Læknablaðið - 15.12.1986, Síða 66

366
LÆKNABLAÐIÐ
sem fékk stóra drepbletti framan á bæði læri.
Kölkungar voru fjarlægðir og hætti þá drepið að
stækka. Tveimur árum seinna var grætt nýra í konuna
og var serum og azathioprine beitt til að hindra höfnun.
Þremur mánuðum seinna var lagfærð þrenging á slagæð
ígrædda nýrans. Eftir þá aðgerð steyptist konan út í
hraðstækkandi drepblettum, sem drógu hana að lokum
til dauða.
Lýst hefur verið nokkrum líkum tilfellum, flestum
banvænum. Einkennandi fyrir þau öll virðast
kalkútfellingar í veggjum smærri slagæða (arteriola),
sem valda stíflu í æðum og drepi. Ofstarf kölkunga
virðist oftast undanfari sjúkdómsmyndarinnar, en
gjarnan virðast koma til aðrir útleysandi þættir
(challengers).
Tilfellin líkjast sláandi svökölluðum calciphylaxis, sem
Selye kallaði fram í dýrum og lýsti sem nokkurs konar
ofnæmi á ónæmisþátta.
GARNAMEIN AF VÖLDUM GLUTEINA
Nicholas J. Cariglia. Lyflækningadeild
Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri.
Á Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri (FSA) greindust á
árunum 1982 til 1986, átta fullorðnir sjúklingar með
»gluten induced enteropathy«. Aldur sjúklinga er frá 23
til 51 árs, meðalaldur 33 ár. Sjö sjúklinganna eru frá
Akureyri, einn frá Raufarhöfn. Tveir eru systkin. Fjórir
höfðu haft niðurgang (hægðir oftar er þrisvar á dag).
Sex reyndust hafa lága serum folinsýru og sjö lágt serum
calcium. Aðeins fjórir sjúklinganna leituðu til
magasérfræðings með einkenni sín, en hinir höfðu leitað
til húðsjúkdómalæknis, kvensjúkdómalæknis,
geðlæknis og skurðlæknis.
Sjúkdómsgreiningin var í öllum tilfellum byggð á
vefjafræðilegum breytingum í sýni frá ásgirni og góðri
svörun við meðferð (Gluteinfrítt fæði) bæði klínískt og
vefjafræðilega. Þessir átta sjúklingar eru þeir fyrstu,
sem greinast með glúteinóþol hér á upptökusvæði FSA.
RISTILSPEGLANIR GERÐAR Á FSA Á
TÍMABILINU MAÍ 1980 TIL OKTÓBER 1985
Nicholas J. Cariglia, Trausti Valdimarsson.
Lyflækningadeild Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri.
Á ofangreindu fimm og hálfs árs tímabili voru gerðar
450 ristilspeglanir á FSA. Meðalaldur 62 ár, 238 konur
og 212 karlar. Reynt var að komast í botnristil hjá átta
af hverjum 10 og tókst það í 76 hundraðshlutum þeirra
tilfella þar sem það var reynt. Algengasta ábendingin
var blæðing frá meltingarvegi (25%). Mjög oft fengust
mikilvægar upplýsingar, auk þess sem 185 separ voru
fjarlægðir hjá 126 sjúklingum. Fjögur kirtilæxli
(adenoma) voru með staðbundinn krabbameinsvöxt
(carcinoma in situ) og var fjarlæging þeirra endanleg
meðferð. Tæplega sjö af hverjum tíu sepum voru af
þeim gerðum seem hafa tengsl við illkynja vöxt.
Krabbamein greindist hjá 18 sjúklingum. Tíðni
ristilkrabbameins hjá sjúklingum sem greinst hafa á
FSA á tveimur sex ára tímabilum fyrir og eftir að
ristilspeglun var gerð, hefur tvöfaldast. Einnig hafa
fleiri sjúklingar greinst snemma, með sjúkdóminn á
læknanlegu stigi. Dreifing sepa og krabbameina um
ýmsa hluta ristilsins reyndist svipuð, það er oftast í
endaþarmi og bugaristli, svipuð dreifing og í
Bandaríkjunum árin 1969 til 1975 (áður en tíðnin fór að
aukast í hægri hluta ristilsins). Alvarlegir fylgikvillar
voru engir við sjálfar speglanirnar. Tíðni sepa hjá
sjúklingum á upptökusvæði FSA reyndist mjög há og
mun tíminn vonandi leiða í ljós gagnið af brottnámi
þeirra.
BRÁÐAR BLÆÐINGAR FRÁ EFRI HLUTA
MELTINGARVEGA. KÖNNUN Á 157
SJÚKLINGUM Á LANDAKOTSSPÍTALA 1980-1984.
Stefnir Svan Guðnason, Kjartan B. Örvar, Ólafur
Gunnlaugsson, Tómas Árni Jónasson. St.
Jósefsspítalinn Landakoti.
Unnið er að afturvirkri rannsókn sjúklinga með bráða
blæðingu frá efri hluta meltingarvegar á
Landakotsspítala 1975-1984. Greint verður frá
bráðabirgðaniðurstöðum fyrir árin 1980-1984. Á
þessum fimm árum voru 157 einstaklingar til meðferðar
á Landakotsspítala vegna bráðrar blæðingar frá efri
hluta meltingarvegar. Þar af komu 12 oftar en einu sinni
og voru innlagnir alls 174. Meðalaldur þessa hóps var 61
ár. Karlar voru í meirihluta, 61,5%.
Algengustu sjúkdómsgreiningarnar voru: Magasár
(31,5%), skeifugarnarsár (17,8%), gastritis erosiva
(8,6%), Mallory Weiss syndrome (8,6%) og
angiodysplasia (5,7%). Ekki fékkst sjúkdómsgreining í
12,1% tilfella.
Magaspeglun var gerð í 93% tilfella, af þeim voru 81%
speglaðir innan 24 tíma. Greiningarhæfni
magaspeglunar var 87%. Skurðaðgerð var framkvæmd
hjá 18,5% þeirra er lögðust inn, helmingur innan
þriggja daga frá innlögn eða endurblæðingu.
Dánartala var 9,6%. Dánartala þeirra sem fóru í
skurðaðgerð var 24,1%. Meðalaldur þeirra sem létust
var 76 ár og höfðu flestir annan alvarlegan sjúkdóm sem
telja má að stuðlað hafi að dauða. Nánar verður rætt
um þessar niðurstöður, greint frá dánarorsökum og
gerður samanburður við niðurstöður annarra.
BLÓÐHAGUR OG JÁRNBÚSKAPUR HJÁ
VÖLDUM HÓPUM ÍSLENDINGA I. Uppbygging
rannsóknar og niðurstööur mælinga.
Jón Jóhannes Jónsson, Bjarni Þjóðleifsson, Vigfús
Þorsteinsson, Guðmundur M. Jóhannesson, Nikulás
Sigfússon, Sigmundur Magnússon. Rannsókna- og
lyflækningadeildir Landspítalans, Rannsóknastöð
Hjartaverndar.
Algengi járnskorts er mælikvarði á næringarástand
þjóðar svo og gæði frumheilbrigðisþjónustu. Einnig er
nú álitið að tíðni járnofhleðslu hjá Evrópubúum sé
hærri en áður hefur verið talið. Því var ákveðið að
kanna járnbúskap hjá völdum hópum fullorðinna
íslendinga.
Úrtakið var þrjú þúsund íslendingar, sem boðaðir voru
í skoðun hjá Hjartavernd vegna svokallaðrar
»MONICA«-rannsóknar. Þeir voru valdir af tilviljun úr
þjóðskrá. Aldursdreifing var 25-75 ára, 600
einstaklingar í hverjum aldurshópi. Helmingur var
búsettur í Reykjavík en hinn í Árnessýslu. Kynjadreifing
var jöfn. Þannig voru 750 einstaklingar í hverjum
undirhópi hér á eftir: