arthritis:
prognostic value of IgA RF. Ann Rheum Dis 1984;
43: 673-8.
RAUÐIR ÚLFAR Á ÍSLANDI 1975 TIL 1984
Sveinn Guðmundsson, Kristján Steinsson, Atli
Ámason, Vigdís Hansdóttir, Jón Þorsteinsson.
Lyflækningadeild Landspítalans.
Rannsakað var nýgengi og algengi rauðra úlfa (systemic
lupus erythematosus, SLE) á íslandi með því að fara yfir
skýrslur íslenskra sjúkrahúsa. Athuguð voru klínísk
einkenni og rannsóknarniðurstöður sjúklinganna og
síðan skráður fjöldi skilmerkja (criteria) ARA frá 1983.
Algengi SLE í desember 1984 var 26,2 tilfelli á hverja
100.000 íbúa, alls 63 sjúklingar, 57 konur og sex karlar.
Hlutfallið karlar:konur er 1:9,5. Meðalaldur
sjúklinganna í desember 1984 var 49,7 ár. Meðalaldur
þessa hóps við greiningu var 43,1 ár.
Að meðaltali var fjöldi skilmerkja ARA 5,2 ef skilmerki
frá 1971 eru lögð til grundvallar en 5,6 ef notuð voru
skilmerki frá 1982. 41 sjúklingur af 63 höfðu sjúkdóm í
innri líffærum, þ.e. gollurshúsi, brjósthimnu eða
miðtaugakerfi.
Á árunum 1975 til 1984 greindust 56 sjúklingar með SLE
á íslandi. Úr þessum hópi voru sjö dauðsföll á árunum
1975 til 1984, og meðalaldur sjúklinganna við dauða var
64,7 ár. Meðalaldur þess hóps sem dó var 62,1 ár við
greiningu sjúkdómsins. Þessi hópur hafði að meðaltali
gengið með sjúkdóminn í 2,6 ár við dauða.
Fyrri rannsókn á tíðni SLE á íslandi leiddi í ljós 19
tilfelli SLE í desember 1975, og jafngildir það 8,7
tilfellum á hverja 100.000 íbúa.