Læknablaðið - 15.12.1986, Side 68

368
LÆKNABLAÐIÐ
SJÚKLINGAR ER LEITA TIL BORGARSPÍTALA
VEGNA YFIRLIÐS: Kynntar verða niðurstöður
ferilrannsóknar á orsökum yfirliða en rannsókn þessi
stendur yfir á lyflækningadeiid Borgarspítalans
Vilhelmína Haraldsdóttir, Jóhann Ragnarsson.
Lyflækningadeild Borgarspítalans.
Síðan í október 1985 hefur staðið yfir ferilrannsókn á
lyflækningadeild Borgarspítalans á sjúklingum með
yfirlið. Hér á eftir verða einungis kynntar niðurstöður
fyrir fyrstu fimm mánuðina, sem rannsóknin nær yfir.
Yfirlið var skilgreint þannig að um væri að ræða algjört
meðvitundarleysi sem varaði í stuttan tíma og að
sjúklingurinn fengi meðvitund á ný án sérstakra
lífgunaraðgerða. Rétt er að geta þess að allir sem að
höfðu þekkta krampa fyrir, voru útilokaðir úr
rannsókninni. Nákvæm sjúkrasaga var tekin af öllum
sjúklingunum og þeir skoðaðir með sérstöku tilliti til
orsaka yfirliðs. Ákveðnar grunnrannsóknir voru gerðar
á öllum sjúklingunum (blóðrannsóknir og hjartalínurit).
Síðan voru frekari rannsóknir gerðar eftir því sem
ástæða þótti til.
Á þessu fimm mánaða tímabili (07.10.1985-07.01.1986)
voru 50 sjúklingar athugaðir á lyflækningadeild Bsp
vegna yfirliðs. Þar af 21 kona (42%) og 29 karlar (58%).
Meðalaldur sjúklinganna var 50,8 ár. Sá yngsti var 16
ára og sá elsti 84 ára.
Orsakir yfirliða skiptust þannig:
Vasovacal yfirlið eða................... 18
Hyperventilation....................... _1_
19 38%
Cardiovasculer orsakir................... 8 16%
Ortostatiska hypotensio................. 24 24%
Sjúkdómar í miðtauagakerfi............. 3 6%
Ýmsar aðrar orsakir...................... 2 4%
Óþekkt orsök........................... _6^ 12%
50
Af þeim sjúklingum sem reyndust hafa cardiovasculer
yfirlið voru flestir með hjartsláttartruflanir eða sex af
átta. Hinir tveir höfðu aorta stenosu og hypertropiska
obstruktiva cardiomyopathiu. Þeir sjúklingar sem
höfðu orthostatiska hypotensio voru langflestir
orthostatiskir vegna lyfja eða átta af tólf. Öll yfirliðin
frá miðtaugakerfi reyndust við nánari athugun vera
vegna krampa sem ekki var þekktur fyrir.
Þessar niðurstöður eru mjög svipaðar og í erlendum
rannsóknum. þó virðist orthostatisk hyoptensio og þá
sérstaklega vegna lyfja vera algengari orsök hér en
annars staðar. Til þess að greina orsök yfirliðs, koma
nákvæm sjúkrasaga og nánari skoðun að mestu gagni.
Nánari grein verður gerð fyrir rannsókninni.
MEINAFRÆÐI ARFGENGS AMYLOID
ÆÐASJÚKDÓMS í MIÐTAUGAKERFI
ÍSLENSKRAR FJÖLSKYLDU
Hannes Blöndal, Leifur Þorsteinsson. Rannsóknastofa
Háskólans í líffærafræði, Rannsóknastofa Háskólans,
Blóðbankinn.
Tuttugu og sjö krufin tilfelli af arfgengum amyloid
æðasjúkdómi í miðtaugakerfi voru athuguð. Heilar og
aðrir vefir voru hertir í 10% formalíni til
ljóssmásjárathugunar og í 2,5% glutaraldehyde til
rafeindasmásjárathugunar. Meinvefjafræði var
rannsökuð með hematoxylin-eosin litun, Congo red
litun, immunofluorescence og í rafeindasmásjá (Philips
EM300).
Berum augum sáust í öllum heilunum útbreiddar,
mismunandi gamlar og mismunandi stórar skemmdir,
af völdum blæðinga. Heilastofn, litli heili og mæna
voru hins vegar án sjáanlegra skemmda.
Ljóssmásjárskoðun sýndi hyalinbreytingu í veggjum
flestra smárra slagæða og slagæðlinga í mjúku
heilahimnunum og í gráum og hvítum taugavef heila og
mænu allra tilfellanna. Bláæðar og háræðar voru
eðlilegar. Hyalinbreytingin er yfirleitt í öllum
æðaveggnum, mest þó í miðlagi æðarinnar og veldur
gjarnan þrengingu eða lokun æðanna. Önnur algeng
breyting í sjúkum æðum er klofnun í miðlagi þeirra
og/eða aðskilnaður innsta lagsins frá miðlaginu. Breytir
þetta víða æðinni í tvöfalda pípu. Einstaka æðar í
heilavefnum eru með staðbundið fibrinoid drep ásamt
gúlmyndun á æðaveggnum. Afleiðingar
æðabreytinganna eru drep- og blæðingarsvæði, af
mismunandi stærð og aldri, í heilavefnum ásamt
niðurbroti myelins og gliosis.
Hyalinefnið í æðaveggjunum geislar sums staðar út í
taugavefinn frá æðunum og vottur af því finnst
stundum í mjúku heilahimnunum. Litast efnið rautt
með Congo red og gefur grænt ljósbrot í poleriseruðu
ljósi. Það gefur sterkjákvæða immunofluorescence
svörun við kanínu antiserum gegn proteininu cystatin C.
f rafeindasmásjá sést að hyalinefnið hefur þráðgerð,
sem samrýmist gerð amyloids.
Sjúkdómur þessi er frábrugðin amyloid æðasjúkdómi í
miðtaugakerfi gamals fólks svo og þeim arfgenga
amyloid æðasjúkdómi í miðtaugakerfi sem þekktur er í
hollenskri fjölskyldu.
EINFALT PRÓF TIL ATHUGUNAR Á GLÖPUM
SJÚKLINGA Á LYF- OG
ÖLDRUNARLÆKNINGADEILDUM
Kristinn Tómasson. Geðdeild Landspítalans.
Skýrt verður frá notkun á einföldu prófi til að kanna
glöp eða greindarskerðingu
(Mini-Mental-State-examination). Þetta próf er
framkvæmt með stöðluðum spurningum er lúta að
áttun, minni, athygli og málskilningi. Prófið var lagt
fyrir 37 sjúklinga á öldrunardeild Borgarspítalans og 56
sjúklinga 60 ára og eldri á lyflækningadeild
Landspítalans. Niðurstöður prófsins á öldrunardeild
voru bornar saman við vinnugreiningar sérfræðings
deildarinnar og í 26 tilvikum við tölvusneiðmyndir af
höfði. Niðurstöður á lyflækningadeild voru bornar
saman við álit aðstoðarlækna og hjúkrunarfólks.
Stöðugleiki prófsins frá einum tíma til annars var
jafnframt athugaður. Til samanburðar var prófið lagt
fyrir 29 fullorðna vinnandi menn og 23 háaldraða
einstaklinga, er búa sjálfstætt.
Niðurstöður benda til þess að á öldrunardeild séu allt að
80% sjúklinga með einhver glöp ef miðað er við
skilmerki höfunda prófsins. Við samanburð á
tölvusneiðmyndum af höfði og prófinu virtist
heilarýrnun vera í tengslum við lakari árangur á prófinu